3 عامل بحران‌زای خاورمیانه

فارس: بحران سیاسی- جغرافیایی این‌ روزهای منطقه عوامل ریشه‌ای و اصلی دارد؛ عواملی که تجزیه یا عدم تجزیه عراق را نیز باید در آن‌ها نگریست. سمینار «جغرافیای سیاسی خاورمیانه» در دانشگاه لندن با همکاری مرکز مطالعات خاورمیانه انگلیس در دانشکده اقتصاد و مطالعات سیاسی دانشگاه لندن برگزار شد. به گزارش پایگاه خبری الاوسط، دکتر «ریچادر شوفیلد» کارشناس و استاد دانشگاه کینگ، در مورد اهمیت توافقنامه سایکس - پیکو که به طور سری بین انگلیس و فرانسه پس از جنگ جهانی اول در مورد تقسیم مستعمرات امپراتوری عثمانی در کشورهای عربی، امضا شد، صحبت کرد. وی گفت این توافقنامه که صد سال از امضای آن می‌گذرد، جغرافیای حال حاضر را تشکیل داده است. وی از جمله اثرهای عینی توافق سایکس - پیکو، برای نمونه بحث اختلافات مرزی ایران و عراق را ذکر می‌کند که در سال 1975 طی توافقنامه الجزایر سعی شد به آن خاتمه داده شود، ولی صدام، آن را نپذیرفت. وی حمله عراق به کویت و سپس دخالت آمریکا برای بیرون راندن صدام از کویت و بعدها حمله سال 2003 آمریکا به عراق و اشغال این کشور را از دیگر عوامل تأثیر گذار در شکل دادن به بحران جغرافیای سیاسی در خاورمیانه ذکر کرد. شوفیلد، همچنین گذار کوتاهی به موضوع اقتصاد می‌زند و از آبراهایی صحبت می‌کند که تجارت و انتقال انرژی از آن‌ها صورت می‌گیرد و نقش اقتصاد را در کشمکش‌ها مهم می‌شمارد. این استاد دانشگاه کینگ، موضوع اسرائیل و اشغال فلسطین را از دیگر عوامل بحران‌زای جغرافیایی- سیاسی در خاورمیانه ذکر می‌کند. وی در این سمینار، تصاویری از مرزهای سرزمین اشغالی را نشان داد، تصاویری که دیوارهای بلند سیمانی و دسته‌های مردمی که از مرزها در حالی که غمگین و بیمار هستند و دنبال کار می‌گردند را نشان می‌دهد. شوفیلد، سپس نقشه تصرفات تروریست‌های داعش در عراق و سوریه را نشان می دهد که از عوامل مهم امروزی در ایجاد کشمکش‌های ژئوپلیتیکی در خاورمیانه است که سعی دارد در دیگر کشورها نیز نفوذ و ایجاد مشکل کند. از نظر وی موضوع اسلام سیاسی و نیروی نظامی تندرو نیز از دیگر عوامل بحران‌زای در خاورمیانه است که در طول بهار عربی از شرق تا غرب دنیای عرب را وادر بحران کرد. ریچارد شوفیلد، در مورد نظریه توطئه می‌گوید: برخی به آن اعتقاد دارند و برخی دیگر آن را رد می‌کنند؛ اما جزئی از آن هنگامی که جغرافیای سیاسی منطقه را مطالعه می‌کنیم می‌بینیم که حقیقت دارد. کارشناس و استاد دانشگاه کینگ، در مورد، نقشه‌ای که مدتی پیش روزنامه نیویورک تایمز منتشر کرده و در آن از تجزیه عراق به سه بخش (کرد، شیعه و سنی) و همچنین تجزیه سوریه به سه بخش کرد، سنی و علوی خبر داده می‌گوید: درعراق نگاه‌ها همواره به سه استان بغداد، موصل و بصره بوده است و امروز سعی می‌شود بر مبنای این سه استان تجزیه صورت گیرد، اما باید به آینده نگاه کرد و به تأثیراتی که عوامل مختلف از جمله اوضاع منطقه، به خصوص پس از ظهور داعش ایجاد خواهد کرد نگریست؛ شاید همان‌طور که نیویورک تامیز گفته است، عراق به سه بخش تجزیه شود.