مدیریت آب پوپولیستی بوده است

سرویس اقتصادی «فردا» - عیسی کلانتری دبیر ستاد احیا دریاچه ارومیه، وزیر کشاورزی دوره اصلاحات و دبیرکل کنونی خانه کشاورز مهمان نشست ویژه بررسی منابع آب در اتاق ایران بود. او نسبت به وضعیت کنونی منابع آبی کشور هشدار داد و اعلام کرد «نسل آینده کشور نسل سوخته آب شیرین» خواهند بود. او گفت:« اگر برای هزار بارهم موضوع آب مطرح شود بازهم کم خواهد بود، متاسفانه مسئله آب و مدیریت منابع در گذشته کم تر مورد توجه بوده است ولی اخیرا به خاطر فشارها و چالش ها مورد توجه حاکمیت و دولت قرار گرفته است.» کلانتری با اشاره به اینکه آب یک عنصر طبیعی تجدید پذیر تلقی می شود، گفت:« برخی منابع مانند نفت، ذخایر معدنی و... تجدید پذیر نیستند ولی آب منبعی تجدید پذیر محسوب می شود که البته دیگر در کشور ما تجدید پذیر نیست و این تنها به دلیل برداشت های بسیار زیاد بوده است. ما در کشور به خصوص پس از انقلاب با آب به شکلی برخورد کرده ایم که از حالت تجدید پذیر خارج شده است و این بزرگ ترین خطری است که کشور را تهدید می کند؛ موضوع کاهش رشد اقتصادی، افزایش تورم و نقدینگی و... قابل احیا و حل است و حتی با تغییر برنامه ها قابل جبران است ولی مسئله آب خیلی جدی تر از این مسائل است.» او که عضو مرکز تحقیقات استراتژیک است، گفت: «من به مجمع تشخیص و دولت پیشنهاد داده ام که آب را موضوع اصلی برنامه ششم توسعه قرار دهند زیرا آب به یک چالش بزرگ در کشور تبدیل شده است، پیشنهادم این است که به جای برنامه هایی که با رشد 6 و 7 در گذشته تنظیم و تدوین کرده ایم که هیچ کدام هم به نتیجه ای نرسیده است این بار برنامه ششم را روی آب تدوین کنیم و حداقل این چالش بزرگ را سامان دهیم.» او در ادامه با بیان اینکه ما حق نداریم منابع آیندگان را استفاده کنیم، گفت:« آب چیزی هست که همیشه باید وجود داشته باشد ما در مسئله آب با محدودیت های شدید رو به رو هستیم. در دهه 1340 وقتی گروهی از کارشناسان آمریکایی برای بررسی میزان منابع آب های سطحی کشور به ایران آمدند حجم این منابع را 123 میلیارد مترمکعب اعلام کردند درحالی که بررسی های اخیر وزارت نیرو نشان می دهد این میزان به عدد 120 میلیارد مترمکعب رسیده است که نشان از کاهش 12 میلیارد مترمکعبی است. » او در ادامه گفت:« البته به نظرم این بررسی های کارشناسان وزارت نیرو خیلی خوش بینانه در نظر گرفته شده است و کارشناسان مستقل این میزان را 99 تا 100 میلیارد مترمکعب اعلام می کنند و این 100 میلیارد متر مکعب میزان آب های تجدید پذیر در کشور است. » او در ادامه گفت:« طبق استانداردهای بین المللی و سازمان های جهانی محیط زیستی سقف برداشت از منابع تجدید پذیر 40 درصد است و این یعنی اگر ما 100 میلیارد مترمکعب آب تجدید پذیر در کشور داریم باید 40 میلیارد مترمکعب آب برداشت کنیم و حق برداشت بیشتر را نداریم درحالی که ما امروز حدود 96 درصد برداشت می کنیم و اگر میزان منابع را 120 ( طبق نظر وزارت نیرو) در نظر بگیریم 80 درصد برداشت می کنیم که این یک فاجعه است.» او همچنین با اشاره به برداشت بی رویه از منابع آب های زیر زمینی کشور در دوره های مختلف گفت:« میزان برداشت آب از منابع زیرزمینی کشور 120 میلیارد مترمکعب است در شرایطی که این میزان در دولت اول بعد از انقلاب 32 میلیارد مترمکعب بوده و جمع منابع آب های شیرین زیرزمینی کشور 150 میلیارد مترکعب است.» او با بیان اینکه ما هم خود و هم نسل آینده را از منابع حیاتی محروم کرده ایم، گفت:« نسل بعدی کشور ما نسل سوخته از نظر آب شیرین خواهد بود زیرا هم منابع آب های سطحی و هم منابع آب های زیرزمینی را تاراج کرده ایم.» او با بیان اینکه اکثر تالاب های کشور که منابع بسیار مهم زیست محیطی کشور بوده اند در این سال ها از بین رفته و خشک شده اند، گفت:« از تالاب هامون تا شادگان و از هورالعظیم تا بختگان شاهد خشک شدن تالاب های کشور هستیم و این یک فاجعه زیست محیطی برای کشور است.» به گفته او به دلیل برداشت های بی رویه از منابع طبیعی و آب، کشور در مقابل کوچک ترین تغییرات اقلیمی حساس شده است. عیسی کلانتری که خود پیش از این وزیر کشاورزی در دولت سید محمد خاتمی بوده است، گفت:« ما دشت های کشور را به دلیل برداشت بیش از اندازه از سفره های زیرزمینی ویران کرده ایم، خیلی از شهرهای حاشیه کویری ما دیگر شهرهای مرده محسوب می شوند برای مثال شهری همچون نیشابور که روزی سرسبزترین شهر کویری کشور بود هم اکنون به شهری مرده تبدیل شده است و این تنها به خاطر این است که ما با منابع آبی کشور و نسل بعد بد کرده ایم.» او با اشاره به اینکه برخی از نمایندگان مجلس به دلیل گرفتن رای مردم قوانینی را در زمینه آب تصویب کرده اند که «خیانت به کشور» محسوب می شود، گفت:« مثلا در سال 1389 قانونی برای دادن پروانه به افرادی که پیش از این از چاه های بدون پروانه استفاده می کردند تصویب شد که درحال حاضر شاهد چالش ها و مشکلات آن هستیم.» او با بیان اینکه مشکل اصلی کشور این است که هیچ زمانی مدیریت منابع آب نداشته است و این در سال های بعد از انقلاب مشهود تر بوده است، گفت:« مدیریت آب کشور در سال های بعد از انقلاب تحت تاثیر سیات های پوپولیستی و سیاست های خودکفایی بوده است.» در ادامه جلسه کلانتری گفت اگر در کشور می خواهیم براساس نظرات مقام معظم رهبری و چشم انداز 20 ساله اقتصاد اول منطقه باشیم باید به مدیریت منابع آب توجه ویژه داشته باشیم و اقتصاد کشور را به سمت اقتصاد صنعتی و خدماتی ببریم، زیرا ظرفیت کشاورزی کشور محدود است.» او که هم اکنون دبیرکل خانه کشاورز است، گفت:« بسیاری از تولیدات کنونی کشور در زمینه های کشاورزی و... که صادر می کنیم از نظر اقتصادی به صرفه نیست؛ مثلا برای تولید یک کیلوگرم گوشت بین 15 تا 16 کلیوگرم آب شیرین، برای تولید یک کیلوگرم سیب زمینی 250 کیلوگرم آب شیرین و برای تولید یک کیلوگرم برنج 3 هزار کیلوگرم آب شیرین و... مصرف می شود. بلاخره باید حساب کتاب وجود داشته باشد و ارزش این منابع دانسته شود، باید توجه داشت منابع کشور گران قیمت و کم است.» کلانتری دبیرستاد احیا دریاچه ارومیه در این جلسه همچنین بخشی از صحبت های خود را به موضوع خشک شدن درایچه ارومیه اختصاص داد و با دادن هشداری جدی، گفت:« اگر برای احیا دریاچه در دو سال آینده تلاش جدیدی صورت نگیرد دریاچه کلا از بین خواهد رفت و این می تواند سرنوشت بسیاری از منابع سطحی و زیرزمینی کشور باشد.» او در ادامه به چالش های پیش روی خشکسالی دریاچه اورمیه پرداخت و گفت:« با خشک شدن دریاچه ارومیه شاهد تغییر اکوسیستم منطقه خواهیم بود اتفاقی که هم اکنون نیز تا حدودی شاهد آن هستیم مثلا در 3 سال گذشته شاهد سرما زدگی درخت های منطقه بوده ایم و این به خاطر تغییرات آب و هوایی به دلیل کاهش آب دریاچه بوده است. علاوه براین ما در آینده با جهش های ژنتیکی در استان های و شهرهای اطراف رو به رو خواهیم بود، تغییرات اقلیمی و چند درجه ای دما که در منطقه اتفاق افتاده باعث جهش های ژنتیکی خواهد شد که در آینده حتما شاهد آن خواهیم بود و این جهش ها عمدتا منفی است.» کلانتری طوفان نمک را چالش بزرگ دیگری در آینده منطقه و استان های همجوار دریاچه دانست و گفت:« طوفان های نمک برای سلامتی مردم منطقه بسیار خطرناک خواهند بود و درصورت خشک شدن دریاچه با چالش های بهداشتی بسیاری مواجه خواهیم شد.» او در ادامه به انتقاد از برخی شرکت های مشاوره در زمینه آب پرداخت و علاوه بر اعلام اینکه این شرکت ها با دریافت پول تنها به خواسته های پیمانکاران عمل می کنند، گفت:« در احداث سد گتوند و مشکل زیست محیطی آن و کوه های نمک شاهد این اتفاق بودیم و هم اکنون شوری آب به مشکل بسیار بزرگی در منطقه تبدیل شده است که کسی نمی داند باید با آن چه کند ما آب شیرین بالا دستی را به پشت سد می آوریم و با تبدیل آن به آب بسیار شور به مزارع و... می ریزیم.» کلانتری در پایان صحبت های خود با درخواست از همه مردم، مسئولان و سازمان های مردمی، در خواست کرد:« از انجمن ها و نهادهای مردمی کشور و مسئولان می خواهم که همگی بلند شویم و اجازه ندهیم که کشور و منابع آب نابود شود.» همچنین در این جسله دکتر تجریشی استاد دانشگاه صنعتی شریف و عضو ستاد احیا دریاچه ارومیه نیز گزارش کاملی از وضعیت کنونی دریاچه و راه های احیا آن ارائه داد.