ادامه کارشکنى آمریکایى‌ها در مذاکرات هسته‌اى
روز دوشنبه محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان در رأس تیم مذاکره‌کننده هسته‌اى تهران را به مقصد وین ترک کرد تا در ادامه رایزنى‌ها در خصوص راه‌حل جامع هسته‌اى رایزنى‌هایى را با همتاى آمریکایى و کاترین اشتون داشته باشد. سید عباس عراقچى و مجید تخت روانچى معاونان وزیر خارجه، حمید بعیدى نژاد مدیرکل سیاسى و بین‌المللى، داود محمدنیا مشاور وزیر خارجه، محمد امیرى مدیرکل امور پادمان‌هاى سازمان انرژى اتمى و پژمان رحیمیان مدیرکل حوزه ریاست سازمان انرژى اتمى، (اعضاى تیم مذاکره‌کننده هسته‌اى) و هم‌چنین امیرحسین زمانى‌نیا و جمشید ممتاز مشاوران حقوقى در این رایزنى‌ها حضور داشتند. در پى توافقات حاصله در هفتمین دور مذاکرات جامع ایران و گروه 1+5 (آلمان، انگلستان، فرانسه، آمریکا، روسیه و چین) در نیویورک و به‌منظور حل اختلافات موجود قرار شد رایزنى‌ها بعد از دو هفته از سر گرفته شود و اعلام شد که رایزنى‌ها در یکى از شهرهاى اروپایى خواهد بود. در همین راستا سید عباس عراقچى و مجید تخت روانچى معاونان وزیرخارجه ایران با ویلیام برنز قائم مقام وزیر خارجه و وندى شرمن معاون وزیر خارجه آمریکا در هتل پله کوبورگ شهر وین به گفت‌وگو پرداختند. محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران و کاترین اشتون مسؤول سیاست خارجى اتحادیه اروپا نیز بر سر میز شام به گفت‌وگو و رایزنى پرداختند. ایران و گروه 1+5 تاکنون هفت دور درباره راه‌حل جامع هسته‌اى به گفت‌وگو پرداخته‌اند که شش دور آن در وین برگزار شد و هفتمین دور در مقر سازمان ملل متحد در شهر نیویورک. وزراى خارجه ایران و گروه 1+5 به همراه کاترین اشتون مسؤول سیاست خارجى اتحادیه اروپا در سوم آذر 1392 در شهر ژنو در خصوص برنامه هسته‌ایران به توافقى تحت عنوان «برنامه اقدام مشترک» (توافق ژنو) دست یافتند و این توافقنامه 30 دى‌ماه وارد مرحله اجرا شد و از آن پس گفت‌وگوها درباره راه‌حل جامع هسته‌اى آغاز شد. در پنجمین دور مذاکرات در شهر وین نگارش متن پیش‌نویس توافقنامه جامع هسته‌اى تحت عنوان «برنامه اقدام مشترک جامع» آغاز شد و با این‌که در وین شش، رایزنى‌ها بیش از دو هفته به طول انجامید و طرفین امیدوار بودند که توافقنامه جامع هسته‌اى تا 29 تیرماه حاصل شود ولى به‌دلیل اختلافات موجود و عدم حصول توافق، قرار شد این مذاکرات براى چهار ماه دیگر (سوم آذر 93) تمدید شود. چه دغدغه‌هایى در مذاکرات دور هفتم وجود دارد و موضوعات مورد اختلاف چیستند؟ در برهه فعلى و در قبال مذاکرات حساس و تعیین‌کننده‌اى که در وین برگزار مى‌شود، دو دغدغه مهم وجود دارد که باید آن‌ها را مدنظر قرار داد: 1- دغدغه نخست به نقاط اختلافى باقیمانده میان ایران و اعضاى 1+5 باز مى‌گردد. نقاط اختلافى باقیمانده را به‌صورت عمده الف-موضوع تحریم‌هاى یکجانبه و چندجانبه علیه کشورمان و نحوه برداشته‌شدن آن‌ها و ب- مسأله تعیین ظرفیت غنى‌سازى در ایران شامل مى‌شود. بدیهى است که وجود همین دو اختلاف عمده مى‌تواند منجر به ایستایى و توقف مذاکرات در نقطه‌اى بازدارنده شود. این اتفاق در جریان مذاکرات وین 6 رخ داد. در آن دور از مذاکرات عملا ایالات متحده آمریکا و تروئیکاى اروپایى اراده لازم را جهت اتخاذ تصمیمى تعیین‌کننده در راستاى رسیدن به توافق نهایى نداشتند. در جریان مذاکرات هسته‌اى نیویورک نیز ایالات متحده آمریکا و تا حدودى فرانسه همین رویکرد نادرست را در پیش گرفتند. اخیرا دومنیک دوویلپن، نخست وزیر سابق فرانسه (که قبلا در مذاکرات هسته‌اى با ایران حضور داشت) صراحتا از رویکرد سلبى دولت اولاند در قبال موضوع هسته‌اى ایران انتقاد کرده است. این موضوع نشان مى‌دهد که پاریس نه تنها یک تسریع‌کننده در مسیر رسیدن به توافق نهایى نیست، بلکه خود در این خصوص یک مانع محسوب مى‌شود. در هر صورت ایالات متحده آمریکا و فرانسه به همراه دیگر اعضاى 1+5 تاکنون نتوانسته‌اند اقدامى مؤثر در حل اختلافات اساسى باقیمانده صورت دهند. در چنین شرایطى اگر اختلافات به قوت خود باقى بماند، اساسا توافقنامه نهایى هسته‌اى براى امضا در کار نخواهد بود. مهم‌ترین دغدغه موجود در مذاکرات وین، مربوط به فعلیت یافتن اراده سیاسى طرف مقابل مبنى بر عقب‌نشینى از خواسته‌هاى نامعقول خود است. در جریان مذاکرات وین 6 و نیویورک این اتفاق عملا نیافتاد. با این حال پرسش اصلى اینجاست که آیا در جریان مذاکرات اخیر وین آمریکا وتروییکاى اروپایى حاضر به اتخاذ این تصمیم واقعى‌خواهند بود؟ 2- مسأله دوم به موضوع ارائه راه‌حل‌هاى ابتکارى جهت تسریع در رسیدن به توافق نهایى باز مى‌گردد. بدیهى است که در این طرح‌هاى ابتکارى، لازم است خطوط قرمز هسته‌اى کشورمان به‌طور کامل حفظ شود. به‌عبارت‌بهتر، ارائه راهکارهاى ابتکارى باید تابعى از واقعیت و متعاقبا پذیرش و حتى بررسى آن‌ها نیز باید تابعى از قاطعیت دستگاه دیپلماسى کشورمان باشد. تاکنون بارها تأکید شده است که تغییر کاربرى فعالیت‌هاى هسته‌اى کشورمان از حوزه صنعتى به غیرصنعتى قابل قبول نیست و هرگز نیز صورت نخواهد گرفت. در چنین شرایطى غرب نیاز به واقع‌بینى به‌مراتب بیشترى در مسیر رسیدن به توافق نهایى هسته‌اى با ایران دارد. ارائه طرح‌هاى ابتکارى نیز باید در قبال پذیرش حقوق مسلم ایران صورت گیرد. در جریان مذاکرات اخیر نیویورک شاهد ارائه طرح‌هاى ابتکارى غیر‌واقع‌بینانه از سوى طرف آمریکایى بودیم. یکى از این طرح‌ها مربوط به طرح واشنگتن مبنى بر حذف اتصالات میانى سانتریفیوژهاى کشورمان بوده است. بدیهى است که جمهورى اسلامى ایران زیر بار تبدیل‌شدن برنامه هسته‌اى خود به یک برنامه تزئینى و صورى نخواهد رفت. ایالات متحده آمریکا وتروئیکاى اروپایى به‌دنبال آن هستند که کشورمان از غنى‌سازى صنعتى به سمت غنى‌سازى تحقیقاتى برود و فعالیت‌هاى خود در زمینه هسته‌اى را صرفا در حد پروژه‌هاى تحقیقاتى و دانشگاهى، آن هم با قدرت مانور محدود پیش ببرد. در نهایت این‌که با توجه به زمان اندک باقیمانده تا پایان ضرب الاجل دوم مربوط به توافقنامه ژنو و سخت‌تر‌شدن پروسه تمدید مذاکرات، مذاکرات اخیر وین به‌لحاظ زمانى بسیار حساس است. اگر در این مذاکرات واشنگتن و دیگر اعضاى 1+5 بتوانند تصمیم و اراده لازم را جهت رسیدن به توافق نهایى فعلیت بخشند، رسیدن به توافق نهایى تا سوم آذرماه امکان‌پذیر خواهد بود، اما ادامه بازى غرب در مسیر غیرواقع‌بینى و زیاده‌خواهى، راه را براى رسیدن به توافق جامع تا سوم آذرماه خواهد بست. در این صورت مسلما همه اعضاى 1+5 مسؤول به نتیجه نرسیدن مذاکرات خواهند بود. مهم‌ترین مباحث مورد اختلاف میان طرفین مذاکره‌کننده در مجموع اختلافاتى که مانع از نگارش متن نهایى توافق هسته‌اى ژنو مى‌شود، عبارتند از: اختلافات میان ایران و گروه 1+5 به‌ویژه با آمریکا بر سر مواردى همچون میزان غنى‌سازى اورانیوم ایران، تعداد سانتریفیوژها، تاسیسات هسته‌اى فردو و آب سنگین اراک، مدت زمان توافق نهایى، بحث PMD (ابعاد نظامى احتمالى) ازجمله موارد مطروحه در مطالعات ادعایى، نحوه نظارت‌ها و بازرسى‌هاى آژانس بین‌المللى انرژى اتمى بر تاسیسات هسته‌اى ایران، موضوع تحقیق و توسعه و نحوه لغو کامل تحریم‌ها است. درباره اختلاف در زمینه تعداد و نوع سانتریفیوژهاى فعال کشورمان، به نظر مى‌رسد تحت تأثیر فشار لابى صهیونیستى، خواسته‌هاى غربى‌ها در مورد محدودسازى سانتریفیوژهاى کشورمان رو به فزونى است. میزان زیاده‌خواهى‌هاى طرف‌هاى غربى در این مدت به‌حدى بوده که «پتر جنکینز» نماینده سابق انگلیس در آژانس بین‌المللى انرژى اتمى و «ریچارد دالتون» سفیر سابق این کشور در ایران نیز یک ماه قبل در گزارشى با موضوع مذاکرات هسته‌اى، هشدار دادند اتخاذ مواضع حداکثرى از سوى غرب، مى‌تواند به شکست مذاکرات منجر شود. در واقع بر مبناى توافق موقت ژنو غنى‌سازى تا سقف 5 درصد براى ایران محفوظ است. هم‌چنین ایران اکنون 19 هزار سانترویفیوژ به شکل نصب‌شده و از نوع نسل اول دارد که البته 10 هزار مورد آن فعالیت عملى دارند. جمهورى اسلامى ایران بر مبناى توافق ژنو معتقد است که در جهت تأمین نیازهاى عملى خود نیازمند غنى‌سازى تا سقف 190 هزار سو است. با این‌که در توافقنامه ژنو بر تأمین سوخت هسته‌اى ایران در جهت رفع نیازهاى عملى‌تصریح شده است، غربى‌ها همواره از محدودسازى ظرفیت غنى‌سازى ایران سخن گفته‌اند و حتى چند روز قبل از مذاکرات کنونى، وندى شرمن، معاون وزیر خارجه آمریکا، این سخنان را بار دیگر تکرار کرد. در مورد راکتور آب سنگین اراک که از موارد اختلافى بوده، به گفته مسؤولان و کارشناسان با تلاش‌هاى متخصصان سازمان انرژى اتمى کشورمان، فرمول‌هایى براى رفع نگرانى غرب در مورد این راکتور آب سنگین طراحى شده و مى‌توان گفت که در این زمینه پیشرفت‌هایى حاصل شده است. به نظر مى‌رسد ابتکار سازمان انرژى اتمى کشورمان جهت بازطراحى نیروگاه اراک که به‌منظور کاهش میزان پلوتونیوم تولیدى این سایت هسته‌اى اتخاذ شده است، سطح اختلاف نظر در رابطه با نیروگاه اراک را تا حدى کاهش داده است، هرچند زیاده‌خواهى غربى‌ها همچنان در این زمینه باقى است. بازخورد کارشکنى آمریکایى‌ها در مذاکرات هسته‌اى آمریکایى‌ها باید بدانند که پذیرش مذاکره به‌عنوان نرمش قهرمانان نه از روى انفعال و متأثر از فشار تحریم، بلکه اقدامى ابتکارى و پاسخى به تاریخ و ادعاهاى واهى مخالفان فناورى صلح‌آمیز هسته‌اى کشورمان بوده و لذا این اقدام ابتکارى را نمى‌توان با تهدید یا تطمیع و تحمیل اشتباه محاسباتى به انحراف کشاند. برعکس هرگونه رفتار ناشیانه و متکبرانة رقیب تنها دیوار بى‌اعتمادى را مرتفع‌تر خواهد ساخت. استقلال سیاسى و عزت ملى یکى از مهم‌ترین دستاوردهاى انقلاب اسلامى بوده است. جمهورى اسلامى ایران در سایه استقلال و عزت به‌دست‌آمده توانسته است به پیشرفت‌هاى بسیار چشمگیرى در حوزه‌هاى مختلف علم و فناورى برسد. تا جایى که در دهه گذشته ایران با یک جهش علمى خیره‌کننده از رتبه‌ى پنجاهم جهان به رتبه هفدهم دنیا صعود کرد. ادامه راه پرشتاب پیشرفت علمى در کشور و دسترسى به فناورى‌هاى نوین، به‌ویژه در حوزه‌هاى صنعتى، درمان، سلامت، دفاعى و... مستلزم پیشران‌هایى است که یکى از مهم‌ترین آنان، بهره‌مندى کشور از زنجیره فناورى صلح‌آمیز هسته‌اى است. بر این اساس نظام جمهورى اسلامى ایران در طى دهه گذشته با تکیه بر اقتدار درون‌زا، بهره‌گیرى از راهبرد مقاومت و ایستادگى در برابر فشارها و تهدیدات، علاوه بر دستیابى به چرخه کامل سوخت هسته‌اى در آستانه نقطه‌ى گریز هسته‌اى قرار گرفت. اینک روند مذاکرات که همچنان ادامه دارد، چند پیام را به مردم و مسؤولان کشور یادآورى مى‌کند: 1- استحکام بخشى به ساخت درونى قدرت، اصلى‌ترین پشتوانه کسب عزت و غرور ملى ماست. 2- پیاده‌سازى اقتصاد مقاومتى با مدیریت جهادى مسؤولان و عزم ملى، اصلى‌ترین راهکار جلوگیرى از افتادن در دام اشتباه محاسباتى است که دشمن طراحى مى‌کند. 3- براى حل مشکلات و مسائل اصلى نمى‌توان چشم به دست دشمن و حریف داشت و باید به داخل و منابع داخلى تکیه کرد. 4- آمریکا مذاکرات فرسایشى را فرصتى براى در هم شکستن ارادة مردم شریف ایران اسلامى تلقى کرده و لذا همچنان سیاست مذاکره براى مذاکره را براى تشدید فشار علیه مردم و کشورمان دنبال مى‌کند. با این وجود، بایستى از زحمات طاقت‌فرسا و در عین حال عزتمندانه تیم مذاکره‌کننده جمهورى اسلامى قدرشناسى و از مقاومت جانانة آنان براى پاسداشت منافع ملى و مصالح نظام و مراعات خطوط قرمز بر سر میز مذاکره، پشتیبانى همه‌جانبه کرد. تیم مذاکره‌کننده کشورمان به‌خوبى مى‌دانند که توافقى که فناورى هسته‌اى معطوف به برآوردن نیازهاى عملى ما را نپذیرد و لغو تمامى تحریم‌ها را تضمین نکند، مورد قبول مردم و رهبرى نخواهد بود. عدم دستیابى آنان به توافق، بهتر از توافقى است که کمتر از این سطح از انتظارمان را برآورده سازد، به‌عبارتى عدم توافق بهتر از توافق نامربوط است؛ چه زیبا فرموده است امام راحلمان که: «ما مى‌خواهیم زندگى فقیرانه داشته باشیم ولى آزاد و مستقل زندگى کنیم.» (صحفة نور، ج 15، ص209) و در فراز دیگرى نیز تذکر مى‌دهند که «خودتان را مهیا کنید براى ساختن کشورتان. ارزش دارد که ما، یک‌سال، دوسال، ده سال، زحمت بکشیم و رنج ببریم و کشورمان مستقل بشود و از دست چنگال این گرگ‌هاى آدمخوار بیرون کشیده شود.» (همان، ج14، ص89) منبع: تسنیم