دولت سوریه چگونه به دست برتر میدان تبدیل شد؟

سرویس سیاسی «فردا» - در یک سال اخیر دولت سوریه در معادله نظامی با مخالفان غالبا دست برتر را داشته ، توانسته بسیاری از مناطق را پاک سازی کند. اکنون دیگر دمشق در معرض اصابت خمپاره و گلوله نیست. این امر نشان دهنده توانایی دولت در یکسره سازی نظامی است. در همین حال نیز درگیری های گسترده بین گروه های معارض، به ویژه بین داعش و جبهه النصره ،و بین جبهه النصره و ارتش آزاد (که تاکنون شاید بیش از بیست هزار نفر تلفات داده) رخ داده است. این امر یکی از نتایج رقابت گروه های معارض به شمار می آید. یکی دیگر از حوادث اخیر درگیری بین داعش و کردها به خصوص در منطقه کوبانی است؛ گروه داعش علی رغم به کارگیری تمام توان، موفق به یکسره سازی وضعیت نشده است. عوامل داخلی بهبود وضعیت میدانی سوریه ارتش سوریه یک ارتش کلاسیک است که برای جنگ با کشورهای دیگر آموزش دیده است. در حالیکه آنچه در سوریه اتفاق افتاد جنگ شهری است، که در جریان آن ترویست ها مناطقی را اشغال کردند. در مقابل سوریه برای چنین جنگی آمادگی نداشت. اما تجارب سالهای گذشته سوریه باعث ایجاد تحول و در نتیجه قدرتمند تر شدن ارتش گردید. علاوه بر این گسترش سازمان دفاع ملی ارتش سوریه هم تاثیرگذار بود. این سازمان متشکل از نیروهای داوطلب و نیرویی شبیه به بسیج می باشد. جمعیت این نیرو هم اکنون نزدیک به هشتاد هزار نفر رسیده به قامت یک نهاد مهم درآمده است . این نهاد توان یکسره سازی را به دولت بخشیده است. تغییر توانمندی نظامی دولت سوریه به ورود نیروهای غیر ارتشی به ساختار دفاعی باز می گردد. در حقیقت نیروهای غیردولتی ارتش دفاع ملی، تقریبا از یک سال پیش و از جریان جنگ قصیر به طور جدی و گسترده وارد معادلات شدند؛ پس از آن کفه جنگ به نفع دولت سوریه تغییر یافت. این نیروها تقریبا در همه جبهه ها حضور دارند و توان ارتش را دو برابر کرده اند. آنها نیروهای پیاده ای هستند که آموزش جنگ شهری دیده و در نهایت با پیوستن به ارتش توان نیروهای دولتی را افزایش داده اند. گذشته از اینها ایجاد درگیری و اختلاف در جبهه معارضین باعث ازبین رفتن انسجام آْنها شده؛ و در نقطه مقابل به افزایش توانمندی دولت سوریه منجر شده است. نقش اقلیت ها مختلف سوری در ارتش دفاع ملی حضور اقلیت ها در ارتش دفاع ملی ، حضوری اکثریتی است؛ بدین معنا که اکثریت نیروهای دفاع ملی ازاین گروه های جمعیتی هستند. این امر نشان دهنده حجم انبوه جنایات تکفیری ها علیه اقلیت ها است. آنچه در سوریه اتفاق افتاد به شدت اقلیت ها را نگران میساخت، همین نگرانی ها موجب حضور اکثریتی آن ها در ساختار دفاع ملی گردید. لذا این افراد برای دفاع از موجودیت خود در ساختار ارتش دفاع ملی حضور پیدا کرده و سازماندهی شدند. تحولاتی نظامی و امنیتی دولت سوریه در چند ماه گذشته واقعیت آنست که در چند ماه گذشته ارتش سوریه تحول خاصی نیافته است. بلکه ارتش سوریه در چند سال اخیر وضعیت بهتری پیدا کرده است . بدین معنا که دولت در زمینه جنگ شهری تجربه بیشتری کسب کرده و شناخت بهتری نسبت به نوع رفتار مخالفان یافته است ؛ و متناسب با این شناخت جدید ، مبادرت به سازماندهی جدید جنگی نیز نموده است. وضعیت نیروهای دولت و نیروهای مخالفان استان های مختلف سوریه در ماه های اخیر شمال و مرکز: در ماه های اخیر دولت توانسته است اطراف دمشق را پاکسازی کند. همچنین شهر حلب (به جز یک بخشی از حلب در منطقه ریف که همچنان مخالفان حضور دارند) تقریبا از حضور معاندین پاکسازی شده است. هم اکنون تقریبا هشتاد درصد شهر حلب در اختیار دولت قرار دارد . مخالفان در محاصره قرار گرفته و ارتباط این مخالفان با ترکیه قطع شده است. تلاش اخیر مخالفان در حمله به نوبل و الزهرا برای گشایش راهی جدید و ارتباط گرفتن با ترکیه، با شکست مواجهه شده است. همچنین در مناطق جولان، دولت پیش روی هایی داشته است . ممکن است در این مناطق برخی مخالفان دولت، بصورت نمایشی عملیات داشته باشند اما واقعیت آن است که دولت بخشی زیادی از جولان را تحت سلطه خود دارد. در بعد دیگری، حما پاکسازی شده است و اندک مخالفان در ریف حما باقی مانده است. در مناطق دیگر هم نه تنها دولت موفق شده از پادگان و پایگاه هوایی خود حفاظت کند بلکه فراتر از آن مناطق زیادی را در اطراف پاکسازی کند. گذشته ازین، دولت سوریه در مناطق شمالی و هم مرز با ترکیه، برخی از مناطق چون جاده اعزاز و همچنین مناطقی از استان ادلب را در اختیار دارد. همه این موارد نشان می دهد، دولت سوریه در حال حاضر سلطه بیشتری بر مرزهای شمالی دارد. وضعیت دولت سوریه در مناطق مرزی لبنان و اردن : در مرز لبنان دولت نیرویی مسلط به شمار میرود؛ اگرچه یک سری نیروهای پراکنده مخصوصا در قلمون وجود دارند و گاهی با سوریه درگیر میشوند. این نیروهای منقطع از یکدیگر اکنون با شروع فصل سرما ( زیرا قله کوه خط مرزی بین دو کشور تلقی می شود) در نوک کوه ساکن شده اند و گاهی با ارتش سوریه و گاه با ارتش لبنان درگیر می شوند. در این بین، دوما در اطراف دمشق آخرین منطقه باقی مانده است که در اختیار یک تشکل بومی - نظامی قرار گرفته است . عملیات و تدابیر دولت سوریه موجب قطع ارتباط گروه های معارض شده است. مثلا با آزاد سازی مناطق قلمون ارتباط بین نیروهایی زبدانی با نیروهایی در جنوب، قطع شد. در مرز اردن، با حمایت وسیع دولت اردن مخالفان تحرک عملیاتی گسترده داشتند. اخیرا اردن قبول کرده مخالفان در مناطق درعا استقرار یابند. در واقع درعا جبهه ایست که قبلا عربستان سعودی کمک هایی از طریق اردن برای مخالفان ارسال می کرد. پس از آنکه آمریکا ائتلاف علیه داعش را به وجود آورد این کمک ها کم تر شد . در این بین اطلاعات موجود گویا آن است که عربستان داعش و جبهه النصره را کنار گذارده و تحت عنوان گروه های معتدل باز هم به این معارضین کمک می کنند. وضعیت نیروهای مخالف دولت سوریه مخالفان دولت در گروه های مختلف حضور دارند. نخست، گروه داعش که اغلب در مناطق دیرالزور و رقه قرار دارد. دوم، جبهه النصره است که عمدتا در ادلب و حلب و همچنین در مناطقی از جنوب مستقر است. سوم، ارتش آزاد سوریه است که در بخش هایی از ادلب حضور داشته اند و اخیرا اکثرا فرماندهان آن به داعش پیوسته اند. در مناطق جنوبی هم مخالفان به رهبری جبهه النصره حضور دارند. گذشته از اینها گروههای معارض دیگری نیز در در سوریه حاضر هستند که دقیقا نمی توانیم مشخص کنیم در شمول کدام گروه ها قرار دارند. جریان های مسلح غیر تکفیری شرایط کنونی ارتش آزاد و مناطقی حضور: ارتش آزاد حضور خیلی کمرنگی در جریان تحولات سوریه دارد. جز مناطقی چون ادلب و حوران در مناطقی دیگر حضور ندارد. در عرض چند ماه گذشته دو-سه تیپ از این ارتش به جبهه النصره پیوسته اند. شواهد امر نشان می دهد ارتش آزاد در مقابل دیگر گروه های معارض سوری در حال عقب نشینی است. جریان های مسلح تکفیری تحولاتی چند ماه اخیر جبهه النصره: جبهه النصره در چند ماه اخیر در مقابل دیگر گروه ها تا حدودی ضعیف شده است؛ چرا که بخشی از جبهه النصره به داعش پیوسته است. در تحلیل کلی اما می توان گفت توان این گروه تغییر عمده ای نکرده است . چراکه از دیگر سو بخشی از ارتش آزاد، به جبهه النصره پیوسته اند و جایگزین نیروهای از دست رفته شده اند. داعش و تغییرات: با رفتن داعش به عراق، نقطه تمرکزش بر عراق قرار گرفت. به همین دلیل برخی مناطق بدست جبهه النصره سقوط کرد. اما پس از آنکه داعش در عراق به امکانات نظامی وسیعی دست یافت، آنها را به سوریه منتقل کرد. و در نتیجه توان داعش چندین برابر شد، بسیاری از مناطقی را که از دست داده بود دوباره به دست آورد. چنانچه در مناطقی چون دیرالزور و رقه دیگر خبری از جبهه النصره نیست. سایر گروه های معارض در سوریه : جبهه اسلامی و احرار شام هم در سوریه حضور دارند. یک سری فرماندهان محلی مثلا در منطقه دوما هستند که غالبا مستقل هر گروهی هستند. این واقعیات نشان می دهد جبهه معارضین در مناطق مختلف سوریه از انسجام، وحدت و ستاد مشترک بهره مند نیستند. وضعیت گروه های مختلف کرد عمده گروه های کردی، شاخه ای از پ.ک.ک هست. این گروه هم اکنون، ارتش دفاع کردی را در اختیار داشته و مناطق کرد نشین را تحت سلطه خود گرفته است. در کنار این گروه عمده ، احزاب و ائتلاف های کردی دیگر هم وجود دارند که عمدتا سیاسی هستند و نه نظامی . کردهای عراق سعی دارند از نیروهای طرفدار خود حمایت کنند. کرد ها هم اکنون دو استان قامشلو و بخش هایی از حسکه را در اختیار خویش گرفته اند. روابط نیروهای میدانی سوریه: روابط بین دولت و ارتش آزاد: بین دولت و ارتش آزاد هیچ ارتباطی وجود نداشته و ندارند. اما در نتیجه تحولاتی که رخ داده بخش هایی از واحدهای نظامی ارتش آزاد به دولت پیوسته اند. در عین حال ممکن است در روند گفتگوهای بین ارتش آزاد و دولت، آتش بس برقرار شود. بخشی از نیروهای ارتش آزاد در مسئله دوما و بخش های وسیعی در دیگر مناطق تسلیم دولت شده و از عفو عمومی استفاده کرده اند. این نشان می دهد که دولت سعی دارد که اگر امکان عفو عمومی وجود دارد از آن استفاده کند تا در آن جا کشتاری صورت نگیرد. رابطه بین دولت و جبهه النصره : هیچ رابطه ای بین دولت و جبهه النصره به جز خصومت وجود ندارد. در واقع جبهه النصره یک جریان تکفیری است که خود را جایگزین دولت می پندارد . چنانچه اکنون جبهه النصره در ادلب تلاش میکند در این مناطق یک امارت اسلامی به سبک داعش برپا دارد. وضعیت نظامی دفاعی بین ارتش سوریه و داعش : درحال حاضر داعش اکثرا در مناطقی دور از ارتش قرار دارد. پیشتر شاهد یک زورآزمایی در منطقه شاعر بودیم. منطقه گازی سوریه که در شرق حمص قرار دارد. ابتدا داعش این منطقه را تحت سلطه گرفت. در مقابل ارتش سوریه ظرف بیست و چهار ساعت توانست داعش را بتاراند و منطقه را در کنترل بگیرد. این شواهد نشانگر توانایی بالای ارتش در مقابله با داعش است. همچنین در جریان حمله اخیرا داعش به یکی از پایگاه هایی هوایی شهر دیرالزور ، به سرعت دولت توانست این حمله را دفع کرده و بسیاری از سلفی های تکفیری داعش را قتل عام کند. رابطه داعش با جبهه النصره : رابطه میان این دو گروه به جز در منطقه قلمون در مرز لبنان ( هر دو با هم همکاری می کنند و هردو آواره کوه هستند) خصومت آمیز است. علت همکاری در قلمون نیز توانایی دولت سوریه در پاکسازی مناطق کشور است، که معارضین را واداشته در منطقه بی طرف بین سوریه و لبنان سکنی گزینند. رابطه ارتش آزاد و داعش و جبهه النصره: ارتش آزاد با هردو نیروی تکفیری رابطه ای منفی و خصمانه دارد؛ این دو همواره با یکدیگر مبارزه می کنند. رابطه بین جریان های کردی و گروه های دیگر : گروه های کردی با سایر گروه های معارض درگیری دارند؛ یعنی هم با جبهه النصره و هم با داعش درگیر هستند. اما رابطه کردها با ارتش آزاد درگیرانه نیست؛ حتی ارتش آزاد بخشی از نیروهای خود را به سمت کوبانی انتقال داده است و هم اکنون در کنار کردها در کوبانی علیه داعش میجنگند. رابطه مثبت بین کردها و دولت : گروههای کرد با دولت سوریه خصومتی ندارند. کردها حمله ای به ادارات دولتی نداشته اند. چنانکه اکثر ادارات دولتی در مناطق کرد نشین همچنان باز هستند و به کار خود ادامه می دهند. آینده وضعیت میدانی سوریه به نظر میرسد که که در یک سال آینده، توان و امکان پاکسازی کامل سوریه از نیروهای تکفیری وجود دارد. تاکنون بخش های زیادی از مناطق سوریه پاکسازی شده است. هم اکنون داعش فقط در استان هایی دیر الزور و تا حدودی حسکه و ادلب و حلب حضور دارد. در این میان دولت سوریه تلاش می کند این مناطق را پاکسازی کند. متغیرهایی زیادی بر آینده قدرت ارتش تاثیرمیگذارد. اکنون دولت و ارتش سوریه در تقابل با همه گروه ها قرار دارند. اگر دولت و ارتش از توانمندی مناسب برخوردار باشند، مهار معارضین و پاکسازی کشور سریع تر انجام می گیرد؛ و در صورت توان کمتر در مقابل گروه های معارض، این فرایند کندتر عمل خواهد کرد. اما مشخص است ، که دولت از قدرت یکسره کننده بالایی برخوردار میباشد. منبع: فارس