الگوی جدید توسعه صادرات داروهای ایرانی

تسنیم: رسول دیناروند در خصوص دلایل و لزوم برون گرا شدن صنایع دارویی و ورود به بازارهای جهانی از طریق صادرات اظهار داشت: در ابتدا جای خرسندی است که بحث لزوم جهانی شدن صنایع دارویی و الزامات ورود به بازار رقابت جهانی این صنایع در حال گسترش و طرح شدن است و از این که بحث اصلی خود را موضوع توسعه صنعت دارویی و تقویت صادرات دارو انتخاب کردید این طور استنباط می‌شود که ضرورت این مساله در حال درک شدن است و این مساله- یعنی درک اهمیت و شناخت صورت مساله- در صورت تعمیم به همه بخش‌های مرتبط با صنایع دارویی می‌تواند گام اول درجهت حل مساله شود. وی گفت: توسعه صنایع دارویی در چند دهه اخیر تابعی از راهبرد توسعه صنعتی کشور بوده و راهبرد کلان توسعه صنعتی کشور نیز در اکثر صنایع تولید به جای واردات بوده و هست. البته این راهبرد فی نفسه راهبرد غلط یا اشتباهی نبوده و در بسیاری از صنایع که میزان وابستگی کشور هنوز بالاست، هنوز هم می‌تواند راهبرد مناسبی محسوب شود. دیناروند افزود: به لحاظ منطق اقتصادی، بازار هر کشور نخستین بازاری است که صنایع آن کشور بایستی یا بهتر است در آن نفوذ کند، اشکال زمانی ایجاد می‌شود که الزامات علمی این راهبرد در عمل رعایت و اجرا نشود و به حضور در بازار داخلی اکتقاء شود. رئیس سازمان غذا و دارو با بیان اینکه در امر توسعه صادرات امروزه دو روش یا رویکرد وجود دارد، اظهار داشت: در روش نخست بازار داخل بازار اولیه و در حالت دیگر بازار موازی محسوب می‌شود؛ الگوی موفق حالت اول کشور ژاپن و الگوی موفق و مجسم حالت دوم کشور چین است. صنایع کشورهای صنعتی مانند ژاپن با نگاه به بازار داخل شروع مردند سپس وارد بازارهای سهل و آسان تر و نزدیک تر می‌شوند اما چون از ابتدا می‌دانند که بازار داخلی بازار اولیه و محلی برای توانمندسازی و ارتقاء رقابت پذیری آنهاست، حضور در این بازار را در واقع نوعی تمرین و تقویت دانسته و لحظه ای که به نقطه لازم خصوصاً در بعد کیفیت می‌رسند شروع به برندسازی می‌کنند. وی همچنین ادامه داد: بزرگترین پیرو دیگر این رویکرد ( که بنیان آن توسط ژاپن پس از جنگ جهانی دون گذارده و بعدها به عنوان الگوی " پرواز غازهای مهاجر" شناخته شد) کشور کره جنوبی است که از 4 دهه قبل با همین دکترین، توسعه صنعتی خود را آغاز کرد و امروزه دارای برندهای مطرحی درعرصه خودروسازی و صنایع الکترونیک است. معاون وزیر بهداشت افزود: در واقع در این روش صنایع دارای مزیت شناخته شده روی آنها سرمایه گذاری می‌شود، سپس در آن صنایع یکی دو شرکت مطرح شده و نام‌های تجاری (برندهای) معروفی شکل می‌گیرد و همانند دسته غازهای وحشی که به هنگام مهاجرت عدد 8 را در آسمان شکل می‌دهند این شرکت‌های دارای برند جهانی، پیش قراولان توسعه و حرکت اقتصادی کل کشور محسوب می‌شوند. در این مدل در حالیکه کشور دارای دو یا چند کمپانی مطرح در سطح جهانی است و در برخی از صنایع رتبه نخست جهان را در اختیار دارد، ممکن است در مابقی صنایع به آن درجه و میزان رشد نکند، همانند کره جنوبی که با 3-4 شرکت بین المللی در برخی عرصه‌های صنعت الکترونیک مانند تولید "میکروچیپ‌ها" یا تلویزیون رتبه نخست را دارد، ولی در صنایعی مانند داروسازی هنوز ژنریک ساز محسوب می‌شود. دیناروند درباره روش دوم که بیشتر چین به آن شهرت دارد نیز عنوان کرد: اساساً با فرض اینکه برای هر عرضه، بالاخره تقاضایی وجود دارد و صرفاً باید متقاضی و مشتری را پیدا کرد همه کالاها از ابتدا برای فروش در بازار جهانی ساخته می‌شود و بازار داخلی نیز مترادف، موازی یا حتی بخشی از بازار جهانی فرض می‌شود. مشخصه این کشورها که چین الگوی نخست آن محسوب می‌شود داشتن صادرات بالا در اکثر عرصه‌ها و نداشتن نام تجاری مشهور و جهانی است. از جله دیگر پیروان این روش می‌توان به کشورهای برزیل و ترکیه اشاره کرد. وی ادامه داد: البته این کشورها برای حفظ بازار داخلی خود هم تلاش فراوانی می‌کنند، کما اینکه کشور چین که از چند ماه پیش به اقتصاد نخست دنیا تبدیل شده است، رسماً راهبرد توسعه صنعتی خود را برای 10 سال آینده، حضور بیشتر در بازار داخلی عنوان کرد. لذا اینکه صنایع داروسازی کشور ما توسعه خود را با رفع نیازهای دارویی کشور آغاز کردند مسیر اشتباه یا نادرستی نبوده است، اما اشکال اینجاست که اولاً از ابتدای این توسعه برنامه لازم برای حضور در بازارهای جهانی و حتی بازارهای آسان و همجوار تدوین نشد، ثانیا از 15 سال قبل که هدف اولیه یعنی تامین بازار داخلی محقق شد، هدف ثانویه که صادرات موفق باشد در دستور کار صنایع دارویی ما قرار نگرفت. لذا این صنعت نه با مدل اول و نه با روش دوم یعنی نه به سبک ژاپن و نه روش چینی وارد عرصه بازارهای جهانی نشد. دیناروند در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر اینکه با توجه به مزیت‌هایی که در خصوص الگوی ژاپنی توسعه اشاره کردید، آیا صنعت داروسازی ایران این مزیت را داراست، پاسخ داد: قطعاً داراست؛ زیرا صنایع دارویی ایران یکی از صنایع مزیت دار کشور در ابعاد سخت و نرم افزاری است اما از ظرفیت‌های خود در جهت صادرات، استفاده درستی نکرده است. وی خاطرنشان کرد: اگر صنایع دارویی ایران بخواهد توسعه صنایع دارویی را در بحث صادرات آغاز کند قابلیت استفاده از هر دو الگو را داراست، یعنی هم می‌تواند محصولات دارویی خود را در بازارهای جهانی با گستردگی و فراوانی بالا عرضه کند و حتی می‌تواند از هر دو روش به طور موازی استفاده کند.