تدابیر دولت در مواجهه با عربستان چیست؟ / از تعامل و لبخند تا تهدید و توطئه

گروه سیاسی «فردا» - پائین آمدن قیمت نفت بر خلاف پیش بینی های بودجه ای دولت ، نگرانی های رئیس جمهور را افزایش داده است. حسن روحانی روز سه شنبه در جمع مردم بوشهر به عربستان هشدار داد و تصریح کرد که کاهش قیمت نفت به ضرر آنها بوده و انها از کرده خود پشیمان خواهند شد. در کنار این تهدید ، این اظهارات هم از زبان روحانی شنیده شده که سیاست این دولت نیز تعامل سازنده با جهان به ویژه با همسایگان و بخصوص با همسایگان جنوبی خلیج‌فارس است. نگاه رئیس دولت تدبیر و امید به مقوله کاهش قیمت نفت در این موارد خلاصه شده است: 1- توطئه 2- وابسته نبودن بیش از حد بودجه امسال به نفت 3- هشدار به دولتهای دخیل در کاهش قیمت نفت 4- مدارای دیپلماتیک با عربستان از طریق راهبرد لبخند فاکتور های رفتاری رئیس جمهور در قبال کاهش قیمت نفت نشان می دهد که ایشان قبل از جنگ پنهان نفتی تصور و نگرش دیگری داشته و بر خلاف تصور و ارزیابی های اولیه آن طور که پیش بینی می شد همه چیز تمیز و مرتب به پیش نمی رود. دولت عربی بی سفیر در دولت روحانی هشدار روحانی به دولت های کویت و عربستان آن هم از سواحل خلیج فارس گویای آن است که همه چیز بر خلاف تدابیر دیپلماتیک دولت پیش رفته است. این در حالی است که دولت تدبیر و امید مدام بر این عقیده پافشاری می کند که انتخابات سال 92 و رای مردم به روحانی باعث تغییر نگرش دشمنان و مخالفان به ایران شده و روابط منطقه ای با همسایگان و دیگر کشور ها را بهبود قابل ملاحظه داده است. این ادعا در حالی مطرح می شود که با گذشت 17 ماه از روی کار آمدن دولت تدبیر و امید ، 8 ماه آن کشور مهم همسایه یعنی عربستان سعودی سفیر خود را از ایران فرا خوانده و هنوز سفیر جدید معرفی نکرده است. ادعای مطرح شده در خصوص فراخوانده شدن سفیر عربستان به ریاض دیدار با هاشمی رفسنجانی و حواشی ایجاد شده همچون بوسیدن پیشانی هاشمی از سوی جناب سفیر اعلام شده است اما نکته جالب این است که سفیر فراخوانده شده قبل از ترک تهران دیداری با مقامات دیپلماتیک داشته و از دیدار با هاشمی هم به نیکی یاد می کند . با این حال ریاض در پاسخ به ابراز شگفتی تهران از فراخوانده شدن سفیر اعلام می کند چون ایشان برای ماموریت دیگری عازم است به ماموریتش در تهران خاتمه داده شده است. مسئولان وزارت خارجه می گویند که این کار رفتار متعارفی نبود چرا که اگر توضیحات ریاض درست می بود طبعا می باید در صورت اعزام این سفیر به ماموریت دیگر، وی فرصت پیدا می‌کرد که با مقامات کشورمان به‌طور رسمی و در چارچوب پروتکل‌های موجود خداحافظی و به‌طور طبیعی کشور را ترک کند. ناکامی دستگاه دیپلماسی در پیش بینی رفتار با این وجود مقامات دیپلماتیک رسمی در کشور، همچنان مدعی هستند که اتفاقات تازه و جدیدی در روابط ایران و عربستان رخ داده که گویا تا به حال سابقه نداشته است. از جمله اینکه به دیدار ظریف و سعود الفیصل در شهریور ماه گذشته در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل اشاره می کنند و از آن به عنوان دیداری مثبت یاد می کنند که در آن حرف های خوبی شنیده شد و دو طرف قرار و مدار های جدی برای ملاقات در ریاض و تهران با یکدیگر گذاشتند و حتی چند روز بعد امیر عبداللهیان معاون عربی و افریقای وزارت خارجه به عربستان رفت تا مقدمات دیدار طرفین را فراهم کند . اما اتفاقی که پس از این دیدار رخ داد غیر عادی بود. سعود الفیصل چند روز بعد در یکی از پایتخت های اروپایی خواستار آن شد که ایران به اشغال سوریه پایان دهد ! این اظهارات طرف سعودی درست موقعی ابراز شد که ظریف آماده می شد که بعد از عید قربان به ریاض برود اما رابطه دو طرف دچار سکته شد و به نحوی معلق باقی ماند. ناکامی دولت روحانی در دیپلماسی با طرف سعودی امری واضح و روشن است که البته بخش زیادی از موضوع به رفتار طرف سعودی بر می گردد، اما گویا دستگاه دیپلماسی کشور که طبعا می باید پیش بینی های لازم در خصوص تغییر رفتار کشورها را مد نظر داشته باشد ، در این مورد به خصوص، راهبرد مشخص و معطوف به نتیجه برد برای کشور نداشته است. در عوض ، عربستان بازی بعدی خود را اینگونه طراحی کرد که با سلاح نفت به جنگ دولت روحانی بیاید و اکنون با کاهش هر روزه بهاء نفت ، رئیس دولت تدبیر و امید به جای لبخند و تنش زدایی متوسل به تهدید عربستان شده است. آنچه واضح به نظر می رسد این است که برخلاف وعده ها و ادعاهای موجود پیرامون اینکه با روی کار آمدن دولت جدید دشمنان با ایران مهربان تر شده اند، علائمی از عطوفت و مهربانی دشمنان دیده نمی شود . بنا بر این نمی توان به طور قطع یقین گفت که مساله روابط خارجی و تنظیمات پیچیده آن خیلی با موضوع روی کار آمدن دولت جدید ارتباط معنا داری پی دا نمی کند.