آشتی کشورهای عربی با قطر و ترکیه

زمان سفر تمیم بن حمد امیر قطر به ترکیه نشان می دهد این سفر در ارتباط با آشتی کشورهای خلیج فارس با قطر صورت گرفت، به ویژه اینکه دوحه متعهد شد دشمنی سیاسی و رسانه ای با مصر را متوقف کند.

در این شرایط ترکیه نیز در هم آهنگ شدن با رویکرد جدید قطر تاخیر نکرد در نتیجه بولت ارنج معاون نخست وزیر ترکیه چند روز پیش عازم کویت شد و سپس مولود چاووش اوغلو وزیر خارجه نیز عازم عربستان، قطر، بحرین شد.

هنوز مشخص نیست چرا آنکارا امارات متحده عربی را در جدول این سفرها قرار نداد و شاید این موضع ناشی از این است که ابوظبی اخیرا فهرستی از گروههای تروریستی را اعلام کرد که نام تعدادی از گروههای نزدیک به حزب حاکم عدالت و توسعه و قبل از همه اخوان المسلمین نیز در آن ذکر شده بود.

اما شاخصی که از تغییر بارز در سیاست خارجه ترکیه به موازات تغییرات اخیر منطقه ای حکایت دارد، این است که وزیر خارجه ترکیه پس از پیروزی الباجی قائد السبسی در انتخابات ریاست جمهوری تونس از تکامل تجربه دموکراتیک در این کشور ابراز خرسندی کرد.

السبسی به عنوان فردی لائیک در این انتخابات بر رقیب خود یعنی منصف المرزوقی که از حمایت اخوان المسلمین برخوردار است، پیروز شد.

به موازات این تغییرات اکنون نگاهها به سمت قطر و تغییر مواضع آن جلب شده است به ویژه اینکه رئیس سرویس اطلاعاتی قطر عازم مصر شد و در پی آن پخش شبکه الجزیره مباشر مصر (الجزیره مستقیم) به طور موقفت قطع شد.

روند شتابان تحولات منطقه‌ای

این گام های شتابان که از روند انتقال تحولات منطقه ای به مراحل جدید حکایت دارد، در حالی صورت گرفته است که برخی اخبار حاکی از تلاش ترکیه برای از سرگیری روابط با مصر از طریق کشورهای عربی خلیج فارس به ویژه عربستان است، زیرا تکاپوی اخیر ریاض را می توان در چارچوب تلاش برای منسجم کردن کشورهای عربی خلیج فارس با مصر و ترکیه در ائتلافی دانست که بطور مستقیم بشار اسد رئیس جمهور سوریه را نشانه رفته است.

اما سوال مهم درمورد ائتلاف ترکی- کشورهای حوزه خلیج فارس این است که چگونه عبدالفتاح السیسی رئیس جمهور مصر در مورد لزوم همکاری مشترک علیه بشار اسد متقاعد خواهد شد، آن هم در حالی که اسد با گروههای اسلامگرا از جمله اخوان المسلمین به مقابله برخاسته است؛ گروهی که قاهره و نیز عربستان و امارات متحده عربی آن را تروریستی می دانند.

حمایت تمام و کمال ترکیه از اخوان المسلمین

از طرف دیگر رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه خود را پدر معنوی اخوان المسلمین در جهان به ویژه در سوریه و مصر می داند و بر کسی پوشیده نیست که اخوانی ها در دو کشور مزبور از حمایت تمام و کمال ترکیه برخوردار هستند.

برای حل این مشکل احتمال متوقف کردن فعالیت اخوان المسلمین در مصر با توجیه مشترک اردوغان و دوحه و در چارچوب معامله جدید مطرح است تا زمینه مطرح کردن گردهم آوردن رهبران کشورهای اهل تسنن از جمله السیسی در چارچوب تلاش برای طرح منطقه ای جدید علیه سوریه و ایران فراهم شود و تلاش می شود این اتحاد پیش از توافق غرب با تهران در خصوص برنامه اتمی تحقق یابد.

برخی نیز پیش بینی می کنند ائتلاف مزبور به طرح ویژه آمریکا برای منطقه خاورمیانه و جهان به ویژه جنگ آشکار واشنگتن علیه دولت اسلامی در عراق و شام - داعش- و جنگ سرد با مسکو ملحق شود.

در این چارچوب نقش آنکارا مانند کلید حل بحران داعش مطرح است زیرا کاملا روشن شده که واشنگتن نمی تواند موضوع این گروه افراطی را یکسره کند و همواره از همکاری با دمشق که دشمن شماره یک داعش است، فرار می کند و به این ترتیب آنکارا پاسخ معمای داعش است، زیرا با گشودن گذرگاههای مرزی خود به روی دهها هزار جنگجوی خارجی به حامی اصلی این گروه در عراق و سوریه تبدیل شد.

همچنین چه بسا این ائتلاف جدید در صدد برآید گروههای مسلح سوریه را متقاعد کند که برای خلاصی از رئیس جمهور علوی سوریه و متحد شیعه مذهب آن در بغداد باید با یکدیگر متحد شوند تا در مرحله بعد همه بتوانند سرنوشت سوریه و عراق را بر اساس نقشه‌های جدید که واشنگتن بر اساس تقسیم جغرافیایی و طایفه ای در عراق و سوریه طراحی کرده است، تعیین کنند.