رونق دلالی زیر سایه نو شدن سال/ چرا هر سال پول نو در خیابان‌ها به فروش می‌رسد؟

گروه اقتصادی فردا: بهار در راه است با از راه رسیدن نوروز بازار‌های اقتصادی کشور داغ می‌شود حتی اگر گرانی و رکود گریبان گیر مردم باشد. به این ترتیب است که بازار، از پوشاک و کفش و کیف گرفته تا انواع خوراکی‌ها، لوازم خانگی و... شلوغ است و این روز‌ها زیاد شدن ترافیک خیابان‌های تهران خبر از آغاز شدن خرید‌های نوروزی می‌دهد. در این میان هر سال با نزدیک شدن نوروز، دلالان در بازارهای مختلف درآمدهای خوبی را به جیب می‌زنند. به عنوان مثال، آخرین اخبار در بازار میوه حکایت از آغاز احتکار میوه توسط دلالان برای گران کردن میوه‌هایی چون پرتقال، موز و سیب دارد. از سوی دیگر از بازار خودرو نیز خبر می‌رسد با نزدیک شدن نوروز بازار خودرو نیز به دلیل نیاز مردم به خودرو تکانی به خود داده و همین امر شاخک هالی دلالان در بازار آزاد را فعال کرده تا شروع به کار کنند و نظم بازار را بر هم بزنند. در این میان، هر چند بازار ارز این روز‌ها آرام است و خبری از جمشید بسم الله در بازار نیست اما دلالان حوزه پولی، این بار هم مانند هر سال برای در اختیار گرفتن بازار اسکناس نو دست به کار شده‌اند تا مردم نیازمند به پول نو برای به جا آوردن رسم نوروزی عیدی که از بانک‌ها برای دریافت اسکناس نو ناامید می‌شوند، باز هم دست به دامن دلالانی شود که پول‌های نو را با بسته بندی رسمی بانک مرکزی گران‌تر در بازار می‌فروشند. نرخ‌های رسمی برای دلالی اسکناس در این می‌ان، گزارش‌های رسیده از بازار بزرگ تهران و اطراف خیابان فردوسی و چهارراه استانبول حکایت از این دارد که فعالیت‌های دلالان بازار اسکناس برقرار شده و دلالان بازار سیاه اسکناس‌های نو، این اسکناس‌ها را به صورت بسته‌های ۱۰۰ تایی به مشتریان می‌فروشند، به طوری که قیمت هر بسته اسکناس ۵۰ تومانی، ۱۰۰ تومانی و ۲۰۰ تومانی به مبلغ ۵۰ هزار تومان، اسکناس ۵۰۰ تومانی به مبلغ ۸۵ هزار تومان، ۱۰۰۰ تومانی به مبلغ ۱۱۵ هزار تومان، ۲۰۰۰ تومانی به مبلغ ۲۲۰ هزار تومان، ۵ هزار تومانی به مبلغ ۵۱۲ هزار و ۸۵۰ تومان و ۱۰ هزار تومان به مبلغ یک میلیون و ۲۰ هزار تومان فروخته می‌شود. بررسی اسکناس‌های مذکور نشان می‌دهد که قیمت اسکناس‌های نو ۵۰، ۱۰۰ و ۲۰۰ تومانی نسبت به بقیه به تناسب بیشتر قیمت‌گذاری شده است و دلیل آن کمیاب بودن این اسکناس‌‌ها است. قیمت اسکناس ۵۰۰ تومانی هم به دلیل تقاضای زیاد آن گران‌تر است. اسکناس‌های ۵ هزار تومانی و ۱۰ هزار تومانی نو هم در این بازار نسبت به سایر اسکناس‌ها کمتر است زیرا تقاضای خرید کمتری هم برای آن‌ها وجود دارد اما اگر موجود باشد با اختلاف قیمت زیاد نزدیک به دو برابر قیمت اسکناس به فروش می‌رسد و نکته جالب در این میان هماهنگی دلالان در قیمت گزاری پول‌های نو است. بانک مرکزی و ماجرای توزیع اسکناس این در حالی است که در اصل بانک مرکزی باید اسکناس نو را در اختیار بانک‌ها بگذارد تا از این طریق به دست شهروندان برسد اما کمتر کسی است که بدون داشتن آشنا و پارتی بتواند نیاز خود را با مراجعه به بانک برطرف کند. از سوی دیگر هر چند مراجعان به بانک‌ها برای دریافت پول نو با پاسخ «نداریم» مواجه می‌شوند، بسیاری از خودپرداز‌ها برای برطرف کردن نیاز روزانه مردم اسکناس‌های نو و تا نخورده به مردم می‌دهند تا این سوال ایجاد شود که اگر پول نو موجود است چرا بین مردم توزیع نمی‌شود. به این ترتیب است که باز هم بخش بزرگی از اسکناس‌های نو امسال نیز مانند هر سال از کانال‌هایی که شناسایی آن‌ها برای ماموران و مسئولان نباید دشوار باشد سر از بازار سیاه در ‌آورده است. نکته مهم‌تر اما اینجاست که تمام اسکناس‌های نوی موجود در دست دلالان، با باندرول و آرم بانک مرکزی عرضه می‌شود و به نظر می‌رسد اسکناس‌ها به طور مستقیم از بانک مرکزی به شعبه‌های بانک‌های توزیع‌کننده و از آنجا به واسطه حلقه دلالان، به شکل دست نخورده به دست مشتری در بازار آزاد رسیده است و معلوم نیست چگونه این اتفاق هر سال و هر سال تکرار می‌شود و کسی پاسخگو نیست که نیست. گفتنی است پیش از این، گفتنی است، عباس موسویان، عضو کارگروه بانک‌داری بدون ربا در مورد حکم شرعی خرید و فروش اسکناس‌های نو اعلام کرده بود: «اگر اختلاف قیمت در خرید اسکناس نو در حد متعارف باشد، اشکالی ندارد. یعنی اگر اختلاف قیمت در حد متعارف و در حد نو و کهنه بودن اسکناس باشد، اشکالی ندارد.» به گفته وی «چنانچه در این خرید و فروش سوء استفاده‌هایی صورت گیرد و اجحاف شود، دارای اشکال است، یعنی اگر اختلاف قیمت بیش از حد متعارف باشد اشکال دارد». با این حال اما هر چه به عید نزدیک‌تر می‌شویم، نرخ این اسکاناس‌ها به طور هماهنگ و با توجه به نیاز مر دم بالا می‌رود و حتی به قول معمول از حد متعارف هم می‌گذرد اما کسی به فکر نیست و با وجود اینکه هر سال بانک مرکزی شعبی را برای اخذ اسکناس نو اعلام می‌کند اما باز هم این جیب دلالان است که پر پول می‌شود.

گزارش از رضا رضایی