ویزیت‌های وایبری پزشکان در بیمارستان‌ها

شهروند: کمتر کسی است که اسمی از وایبر، این نرم‌افزار پیام‌رسان، اینترنتی نشنیده باشد. نرم‌افزاری که روزی‌ هزار بار با آن عکس و فیلم و متن فرستاده می‌شود یا تلفنی صحبت می‌شود. در همین نرم‌افزار است که انواع و اقسام پیام تبریک و تسلیت و شایعه ... دست‌به‌دست می‌چرخد. آن‌قدر برای مردم کاربرد دارد که خیلی‌ها دنبال گوشی‌های وایبردار هستند! حالا همین نرم‌افزار کار خیلی‌ها را راحت کرده، حضورها را کمرنگ کرده و همه‌چیز را مجازی و اینترنتی کرده. تنها مردم عادی نیستند که هوادار این نرم‌افزار پیام‌رسان شده‌اند. پای برخی پزشکان هم به استفاده از این نرم‌افزار باز شده، نه برای حال و احوال و ردوبدل کردن عکس‌های شخصی و خانوادگی که برای ویزیت و حتی درمان بیماران. ماجرا از آنجایی شروع شد که برخی پزشکان به‌ هزار و یک دلیل در بیمارستان‌ها حاضر نمی‌شدند و این نبودشان را تلفنی جبران می‌کردند، جواب آزمایش‌ها، نوار قلب‌ها و هر چیزی را که کاغذی بود فکس شده می‌دیدند. پرستار و رزیدنت اینها را برای پزشکان می‌فرستادند و آنها هم از راه دور تشخیص می‌دادند و نسخه می‌نوشتند. حالا ولی با روی کار آمدن تکنولوژی‌های جدید، فکس جای خودش را به نرم‌افزارهای پیام‌رسان اینترنتی داده و کار را حتی از قبل هم ساده‌تر کرده. پرستار یکی از بیمارستان‌ها، از تجربه شخصی‌اش در این‌باره به «شهروند» می‌گوید. او که در بخش‌ آی‌سی‌یو یکی از بیمارستان‌های آموزشی تهران مشغول به کار است، توضیح می‌دهد: «همین چند روز پیش بود که به‌خاطر نبود پزشک در بیمارستان، مجبور شدیم، از نوار قلب بیمار عکس بگیریم و با وایبر برای پزشک معالج بفرستیم.» او می‌گوید: «فقط نوار قلب نیست، جواب سی‌تی‌اسکن و ... را هم با همین سیستم برای پزشک می‌فرستند تا او از روی عکس تشخص درمان دهد.» پرستار یکی دیگر از بیمارستان‌ها هم با تأیید این موضوع به «شهروند» می‌گوید: «اخیرا برخی پزشکانی که بر بالین بیمار نیستند از پرسنل حاضر در شیفت می‌خواهند تا گرافی‌ها و جواب آزمایش‌ها را با وایبر برایشان بفرستند.» این پرستار تأکید می‌کند که این کار پزشکان باعث می‌شود تا خطا در تشخیص بیماری بالا برود و در نهایت خطای پزشکی افزایش پیدا کند. همین‌طور هم هست، تجویز تلفنی‌ درصد خطا را بالا می‌برد. تشخیص‌ها را نادرست می‌کند و در نهایت دود همه این کارها، به چشم بیماران از همه‌جا بی‌خبر می‌رود. محمد شریفی‌مقدم، دبیرکل خانه پرستار است، او می‌گوید که این اتفاق بیش از همه ممکن است در بیمارستان‌های خصوصی اتفاق بیفتد. چرا که در بیمارستان‌های آموزشی، اگر پزشک هم نباشد، رزیدنت‌ها هستند، آنها می‌توانند تشخیص دهند و در صورت بروز مشکل با استادشان تماس می‌گیرند و تلفنی راهنمایی می‌گیرند. اما در بیمارستان‌های خصوصی، معمولا وقتی پزشکان نیستند، پرستاران این کار را برای پزشکان انجام می‌دهند. او در توضیح بیشتر به «شهروند» می‌گوید: «کم نیستند پزشکانی که با این روش برای بیماران نسخه تجویز می‌کنند، در حالی ‌که با این روش نمی‌توان درمان را شروع کرد چرا که علاوه بر نتایج آزمایش یا عکس سونوگرافی یا سی‌تی‌اسکن، باید علایم بالینی بیمار هم در نظر گرفته شود، نمی‌توان تنها با یک عکس، تشخص بیماری داد.» او همه اینها را به‌دلیل حضور نیافتن پزشکان در بیمارستان‌ها می‌داند. از دیگر سو، سوپروایزر بیمارستان بوعلی می‌گوید: که این اتفاقات در بیمارستان‌ها دور از ذهن نیست. او در توضیح این موضوع به «شهروند» می‌گوید: «برخی بیمارستان‌ها، پزشک آنکال مقیم دارند، برای تشخیص مشکل بیمار، چاره‌ای جز فرستادن نتیجه گرافی‌ها با وایبر یا پرس‌وجوی تلفنی وجود ندارد، در حالی ‌که هیچ بیماری را نباید غیرحضوی ویزیت کرد.» حمید چراغی به ماجرای دیگری اشاره می‌کند. «برخی پزشکان هم هستند که با وجود مقیم بودن در بیمارستان، وقتی سوپروایزر یا پرستار آنها را از پاویون صدا می‌کند، عصبانی می‌شوند که چرا من را صدا کردید و ...، به ‌هر حال پزشکی که صبح تا شب جراحی داشته، شب هم شیفت بیمارستان است، نمی‌تواند تا صبح بیدار بماند، این توجیه کار نیست اما باید فکری برای این مشکل شود.» به گفته چراغی ویزیت غیرحضوری، منجر به درمان اشتباه می‌شود. «انتقال اطلاعات بیمار به این شکل، احتمال خطا و تشخیص نادرست را افزایش می‌دهد. نباید میان بیمار و پزشک معالج فاصله‌ای وجود داشته باشد.» سوپروایزر بیمارستان بوعلی معتقد است که این اتفاق‌ها تنها محدود به بیمارستان‌های خصوصی نیست، در بیمارستان دولتی هم اتفاق می‌افتد. «بارها در مقابل من این اتفاق افتاده، چرا که برخی رزیدنت‌ها به‌ویژه ‌سال اولی‌ها، نمی‌توانند آن‌طور که باید و شاید در بعضی بیماری‌ها، تشخیص درست دهند، به همین خاطر به این روش‌ها متوسل می‌شوند.» درمان وایبری مورد انتقاد وزارت بهداشت هم است. محمدحسین میردهقان، مدیرکل نظارت و اعتبار بخشی امور درمان وزارت بهداشت، به «شهروند» می‌گوید: «اگر پزشکی به صورت غیرحضوری تلفنی، وایبری یا فکسی و ... تشخیص پزشکی دهد، علاوه بر این‌که مرتکب تخلف شده، اقدام غیراخلاقی هم انجام داده است.» او تأکید می‌کند که از این مسائل در بیمارستان‌ها خیلی کم اتفاق می‌افتد. چرا که ویزیت بیمار بدون حضور پزشک معنا ندارد. «این اقدام جزو اصول اخلاق پزشکی نیست و جامعه پزشکی هم به شدت با آن برخورد می‌کند.» طرح تحول نظام سلامت که اجرا شد، قرار بر این شد تا بیمارستان‌ها یک پزشک مقیم داشته باشند، پزشکی که شب تا صبح را در بیمارستان حاضر باشد و پاسخگوی بیماران و مراجعه‌کنندگان شود اما در تمام بیمارستان‌ها این کار آن‌طور که وزارت بهداشت گفته بود، عملی نشد. برخی پزشکان یا در شیفت شبانه‌شان حاضر نمی‌شوند یا اگر هم می‌ماندند، شب را در پاویون بیمارستان‌ها می‌گذرانند. مدیرکل نظارت و اعتبار بخشی امور درمان وزارت بهداشت، در توضیح این موضوع می‌گوید: «تمام بیمارستان‌ها پزشک مقیم دارند، البته پزشک مقیم در برخی بیمارستان‌ها هنوز کامل نشده و باید به تدریج عملی شود. به ‌هر حال وزارت بهداشت برای حضور این پزشکان، بسته‌های نظارتی دارد، حتی پرداخت‌های آخر ماه هم براساس حضور این پزشکان و امتیازهایی که رئیس بیمارستان به این پزشکان می‌دهد، صورت می‌گیرد، در همین زمینه هم شیوه‌نامه‌های انضباطی نوشته شده، به همین خاطر پزشک نمی‌تواند در پاویون بنشیند و برای ویزیت به بخش‌ها نرود، اگر موردی اینگونه اتفاق بیفتد، تخلف است و باید برخورد شود.» با همه اینها میردهقان تأکید می‌کند: «ممکن است در برخی بیمارستان‌ها، اصول اخلاقی رعایت نشود، مسئولیت این موضوع هم به عهده وزارت بهداشت است که باید نظارت‌ها را تشدید کند.» او درباره ویزیت بیماران از سوی رزیدنت‌ها در بیمارستان‌های آموزشی هم توضیحاتی می‌دهد. «انترن‌ها در بیمارستان حق طبابت ندارند، اما رزیدنت‌ها به‌ هر حال پزشک هستند و در حال گذراندن دوره تخصص. آنها می‌توانند وارد پروسه درمان شوند، بنابراین مشکلی برای ویزیت بیماران وجود ندارد.» نبود برخی متخصصان در بیمارستان موضوع دیگری است که برای بیماران و پرستاران مشکل ایجاد کرده، بیش از همه این بیماران هستند که ساعت‌های طولانی باید منتظر حضور پزشک باشند، پرستاران هم در پروسه تلاش برای حضور پزشک بر بالین بیمار، درگیر مسائل زیادی می‌شوند. این مسئول در وزارت بهداشت اما می‌گوید: «در تمام دنیا سیستم آنکالی برای پزشکان تعریف شده، براساس این سیستم، در برخی رشته‌های غیراورژانس که تعداد پزشکان آن هم کم هستند، معمولا پزشکان به صورت آنکال هستند، برای نمونه در رشته روماتولوژی یا فوق تخصص زانو و ... نیازی به حضور پزشک در بیمارستان آن‌هم به صورت مقیم نیست. تنها کافی است که این پزشکان در دسترس باشند.» او تأکید می‌کند: «اتفاقی که با طرح تحول نظام سلامت در مقیم بودن پزشکان افتاده، روند بسیار قابل توجهی از بعد از انقلاب است.»