کاهش دستوری نرخ سود بانکی

امراله قدیری : سیاستمداران و تصمیم‌گیران اقتصادی مشابه روند سال‌های گذشته، کاهش دستوری نرخ سود بانکی را در دستور کار قرارداده‌اند. در این بین مجلس هم بیکار ننشسته و کمیسیون‌های آن هم به دنبال تعیین نرخ سود هستند. نتایج کاهش نرخ سود بانکی بارها در اقتصاد ایران تجربه و نتایج منفی آن دیده شده است. اما این روش کماکان طرفداران خودش را در بین وزرا و مجلسی‌ها دارد و این افراد اسب خود را زین کرده و در پشت شعار «حمایت از تولید» سنگر گرفته‌اند. نکاتی به شرح ذیل در این باب مورد توجه قرار گرفته است. 1- متاسفانه برخی تصمیم‌گیران اقتصادی اعم از مجلسی‌ها و دولتی‌ها تنها به اتکای کاهش نرخ تورم، کاهش نرخ سود بانکی را هدف قرار داده و بقیه متغیرها را ثابت فرض می‌کنند. 2- قائم‌مقام بانک مرکزی در سخنان خود به دخالت سایر نهادها در تعیین نرخ سود بانکی هشدار داده و خواستار این شده که این موضوع به نهاد تصمیم‌گیر آن یعنی بانک مرکزی و شورای پول و اعتبار، محول و به تصمیم‌های کارشناسی آن اعتماد شود. این موضوع از منظر اقتصاد مورد قبول است اما نکاتی در این منظر وجود دارد. اول اینکه چرا تصمیمات این نهاد همواره به زیان سپرده‌گذار بوده است؟ با توجه به عضویت برخی افراد غیرمتخصص در شورای پول و اعتبار و همچنین روند گذشته تصمیمات این شورا، چه تضمینی وجود دارد که این‌بار نیز تصمیم صحیح اقتصادی و بر اساس مطالعه و منطق کارشناسی صورت پذیرد؟ به نظر می‌رسد وجود چنین نهادهایی در اقتصادهای توسعه‌نیافته، تنها برای توجیه‌کردن تصمیمات غیرکارشناسی است. 3- سال‌هاست عده‌ای با نام «بخش تولید» از تسهیلات ارزان‌قیمت بانکی ارتزاق کرده و از جیب سپرده‌گذاران منفعت می‌برند. تولید ملی سال‌هاست شنیده می‌شود. اما این نوزاد هیچ‌گاه بزرگ نشده و همواره می‌خواهد از منافع دوران کودکی سود جسته و در کوران حوادث (همانند سال‌های اخیر) تنها به فکر گران‌کردن محصول کم کیفیت خود شود. بخش تولید خودرو یکی از شاخص‌ترین مثال‌هاست. 4- یکی از لطیفه‌های اقتصادی کشور ما، وجود نهادهایی است که همزمان از دو بخش عرضه و تقاضا حمایت می‌کنند. در تصمیم‌گیری برای نرخ سود بانکی، حمایت از سپرده‌گذار برعهده کیست؟ بانک مرکزی این موضوع را بر عهده دارد؟ بانک‌ها این وظیفه را بر دوش می‌کشند؟ به نظر می‌رسد نه بانک مرکزی و نه بانک‌ها کاری به سپرده‌گذاران نداشته و ندارند. بانک‌ها نیز در این بین از تفاهم خودشان برای کاهش نرخ سود بانکی خبر داده‌اند. تفاهمی که به نظر می‌رسد نتیجه فشارها بوده و حاصل تصمیمات کارشناسی و اقتصادی و اصول رقابت در بانکداری نبوده و نیست. * کارشناس اقتصادی