چرا امام کاظم(ع) را با نام صدا نمی‌کردند؟

فارس: سراسر زندگانی اهل بیت عصمت و طهارت(ع) الگویی جامع و کامل برای زندگی انسان است، زیرا این امامان همام سرچشمه نور و علم هستند و بهترین راه رستگاری و سعادت را پیش‌روی بندگان قرار می‌دهند، به منظور آشنایی بیشتر با سیره امام موسی‌بن جعفر(ع) پدر گرامی امام علی‌بن موسی‌الرضا(ع) پای صحبت کارشناسان دینی نشستیم که مشروح آن در ادامه می‌آید: *چرا امام کاظم(ع) را با نام صدا نمی‌کردند حجت‌الاسلام احمد غلامعلی عضو هیأت علمی دانشگاه قرآن و حدیث درباره القاب امام کاظم(ع) می‌گوید: القاب و کنیه‌های امام کاظم(ع) بسیار زیاد است القابی نظیر صابر، الوفی، امین، العالم، الکاظم و کنیه‌هایی مانند ابوابراهیم، ابوالحسن الماضی و ابوالحسن الاول، این القاب و کنیه‌ها حکایت از جبر تقیه‌ای آن زمان دارد که مردم نمی‌توانستند به راحتی از امام اسم ببرند. وی با تأکید بر اینکه لقب «باب الحوائج» بعد از حیات امام کاظم(ع) مطرح شده است، می‌افزاید: شاید یکی از دلایل این مسأله این باشد که شیعه و سنی مانند «ابو بکر بن خلاد» که از پیشوای حنبلیان بود، می‌گفت: مشکلاتی که برای ما پیش می‌آمد بر سر مزار امام کاظم(ع) می‌رفتیم و حوائج و خواسته‌های ما برآورده می‌شد، بنابراین باب‌الحوائج، بیشتر در لسان مردم تکرار شد و در زمان خود امام به این صورت نبوده است و بعدها در زبان مردم زیاد شد. *روایت برجا مانده از امام کاظم(ع) با عنوان عبدصالح یا ابوالحسن آمده است حجت‌الاسلام علی‌اکبر میرزایی کارشناس دینی با اشاره به اینکه در زندگی امام موسی کاظم(ع) سه اصل امامت، ولایت و هدایت‌گری لحاظ شده است،‌ ابراز می‌دارد:‌ هدایت‌گری نیز به دو صورت گروهی و فردی انجام می‌شود، به این معنا که در هدایت‌گری خصوصی افراد خاصی توسط ائمه پرورش پیدا می‌کنند و در کلاس‌های درس امامان حضور می‌یابند، برای نمونه در دوره امام موسی کاظم(ع) افرادی چون هشام بن حکم، علی بن یقطین و برخی از بازماندگان و شاگردان از دوران امام صادق (ع) جزو یاران خاص حضرت محسوب می‌شدند. وی درباره آثار برجای مانده از امام موسی کاظم(ع) ادامه می‌دهد: عمده روایات باقی مانده از ایشان در باب مباحث اخلاقی و احکام اعتقادی است، برای نمونه در کتاب «وسائل الشیعه» بسیاری از این روایات با عنوان عبدصالح یا ابوالحسن از القاب امام کاظم(ع) بیان شده است، برخی از آثار نیز درباره ایشان است و می‌توان برای درک مباحث و اندیشه‌های امام(ع) از آن‌ها بهره‌مند شد. *در زیارت امام کاظم(ع) ایشان را با چه عنوانی می‌خوانیم/بارزترین سجیه اخلاقی امام کاظم(ع) حجت‌الاسلام علی ثمری کارشناس دینی با اشاره به اینکه ابتدای شروع امامت امام هفتم(ع) مصادف با تبعیدی که حکام جور برای اهل بیت(ع) در نظر گرفته بودند، اظهار می‌دارد: وجود مقدس حضرت موسی کاظم(ع) به مدت حداقل هفت سال و حداکثر 14 سال در تبعیدگاه‌های مختلف و در زندان‌های مخوف با عنوان حفظ دین از طرف طواغیت سپری شد. وی می‌افزاید: شیوه زندان‌هایی که موسی بن جعفر(ع) در آن‌ها نگهداری می‌شد، شیوه منحصر به فرد قرون وسطایی و در شرایط خاصی بود، حضرت در تمام این مراحل سخت بود، امامی که شب و روز را تشخیص نمی‌داد، از این رو سلامی که ما به این امام همام می‌دهیم این است: «السلام علی المعذب فی قعر السجون و ظلم المطامیر»؛ سلام بر آن امامی که در ته سیاه چال‌ها با ظلمتی که از ته چاه است، البته با توجه به تمام این سختی‌ها حضرت(ع) هیچ گاه غالب تهی نکرد، آستانه تحملشان سر نرفت و به شدت مشغول راز و نیاز و مناجات با خدا بودند. حجت‌الاسلام ثمری کظم غیظ را از جمله بارزترین سجایای اخلاقی امام کاظم(ع) بیان می‌کند و می‌گوید: فردی که در دست حضرت آب می‌ریخت دستش لرزید و ظرف آب از دستش رها شد، به روی دست امام افتاد و دست ایشان را زخمی کرد، در این هنگام موسی بن جعفر(ع) نگاهی به کنیز کردند، حاکی از اینکه چرا بی‌دقتی کردی! کنیز این آیه کریمه را تلاوت کرد و گفت: «وَالْکَظِمِینَ الْغَیْظَ»؛ خشم و غضب خودتان را فرو بخورید، امام فرمودند: خشم خودم را فرو خوردم، آن کنیز سپس اظهار داشت: «وَ الْعَافِینَ عَنِ الْنَّاسِ» مردم را ببخشید و با آستانه تحمل بالا با مردم برخورد کنید، کنیز که ادامه آیه را مبنی بر اینکه «وَاللَّهُ یُحِبُّ الْمُحْسِنِینَ‏»؛ خدا نیکوکاران را دوست دارد، قرائت کرد، حضرت کاظم(ع) فرمودند: تو را در راه خدا آزادت کردم. *چرا امام صادق(ع)، امام بعد از خود را معرفی نکرد حجت‌الاسلام محمدصادق کفیل رئیس مرکز تخصصی نماز با بیان اینکه امام موسی کاظم(ع) در سن 21 سالگی به امامت رسیدند، ابراز می‌دارد:همه ائمه معصومین، امام بعد از خود را به مردم معرفی می‌کردند، اما شرایط در آخر دوران امام صادق(ع) به گونه‌ای رقم خورد که امام ششم شیعیان نتوانست، بنا به دلایلی امام بعد از خود را اعلام کند و با وصی قرار دادن 5 نفر از افراد، به حفظ جان امام موسی کاظم همت گماشتند. وی با تأکید بر شرایط خفقان آن دوران، افزود: در زمان امام کاظم(ع)، هشام و مؤمن طاق که از شاگردان خاص امام صادق(ع) بودند، نمی‌دانستند امام هفتم چه کسی است، بنابراین بعد از وفات امام صادق(ع) دیدند که مردم به سراغ عبدالله بن افطح برادر بزرگ امام کاظم(ع) می‌روند که در او علائمی از امامت نیافتند، حیران و سرگردان مانده بودند که چه کار کنند، در این زمان کسی آن‌ها را مخفیانه به خانه امام کاظم(ع) راهنمایی کرد و امام در آنجا بیان کردند، منصب امامت بر دوش ایشان است.