مبادله ایران و عراق، باتلاطم اما پرامید

یحیی آل اسحاق: رابطه ایران و عراق تاریخی و دیرینه است. این رابطه دیرپا، با وجود تلاطم و فراز و نشیب سال‌های گذشته همچنان به قوت خود باقی است. در حوزه‌های اقتصادی عراق یکی از بهترین بازارهای منطقه برای عرضه کالاهای ایرانی است و البته متقابلاً ما هم برای عراقی‌ها فرصتی بی‌نظیر برای تجهیز زیرساخت‌ها و افزایش سرمایه‌گذاری‌ها محسوب می‌شویم. مراودات سالانه ما با عراقی‌ها بالغ بر 10 تا 12 میلیارد دلار است که با برنامه‌ریزی‌های صورت‌گرفته درصدد هستیم تا آن را به سطح 20 تا 25 میلیارد دلار افزایش دهیم؛ عراق توانایی‌های بسیار زیادی در جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی و بهبود وضعیت زیرساخت‌های خود که طی سال‌های اخیر به ویرانی رسیده است، دارد. عمران و آبادانی در حوزه‌های راه‌سازی و مسکن و ارائه دانش فنی در بخش‌های دیگر نیاز امروز جامعه عراقی است و ایران با توانایی‌های فراوانی که در حوزه‌های نیروی انسانی متخصص و مدیریتی دارد می‌تواند به بهترین شکل ممکن عراقی‌ها را یاری کند. ما هم به دلیل همسایگی و هم اقتضائات فرهنگی و تاریخی و دینی بهترین مکمل فعالیت‌های اقتصادی و عمرانی عراقی‌ها هستیم و می‌توانیم این پتانسیل را در جهت افزایش مناسبات خود با کشور دوست و همسایه عراق به کار گیریم. علاوه بر این باید توجه داشته باشید که ما در حوزه‌های گردشگری نیز توانایی‌های بسیار بالایی برای افزایش مراوده با بغداد داریم. استقرار مهم‌ترین اماکن زیارتی شیعیان در این کشور و البته استقبال مردم عراق از اماکن تاریخی، زیارتی و سیاحتی ایران می‌تواند زمینه‌ای برای همکاری‌های چند صد میلیون‌دلاری دو کشور باشد. البته ما در حوزه توریسم سلامت نیز عملکرد شایان توجهی در میان کشورهای منطقه از خود برجای گذاشته‌ایم که قطعاً عراقی‌ها نیز از آن استقبال خواهند کرد. نزدیکی و همسایگی ایران و عراق و مقرون‌به‌صرفه بودن سفرهای زمینی به کشورمان از جمله دلایلی است که می‌تواند موجب ابراز تمایل عراقی‌ها برای سفر به ایران شود. همه این موضوعات را مطرح کردم تا بگویم با وجود قوت روابط سیاسی، اقتصادی و فرهنگی دو کشور اما حجم صادرات ایران به این کشور هنوز رضایت‌بخش نیست. متاسفانه ظرفیت‌های خالی زیادی در تجارت دو کشور وجود دارد، ما نباید از منابع عظیم عراق غافل شویم. نفت و گاز از جمله منابع مهم در این کشور است. که به دلیل نبود تجهیزات مورد نیاز هنوز مورد بهره‌برداری چندانی قرار نگرفته است و فعالیت‌های صورت‌گرفته نیز تنها از سوی کشورهایی بوده که به منافع خود بیش از عراقی‌ها توجه داشتند و منتفع اصلی استخراج این منابع خود بوده‌اند و نه مردم عراق. ما می‌توانیم ظرفیت تجاری ایران با عراق را به بیش از 20 تا 25 میلیارد دلار برسانیم که البته تحقق استفاده از کلیه ظرفیت‌های تجاری منوط به همکاری بخش خصوصی و دولتی کشور است تا بتوان از این راه سهم روابط اقتصادی با عراق را افزایش داد و حضور پرقدرتی در بازارهای این کشور و روند همکاری‌های اقتصادی آن داشت. این امر مستلزم آن است که در بخش دولتی نگاه‌های مسوولان به تجارت تغییر کند و ساختارشکنی شود. چراکه سال‌ها به صورت تک‌محصولی به تجارت پرداختیم، اما اکنون زمان آن فرارسیده که نگاه را عوض کنیم. امروز کشور نیازمند تحول جدی در این عرصه است. اگر نگاهی به سند چشم‌انداز 1404 داشته باشیم متوجه می‌شویم که ما در زمینه صادرات به شدت از اهداف سند دور هستیم و باید اقدامات جدی در این خصوص داشته باشیم. برای نجات کشور راهی به جز تکیه بر صادرات وجود ندارد، البته هم‌اکنون با همکاری شورای عالی صادرات مباحث خوبی در حال بررسی است که یکی از آنها درجه‌بندی برندهای صادراتی به دیگر کشورهاست. برای توسعه روابط تجاری با عراق باید پشتیبانی مالی از بازرگانان ایرانی در عراق در دستور باشد و امید است این هدف هر چه زودتر محقق شود. بخش خصوصی جایگاه ویژه‌ای در توسعه روابط تجاری با عراق دارد. این بخش برای ورود به صحنه تجارت با عراق مکانیسم‌های خاص خود را دارد. قطعاً مشکلات بازار عراق باید مورد بررسی این بخش قرار بگیرد. رفع این مشکلات و حضور طولانی‌مدت در این بازار مستلزم کمک به ورود بخش خصوصی است. صادرات به عراق نباید سوپرمارکتی باشد. ایجاد کارخانه‌های مشترک و مونتاژ برخی از صنایع ایرانی در عراق می‌تواند به تداوم همکاری با این کشور کمک کند و در این راستا باید به کیفیت، سرعت و قیمت کالاهای صادراتی‌مان توجه داشته باشیم، در غیر این‌ صورت نمی‌توانیم در بازارهای این کشور به رقابت بپردازیم. البته عراقی‌ها نیز برای جلوگیری از ورود کالاهای بی‌کیفیت به کشورشان تدابیر سختگیرانه‌ای را بر روند واردات این کالاها اعمال کرده‌اند و اجازه ورود هر کالای بی‌کیفیتی را به کشورشان نمی‌دهند.