رقابت شدید دو شاهزاده بر سر جانشینی "شاه"/ آیا مرگ رهبر آل‌سعود به جنگ نفتی خاتمه می‌دهد؟

در این میان شاهزادگانی که نفوذ سیاسی و قدرت بیشتری دارند و سودای پادشاهی را در سر می پروند، چشم به عوامل خارجی از جمله آمریکا و تصمیماتی که در کاخ سفید گرفته می شود دارند و از این جهت برای جلب حمایت ایالات متحده آمریکا دست به کار شده اند . جالب اینجاست که مهمترین منبع خبری در این زمینه توئیتر یکی از فعالان سیاسی عربستان با نام « مجتهد» است که گفته می شود اخبار موثق و مهمی از نزاع قدرت در عربستان را منتشر می سازد . رقابت میان شاهزاده محمد بن نایف و پسر دوم ملک عبدالله آنچه این منبع خبری درباره تحولات اخیر دربار آل سعود منتشر کرده است حاکی از رقابت دو شاهزاده سعودی برای جانشینی پادشاه فعلی عربستان است . خبرها در این زمینه از رقابت تنگاتنگ وزیر کشور، شاهزاده محمد بن نایف و وزیر گارد ملی، شاهزاده متعب بن عبدالله در این زمینه حکایت می کند . شاهزاده امیر محمد بن نایف بن عبدالعزیز، پس از مرگ پدرش به سمت وزارت کشور عربستان منصوب شد. وی پیشتر به دلیل نقشش در مبارزات و اقدامات علیه القاعده در داخل این کشور از سوی واشنگتن مورد تحسین قرار گرفته است . انتصاب شاهزاده نایف در سمت وزارت کشور باعث شده تا وی نقش اساسی در خانواده حاکم عربستان ایفا کند.تحلیلگران می‌گویند، وی با اصلاحات اجتماعی و اقتصادی عبدالله بن عبدالعزیز، پادشاه عربستان که با هدف تاثیرگذاری جامعه عربستان از خارج از کشور ایجاد شده‌اند، هماهنگ است . اما گزینه اصلی که پیش از این برنامه ریزی های مختلفی درباره آن صورت گرفته است پسر دوم عبدالله، متعب است . ملک عبدالله با تاسیس وزارت گارد ملی، نیروهای ویژه امنیتی سعودی را به درجه وزارتی ارتقا داد و با این کار، پسر دوم خود متعب بن عبدالله، ۶۲ ساله را به عنوان نخستین وزیر گارد ملی انتخاب نمود و وی را وارد کابینه کرد. متعب که اغلب به عنوان سخنگوی پدرش در امور منطقه‌ای و امنیتی ظاهر می‌شود، به چهره‌ای مطرح و مهم در قلمرو سلطنتی طی این دوران تبدیل شد. گارد ملی عربستان سعودی موسوم به "الحرس الوطنی" از سال ۱۹۶۲ تا ۲۰۱۰ تحت فرماندهی ملک عبدالله بود. در این نیم قرن، عبدالله با دست و دلبازی برای خرید بهترین سلاح‌ها و تجهیزات، آن را به بهترین نیروی نظامی کشور (حتی بزرگتر و برتر از ارتش کلاسیک عربستان) تبدیل کرد. حرص الوطنی با بیش از یکصد هزار نیرو و تجهیزاتی چون خودروهای زرهی و هلی‌کوپترها، از سال ۱۹۷۵ تحت نظر مستشاران آمریکایی بود. از این رو ابزار نظامی در اختیار متعب قرار گرفته است . جالب است در همین راستا پادشاه عربستان سعودی پیش از این با صدور فرمانی ، شاهزاده مقرن را با حفظ سمت معاون دوم رئیس هیات وزیران ( پادشاه)، به عنوان جانشین ولیعهد منصوب کرد.این تصمیم پادشاه90 ساله سعودی قبل از سفر اوباما به این کشور انجام شد. شاهزاده مقرن ( 68 ساله ) کوچکترین پسر عبدالعزیز موسس پادشاهی سعودی و برادر ناتنی ملک عبدالله است که گفته می شود به شدت تحت امر پادشاه عربستان قرار دارد. گفته می شود این مساله پیش زمینه ای برای اطمینان بخشی درباره جانشینی متعب است . بازهم افشاگری های « مجتهد» سرنخ هایی در این باره به رسانه ها داده است. کاربر توئیتری مجتهد با اشاره به پشت پرده تصمیم پادشاه عربستان بیان داشته که این نقشه، توسط خالد بن عبدالعزیز بن عبدالمحسن التویجری رئیس دفتر دربار چیده شده است؛ وگرنه پادشاه عربستان و پسرش، کودن تر از آن هستند که چنین نقشه ای بریزند . التویجری پس از وخامت حال پادشاه عربستان تصمیم گرفت برای تامین آینده خود با متعب بن عبدالعزیز فرزند شاه عربستان، از ناتوانی شاهزاده سلمان ولیعهد عربستان که از آلزایمر رنج می برد، بهره برداری کند . شماری از اعضای خاندان سعودی، از این موضوع که اجماع نظر خاندان درخصوص احمد بن عبدالعزیز نادیده گرفته شده و مقرن بن عبدالعزیز برای این پست انتخاب شده است، به شدت ناخرسند هستند. علاوه بر آن، خاندان حاکم سعودی از دخالت پادشاه در تصمیم کمیته بیعت برای انتصاب سلطان، سلمان و مقرن نیز ابراز ناخرسندی کرده اند زیرا این کمیته را خود پادشاه منصوب کرده بود، اما خودش هم به تصمیمات آنها پایبند نماند . در این شرایط، زمینه برای انتصاب متعب بن عبدالله به عنوان جانشین ولیعهد کاملا فراهم خواهد شد و چه بسا پادشاه از قدرت کناره گیری کند و مقرن را جانشین خود کرده و متعب ولیعهد شود تا در آینده بعد از رفتن مقرن، شاه این کشور شود . اما از سوی دیگر گفته می شود آمریکایی ها نظر مساعدی روی محمد بن نایف دارند. پیش از این، روزنامه های آمریکایی و گزارش های اطلاعاتی، از تلاش برای زمینه سازی جهت به قدرت رسیدن محمد بن نایف خبر داده بودند زیرا او را شخصی با کفایت می دانند که در خدمت سیاست های آمریکاست . مجتهد در این زمینه با بیان اینکه در خاندان حاکم، "هیچ کس جز محمد بن نایف وزیر کشور کنونی نمی تواند زنگوله را به گردن گربه ببندد"، در عین حال نوشت: « محمد بن نایف نیز شخصی محتاط است و هیچ گامی بر نمی دارد؛ مگر آن که حساب همه چیز را کرده باشد . او نمی خواهد در شرایط کنونی با التویجری و پادشاه برخورد داشته باشد.» اما گفته می شود محمد بن نایف رایزنی های مفصلی با آمریکایی ها در این باره داشته است و بر خلاف متعب بیشتر به عامل خارجی برای رسیدن به تخت پادشاهی عربستان امید بسته است . تحولات منطقه و وخامت حال ملک عبدالله پادشاه 90 ساله عربستان در حالی در بستر مرگ قرار دارد که عربستان سعودی با چالش های مختلفی روبروست و با سیاست هایی که اعمال کرده، خاورمیانه را دچار مشکلات زیادی کرده است . اولین موضوعی که مورد توجه است بحث قیمت نفت است. عربستان که علیه جمهوری اسلامی ایران و روسیه جنگ نفت را آغاز کرده است با سیاست تولید بیش از حد نفت قیمت این کالای استراتژیک را به نازل ترین سطح خود رسانده است. اما به گفته کارشناسان سیاسی پیش بینی می کنند که فقدان پادشاه عربستان می تواند حتی به این جنگ نفتی خاتمه دهد و قیمت نفت را تا سطح 100 دلار بالا ببرد . با وجود افت شدید قیمت نفت، حداقل قیمت نفت مطلوب برای بسیاری ازکشورهای اوپک که بتوانند مخارج خود را تامین سازند 100 دلار تخمین زده شده است . خبر وخامت حال پادشاه عربستان کافی بود تا بورس عربستان سعودی درآخرین روز معاملاتی خود در سال 2014 پنج درصد سقوط را در نمودار های خود ثبت کند . در این میان بیشترین سقوط را شرکت های پتروشیمی در بازار بورس عربستان تجربه کردند به طوری که که شاهد سقوط 6 درصدی شاخص ها بودند. درواقع مرگ عبدالله در این زمینه می تواند پایان خوبی برای چالشی که سیاست سیاه عربستان آنرا بوجود آورده باشد . از سوی دیگر موضوع بحرین نیز یکی ازمهمترین تحولات منطقه است که به تحولات عربستان سعودی به شدت گره خورده است و فوت پادشاه عربستان در این زمینه می تواند خونی تازه در شریان های جنبش بحرین تزریق کند. در این میان هفته گذشته آل خلیفه که از حمایت های آل سعود برخوردار است، «شیخ علی سلمان » دبیرکل جمعیت الوفاق، بزرگترین جمعیت معترض رژیم این کشور را بازداشت کرد که همین موضوع باعث ایجاد نارضایتی در میان مردم شد. در همین التهابات مرگ ملک عبدالله می توان جرقه ای برای برپا شدن آتش اعتراضات در این کشور باشد . این در حالی است که شبه جزیره عربستان نیز در یک ماه گذشته دستخوش تحولات بسزایی بوده و یمنی ها در این زمینه توانسته اند، تحولات شگرفی در این کشور ایجاد کنند و با این اوصاف تحولات بحرین و یمن می تواند با توجه به شکل گیری خلاء پادشاهی و سیاست مستمر در عربستان تاثیر عمده ای در تحولات داخلی این کشور بگذارد. بویژه اینکه اگر جنگ قدرت در عربستان ادامه یابد و جانشین با سرعت انتخاب نشود این موضوع می تواند به التهابات عربی منطقه بیفزاید . البته به نظر می رسد آمریکا برای مدیریت جریانات داخلی عربستان بر اساس منافع خود بی کار نخواهند نشست. با این اوصاف عربستان اوضاع حساسی را پشت سر می گذارد که حتی می تواند در تحولات منطقه اثر گذار باشد .