سفارش‌های لقمان درباره رفتار با دشمن

تسنیم:امام جعفر صادق علیه‌السلام فرمودند:در سفارش‏‌هاى لقمان به پسرش ناتان، این است که به او گفت : پسرم! از چیزهایى که باید با آن، در برابر دشمنت مسلّح شوى تا زمینگیرش کنى، نرمى با او و اظهار خشنودى از اوست؛ ولى با کناره‏‌گیرى، خود را از او دور نکن، که رازت براى او آشکار مى‏‌شود و براى سرنگونىِ تو تدارک مى‏‌بیند. پسرم! از خدا چنان بترس که اگر با نیکىِ دو جهان به او برخوردى، باز هم بترسى که خدا کیفرت دهد، و چنان به خدا امیدوار باش که اگر با گناهان دو جهان به او برخوردى، باز هم امیدوار باشى که خدا تو را بیامرزد. پسرم! صخره بزرگ و آهن و هر بار سنگینى را بر دوش کشیدم؛ ولى چیزى سنگین‌‏تر از همسایه بد، بر دوش نکشیدم. همه تلخى‏‌ها را چشیدم؛ ولى چیزى تلخ‏تر از فقر نچشیدم. متن حدیث: کانَ فیما أوصى بِهِ لُقمانُ ابنَهُ ناتانَ أن قالَ لَهُ : یا بُنَیَّ ، لِیَکُن مِمّا تَتَسَلَّحُ بِهِ عَلى عَدُوِّکَ فَتَصرَعُهُ المُماسَحَةُ وإعلانُ الرِّضا عَنهُ ، ولا تُزاوِلهُ بِالمُجانَبَةِ فَیَبدُوَ لَهُ ما فی نَفسِکَ فَیَتَأَهَّبَ لَکَ . یا بُنَیَّ ، خَفِ اللّه‏َ خَوفا لَو وافَیتَهُ بِبِرِّ الثَّقَلَینِ خِفتَ أن یُعَذِّبَکَ اللّه‏ُ ، وَارجُ اللّه‏َ رَجاءً لَو وافَیتَهُ بِذُنوبِ الثَّقَلَینِ رَجَوتَ أن یَغفِرَ اللّه‏ُ لَکَ . یا بُنَیَّ ، حَمَلتُ الجَندَلَ وَالحَدیدَ وکُلَّ حِملٍ ثَقیلٍ فَلَم أحمِل شَیئا أثقَلَ مِن جارِ السَّوءِ، وذُقتُ المَراراتِ کُلَّها فَلَم أذُق شَیئا أمَرَّ مِنَ الفَقرِ. «امالی صدوق،ص766 - بحارالأنوار، ج 13 ص 413»