اقتصاد در میانه حباب غول‌پیکر سود سپرده است
یک کارشناس اقتصادی گفت: اکنون در بحران بدهی بانکی بخش خصوصی و دولتی به سرمی‌بریم و اقتصاد در میانه حباب غول‌پیکر سود سپرده است. محمدحسین ادیب بر این باور است که بحرانی که اکنون در آن قرار داریم بحران بدهی‌های بانکی بخش خصوصی و دولتی است که در سالهای حباب رونق اقتصادی احمدی نژاد انباشته شده و اکنون منبع رکود اقتصادی است و با نرخ بهره نجومی در حال افزایش است.
وی معتقد است، ادعای دولت در خصوص قرار داشتن اقتصاد ایران در فاز رکود تورمی برای سال 91 صحیح است اما اکنون شرایط تغییر کرده و تیم اقتصادی دولت قادر به درک شرایط جدید نیست.
ادیب بر این باور است دولت همه درآمد نفت و مالیات را حقوق می‌دهد که حداقل معیشت نزدیک 5 میلیون نفر را تأمین می‌کند، این شیوه تخصیص درآمد نفت باعث رکود در دیگر بخشها می‌شود. در عمل دولت به‌ازای قوی کردن تقاضا در بخش مرتبط با حداقل معیشت تقاضا در بقیه اقتصاد را به‌شدت تضعیف کرده است.
دیگر نظرات این کارشناس اقتصادی را در گفت‌وگو با تسنیم در ادامه می‌خوانید.
- اقتصاد در میانه حباب غول‌پیکر سود سپرده است
وضعیت عمومی اقتصاد را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
ادیب: اقتصاد در میانه حباب غول‌پیکر سود سپرده است.
دولت شرایط موجود را چگونه ارزیابی می‌کند؟
ادیب: دولت دارای این باور است که بیش از هرکس دیگری می‌داند که چه دارد انجام می‌دهد.
- در بحران بدهی‌های بانکی بخش خصوصی و دولتی به سر می‌بریم
در مورد حباب غول‌پیکر سود سپرده بیشتر توضیح دهید؟
ادیب: 600 هزار میلیارد تومان بدهی بخش خصوصی به بانک‌ها و 550 هزار میلیارد تومان بدهی بخش عمومی عامل رکود است. میزان بدهی از هاضمه تحمل اقتصاد عبور کرده و نکته قابل تأمل، افزایش این میزان بدهی با هزینه مالی نجومی است ، بحرانی که اکنون در آن قرار داریم بحران بدهی‌های بانکی بخش خصوصی و دولتی است که در سالهای حباب رونق اقتصادی احمدی نژاد انباشته شده و اکنون منبع رکود اقتصادی است و با نرخ بهره نجومی در حال افزایش است.
- از دست رفتن فرصت‌های شغلی و کاهش تقاضا
آیا اقتصاد همچنان در مرحله رکود تورمی است؟
ادیب: به‌سبب کاهش 70درصدی آب، میلیون‌ها نفر در روستاها بیکار شدند. به‌سبب جهانی شدن هزاران نفر در صنعت ایران شغلشان را از دست دادند. به‌سبب سیاست دولت برای پرداخت همه درآمد نفت و مالیات به‌صورت حقوق، تقاضا برای غذا و دارو، کالا و خدمات مرتبط با حداقل معیشت تقویت شد. در حالی که این کار به از بین رفتن فرصت‌های شغلی و کاهش تقاضا در بقیه اقتصاد انجامید، این فرآیند به کاهش تقاضا در بخش مسکن انجامید و فروش مصالح ساختمانی نصف شد که به‌معنای نصف شدن مشاغل در بخش ساختمانی است. روشهای دولت بدهی‌ها را کاهش نمی‌دهد و عامل اصلی رکود، بدهی 600 هزار میلیارد تومانی بخش خصوصی به بانک‌هاست. مجموعه آنچه اتفاق می‌افتد به از دست رفتن فرصت‌های شغلی و کاهش تقاضا می‌انجامد.
استراتژی دولت برای مقابله با این وضعیت را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
ادیب: استراتژی دولت تقاضا را جابه‌جا می‌کند، تقاضا برای کالا و خدمات غیرمرتبط با حداقل معیشت را حذف می‌کند.
- هیچ واحدی در بخش فروش انرژی مشکل فروش ندارد
شفاف‌تر توضیح دهید.
ادیب: تقاضا برای کالا و خدمات غیرمرتبط با حداقل معیشت را به تقاضا برای کالا و خدمات مرتبط با معیشت منتقل می‌کند، این شیوه عمل دولت رکود در بخش غیرمعیشتی را به مرز فلج شدن رسانده اما در بخش مرتبط با معیشت رکود وجود ندارد. ادعای رکود در بخش غذا، دارو، مخابرات، آموزش، نیازهای سوپری خانواده‌ها، بخش تعمیرات و نگهداری و بخش مصرف انرژی مطایبه آمیز است. هیچ واحدی در بخش فروش انرژی مشکل فروش ندارد.
- 33 کارخانه‌ای که بحران فروش ندارند
در صنعت چه بخشهایی در رکود قرار ندارند؟
ادیب: 33 کارخانه که از یارانه انرژی استفاده می‌کنند 126 هزار میلیارد تومان فروش دارند که دو برابر درآمد نفت است. در این 33 کارخانه بحران فروش وجود ندارد.
اقتصاد سه بخش است: بخش مرتبط با حداقل معیشت که تورم مهار شده و رکود هم وجود ندارد و 80 در صد قدرت خرید معدل جامعه را تشکیل می‌دهد. تورم در بخش کشاورزی 6 درصد است. این بخش حیاتی عادی دارد. مشکلات این بخش نه از جنس تورم است و نه از جنس رکود، 80 در صد پولی که در اقتصاد جریان دارد در حوزه غذا، دارو و تأمین حداقل معیشت است. این بخش به ثبات رسیده و تورم 6 تا ده درصدی در این بخش مثبت ارزیابی می‌شود. دستاورد دولت در رساندن این بخش به ثبات قیمتی مثبت ارزیابی می‌شود.
و بخش مرتبط با یارانه انرژی؟
ادیب: صنایع مرتبط با مصرف یارانه انرژی با مازاد تقاضا مواجه است.
- معرفی بخشهایی از اقتصاد که وارد فاز ضدتورم رکودی شده‌اند
بخش غیرمرتبط با حداقل معیشت و صنایع انرژی چه وضعیتی دارند؟
ادیب: بخش غیرمرتبط با معیشت و یارانه انرژی که حوزه فعالیت 80 درصد فعالین اقتصادی است و احتمالاً 80 درصد تسهیلات بانکی را نیز دریافت کرده‌اند در رکود فلج کننده‌ای قرار دارند. وقتی دولت از رکود سخن می‌گوید منظورش این بخش است. اما این بخش فقط 20 درصد اقتصاد واقعی را تشکیل می‌دهد اما 80 درصد فعالین اقتصادی و 80 درصد دریافت کنندگان تسهیلات را شامل می‌شود اما درست به‌خلاف ادعای دولت این بخش در رکود تورمی قرار ندارد و اتفاقاً این بخش وارد فاز تورم منفی شده است. قیمت خرید خانه‌های کلنگی در کشور 10 درصد و واحدهای مسکونی 4 درصد نسبت به مرداد سال گذشته کاهش یافته است. 50 درصد سیمان تولیدی از ابتدای سال تاکنون در کارخانجات سیمان دپو شده که گواه نصف شدن سرمایه گذاری در بخش مسکن است. تیم اقتصادی دولت این بخش را درست شناسایی نکرده است. دولت ادعا می‌کند اقتصاد در مرحله رکود تورمی است، در حالی که این بخش وارد فاز ضدتورم رکودی شده است. این بخش هم با سقوط ارزش دارایی‌ها مواجه است (ضد تورم) و هم با قلت تقاضا، بیان اینکه این بخش هنوز درگیر تورم است با واقعیت‌ها انطباق ندارد.
- قرار داشتن اقتصاد ایران در فاز رکود تورمی مربوط به سال 91 است
- دولت همه درآمد نفت و مالیات را حقوق می‌دهد که حداقل معیشت نزدیک 5 میلیون نفر را تأمین می‌کند
- این شیوه تخصیص درآمد نفت باعث رکود در دیگر بخشها می‌شود
جمع‌بندی شما از مجموع این بحثها چیست؟
ادیب: ادعای دولت در خصوص قرار داشتن اقتصاد ایران در فاز رکود تورمی برای سال 91 صحیح است اما اکنون شرایط تغییر کرده و تیم اقتصادی دولت قادر به درک شرایط جدید نیست.
تعداد محدودی از وزرا و مسئولان اقتصادی دارای قدرت تحلیلند که آنها نیز در تشخیص شرایط جدید دچار خطا شده‌اند. در بخش مربوط به حداقل معیشت تورم بین 6 تا 10 درصد است لذا این بخش از فاز تورم خارج شده و تقاضا نیز بد نیست. در بخش مربوط به صنایع انرژی‌بر پالایشگاه‌ها در سال جاری 82 هزار میلیارد تومان فروش دارند که 42 هزار میلیارد تومان آن صادرات است. پتروشیمی‌ها 65 هزار میلیارد تومان فروش دارند. ادعای رکود در این بخش غیرواقعی است. این بخش دو برابر درآمد نفت فروش دارد. این بخش قسمت عمده اقتصاد ایران است. اما بخش سوم بقیه اقتصاد است که وارد فاز تورم منفی شده است. ادعای دولت در خصوص تورم در این بخش با واقعیت‌ها انطباق ندارد. رکود نیز عادی نیست. رکود در این بخش فلج کننده است. دولت همه درآمد نفت و مالیات را حقوق می‌دهد که حداقل معیشت نزدیک 5 میلیون نفر را تأمین می‌کند اما این شیوه تخصیص درآمد نفت باعث رکود در دیگر بخشها می‌شود، وقتی همه درآمد نفت و مالیات به‌صورت حقوق پرداخت شود بخش مربوط به حداقل معیشت به‌سبب دریافت حقوق شارژ می‌شود، اما بقیه بخشها از نفس می‌افتد و این کاری است که دولت انجام داده است. دولت به‌ازای قوی کردن تقاضا در بخش مرتبط با حداقل معیشت تقاضا در بقیه اقتصاد را به‌شدت تضعیف کرده است.
- رشد بدهی بیشتر از رشد درآمد است
برای این بخش چه راه‌حلی وجود دارد؟
ادیب: برای این بخش راه‌حلی وجود ندارد جز کوچک شدن، بدهی‌های خود را هم نمی‌تواند پرداخت کند چون فروش ندارد. بدهی‌های این بخش با نرخ بهره 25 تا 30 درصد رشد کرده است، این بهره غیرواقعی بوده است. هرچقدر دولت در یک سال گذشته بدهی‌های خود را پرداخت کرده این بخش هم قادر به پرداخت بدهی است. دولت در یک سال گذشته دیناری از بدهی خود را پرداخت نکرده است یا اگر در یک بخش پرداخت کرده در بخش دیگری افزایش داده است، حاصل جمع صفر است. رشد بدهی بیشتر از رشد درآمد است. این عامل اصلی مشکلات کشور است اما دولت آن را حس نمی‌کند.
یعنی به‌باور شما دولت مشکلات اصلی کشور را در معرض دید قرار نداده است؟
ادیب: دولت در مورد نقطه‌ای که اقتصاد به‌سمت آن حرکت می‌کند اغراق می‌کند (خروج از رکود)، محدوده قدرت مانور دولت در حوزه اقتصاد به‌سبب پرداخت همه درآمد نفت و مالیات برای حقوق نزدیک به صفر است. دولت قدرت مانور خود را در اقتصاد از دست داده است.
منبع: تسنیم