راز تمیزی پوست مارمولک­‌ها

آنا: مارمولک­‌های خانگی پوستی دارند که خود به خود تمیز می­‌شود و این خاصیت باعث خشک و تمیز بودن پوست‌شان می­‌شود. دانشمند استرالیایی جولانتا واتسن یک مارمولک گکو (نوعی مارمولک که سر بزرگ و پوست نرم دارد و حشره‌خوار است) را از فریزر آزمایشگاهش برداشت تا برای آزمایش آماده کند. در همین حین وی متوجه قطرات کوچک آب در سراسر پوست مارمولک شد. این قطرات به سرعت بزرگ و سپس ناپدید شدند. جولانتا و همسرش، گرگوری واتسن که در دانشگاه استرالیا کار می­‌کنند در چند زمینه علمی مطالعاتی را پیش می‌‌برند. در طی این سال­‌ها این دو پژوهش­‌هایی در باب ویژگی­‌های نادر گیاهان و حشرات نیز انجام داده‌­اند. خاصیت خودپاکسازی این دانشمندان مطالعات خود را به خاصیت دفع آب پوست مارمولک گکو محدود نکردند که همین امر باعث شد متوجه ویژگی­‌های خاص دیگر پوست این مارمولک بشوند. با نگاهی موشکافه‌تر مشخص شد که پوست این جانور خاصیت خودپاکسازی نیز دارد. پوست مارمولک گکو از فلس­‌های گرد کوچک تشکیل شده است. هر فلس با موهای میکروسکوبی ریزی پوشیده شده که رطوبت و آب را در خود نگه می­دارد. این قطرات کوچک به یکدیگر می‌­پیوندند و گرد و خاک موجود روی فلس­‌ها را از بین می‌­برند. وقتی این قطرات به اندازه کافی بزرگ شد آب کثیف به بیرون دفع می­‌شود. خاصیت آب‌گریزی بیشتر زمینه­‌های مطالعاتی واتسن «آب گریز» هستند؛ یعنی در برابر آب و خیسی مقاومت هستند. تعداد اندکی از تیم تحقیقاتی واتسن در حال کار روی موادی هستند که قادر به تقلید از خواص پوست مارمولک گکو است. علم اختراع تکنولوژی‌­های جدید بر اساس مواد موجود در طبیعت بیومیمتیک نامیده می‌­شود. شبیه‌سازی از پوستی با خواصی همچون ضدباکتری بودن، مقاوم در برابر گرد و خاک و آب گریز می‌­تواند منجر به ایمن‌تر شده مکان‌هایی مانند بیمارستان شود مارمولک­‌های گکو چنین پوستی دارند که مایعات را جمع‌آوری کرده و دفع می­‌کند اما اکثر مارمولک­‌های خانگی دارای این ویژگی هستند. در حقیقت پوست این مارمولک‌­ها به حدی دافع آب است که دانشمندان به آنها لقب «آب‌گریز خارق‌العاده» را داده‌­اند. دانشمندان در آزمایشگاه با مایعات مختلف مثل قهوه، سویا سس، سرکه، شیر، خون و نوشابه پوست این جانور را امتحان کردند که همگی به همان روش آب جمع‌آوری و دفع شدند. همچنین دانشمندان در مشاهدات خود پی برند که قطره‌­های مایع دفع نمی‌­شوند بلکه به بیرون پرتاب می‌­شوند. خاصیت چسبندگی بسیار کم محققان یکی دیگر از عواملی که باعث تمیزی پوست این نوع مارمولک­‌ها می‌­شود را چسبندگی بسیار کم پوست آنها معرفی کردند. این بدان معناست که امکان چسبیدن گرد و خاک و مواد دیگر به پوست بسیار سخت است. سطح پوست بسیار ناهموار است که تعداد نقاطی که گرد و خاک می‌­تواند به آن بچسبد را به حداقل می­‌رساند. بیشتر مطالعات در زمینه ذرات خاک مانند غبار و گرده نشان می­‌دهد این ذرات روی برآمدگی­‌های ریز پوست قرار می‌‌­گیرند. خاصیت باکتری‌زدایی از دیگر ویژگی‌­های منحصر به فرد پوست مارمولک گکو، خاصیت از بین بردن باکتر‌ی­هایی است که رویش قرار می‌گیرد. پژوهشگران هنوز در تلاش برای درک چگونگی از بین بردن میکروب­‌ها به صورت انتخابی هستند. آنها حدس می‌­زدند ساختار پوست این جانور که هیچ گونه سم شیمیایی در آن وجود ندارد باید پاسخ این سوال باشد. تقلید از مارمولک این یافته‌­های جدید می‌­تواند به نفع مردم باشد. تیم تحقیقاتی واتسن در حال کار روی موادی هستند که قادر به تقلید از خواص پوست مارمولک گکو است. علم اختراع تکنولوژی‌­های جدید بر اساس مواد موجود در طبیعت بیومیمتیک نامیده می‌­شود. شبیه‌سازی از پوستی با خواصی همچون ضدباکتری بودن، مقاوم در برابر گرد و خاک و آب گریز می‌­تواند منجر به ایمن‌تر شده مکان‌هایی مانند بیمارستان شود. تا به امروز تمرکز بیشتر پژوهش‌­ها روی پاهای مارمولک محدود بوده­‌اند. دانشمندان با الهام گرفتن از پاهای چسبنده این جانوران نوار و مواد چسبنده جدیدی را اختراع کردند. آلیسا استارک از دانشگاه اوهایو می‌­گوید:« با توجه به تحقیقات قبلی خانواده واتسن روی حشرات، آنها و تیم تحقیقاتی‌شان قادر به رونمایی تصویر جدیدی هستند. آنها از دید جدیدی مارمولک گکو را مورد بررسی قرار دادند که باعث کشف جالبی درباره پوست این جانور شد. این موضوع بسیار الهام بخش است».