بوکوحرام؛از ماهی فروشی تا آدمکشی

نسیم: گروه "بوکوحرام" از پدیده‌های امسال بود؛ گروهی که بی سر و صدا گسترش پیدا کرد و ناگهان با اقدامات عجیب خود به بمب خبری سال تبدیل شد. جالب اینجاست که برخلاف گروه‌های شبیه بوکوحرام یعنی داعش، طالبان و القاعده، این گروه نحوه تامین مالی خاص و منحصر به فردی نیز دارد. نشریه "فارین پالیسی" در گزارشی به همین مساله پرداخته و نوشته است: وقتی هفته گذشته، چند دستگاه کامیون با باری از ماهی دودی در مرز نیجر - نیجریه مشغول حرکت بودند، یک هواپیمای نیروی هوایی نیجر ارتفاعش را کم کرد و روی این کامیون‌ها آتش گشود، کامیون‌ها از بین رفتند و رانندگانشان به مرزهای نیجریه گریختند. طبق اظهارات مقامات نیجر، این ماهی فروشان نگون بخت، ‌با وجود قانون جدید نیجر بر ممنوعیت تجارت ماهی در مرز‌ها، با بوکوحرام همکاری می‌کردند تا اجناسشان را در نیجریه بفروشند. طبق اظهارات دولت نیجر، بوکوحرام تلاش دارد تا با فروش کالاهای منطقه‌ای که در اختیار دارد، بر منابع مالی خود بیفزاید و این ممنوعیت، برای قطع منابع این گروه وضع شده است. همکاری میان ماهی فروشان محلی و اعضای بوکوحرام، روش تامین سرمایه این گروه را -که با سایر گروه‌های تروریستی متفاوت است- توضیح می‌دهد. در عراق و سوریه، داعش از فروش نفت و غارت تامین می‌شود. القاعده نیز شبکه مالی از مساجد و خیریه‌های دروغین و فروش مواد مخدر دارد. در افغانستان نیز طالبان از تریاک و کشمش منابع مالی خود را تامین می‌کنند. اما بوکوحرام با نادیده گرفتن ثروتمندان و هدف گرفتن آدم‌های فقیر، ‌ پول مورد نیاز خود را تامین می‌کند که شیوه‌ای بی‌رحمانه و غیر عادی است. یکی از مقامات ارشد سفارت نیجر در واشنگتن اذعان داشت که اعضای بوکوحرام سه فرزند یک کشاورز را از شهر نیجری "تیفا" دزدیده‌اند و مبلغی حدود ۴ هزار دلار در قبال آزادی اشان درخواست کرده‌اند. کشاورز همه گاو‌هایش را فروخت و حساب بانکی‌اش را خالی کرد تا بچه‌هایش را پس بگیرد و الان منابع مالی دیگری ندارد. بوکوحرام چیزی کمتر از سه میلیون دلار ادعا شده در مذاکره بر سر سالم برگرداندن یک خانواده فرانسوی که از شمال کامرون در سال ۲۰۱۳ دزدیده بود، کاسب شد اما مابقی کسری خود را از طریق ترساندن افراد محلی به دست آورد؛ بدون اینکه نگرانی جامعه بین الملل را بر انگیزد. او می‌گوید: وقتی که فردی از یک خانواده فقیر دزدیده می‌شود، اغلب مبادله‌ای برای برخی حیوانات صورت می‌گیرد. وقتی فرزند یک کشاورز دزدیده می‌شود، انگار همه دارایی‌اش را دزدیده‌اند. بوکوحرام از سال ۲۰۰۹، بخش‌هایی از کامرون، چاد، نیجر و شمال نیجریه را در اختیار دارد. وقتی این گروه برای اولین بار در نیجریه ظهور کرد، قدرت و ابعادش از سوی دولت نیجریه دست کم گرفته شد. این گروه موجب بی‌خانمانی ۱. ۵ میلیون نفر و کشتار بیست هزار نفر در سال‌های اخیر شد است و امسال هم با گروگان گرفتن ۲۰۰ دختر دبیرستانی به افکار غربی‌ها ورود کرد. گرچه ۸۷۰۰ نفر از نیروهای آفریقا، پلیس، ‌شهروندان و... تلاش دارند تا علیه این گروه اقدام کنند، اما بسیاری از کار‌شناسان می‌گویند هنوز مساحتی در حد کشور بلژیک توسط بوکوحرام کنترل می‌شود. نیجریه از نظر منابع نفتی غنی است اما برخلاف داعش، بوکو حرام بلد نیست از طریق نفت درآمد زایی کند. یکی از مقام‌های ارشد سفارت می‌گوید که بوکو حرام بیشتر بر اعمال مالیات بر اجناسی که قابل تجارت باشند، دزدی از بانک‌ها و غارت دهکده‌هایی که بدان حمله می‌کنند و گروگانگیری افراد محلی تکیه دارد. بوکوحرام چندین بار با گروه القاعده در مغرب، گروه‌های تروریستی سومالی و حتی طالبان در افغانستان ارتباط گیری کرده است. رسیدن پول و تجهیزات به این گروه، برای نظام بین‌الملل خطرناک است؛ چرا که می‌تواند یکباره دسترسی‌های بین المللی بوکوحرام را افزایش دهد و فرصت ورود به سایر کشورهای بی‌ثبات آفریقا را برایشان فراهم کند. افراد محلی که هفته گذشته در مرز نیجر و نیجریه بمباران شدند، باید یکی از دو گزینه را انتخاب کنند؛ یا با بوکوحرام همکاری کند یا همه زندگی و دارایی اشان را ببازند. از زمانی که نیجر محدویت تجارت را اعمال کرده است، شمال نیجریه‌ با کمبود ماهی مواجه شده است و قیمت ماهی در این منطقه افزایش یافته است. طبق گزارش آژانس خبری فرانسه، صد‌ها کامیون پراز ماهی در مرز نیجر- نیجریه دستگیر شدند و ماهی گیران می‌ترسند اجناسشان خراب شود. این مقام سفارت نیجر می‌گوید که قطع سرمایه‌های این گروه برای مقابله با آن ضروری است و عملیات نظامی تنها بخش کوچکی از حل مساله است. این گروه نباید یک جنبش مذهبی قلمداد شود؛ ‌بلکه گروهی سیاسی- اجتماعی است. در مناطقی که تحت سلطه بوکوحرام است، جوانان تحصیل نکرده و به شدت فقرند، ‌بنابراین عملیات نظامی موجب می‌شود که برخی از این افراطی گرایان از طریق مرز به نیجریه برگردند و مشکلات مالی که موجب پیوستن افراد به این گروه می‌شود سر جای خود باقیست. این مقام دیپلمات می‌گوید: این خانواده ماست و این‌ها فرزندان و پسران ما هستند، قبل از اینکه به قتلشان مبادرت کنیم باید از خودمان بپرسیم چه مشکلی وجود دارد و چطور می‌توانیم به‌شان کمک کنیم.