نقش جدیدی که داود اوغلو به ترکیه داده است / عواقب بازی خطرناک ترکیه در خاورمیانه

سرویس سیاسی «فردا»؛ ترکیه در تحولات منطقه نقش مرموزی را بازی می کند. نکته شایان توجه، اتخاذ مواضع متفاوت و تا حدودی متناقض ترکیه در قبال تحولات خاورمیانه است. اگر به روند حمایت دولت ترکیه از غزه و درگیری این کشور با رژیم صهیونیستی که حادثه حمله اسرائیلی‌ها به کشتی مرمره را رقم زد تا حمایت اردوغان از معارضان سوریه و تشکیل تروریسم در این کشور و اشاعه آن به عراق را مورد واکاوی قرار دهیم؛ به خوبی سیاست متناقض ترک‌ها در منطقه را شاهد خواهیم بود. سیاستی که اگرچه در کوتاه مدت با المان‌های پراگماتیسمی گره خورده و منافعی را برای دولتمردان این کشور در بر داشته اما در بلند مدت شاهد آن هستیم که این سیاست‌ها به ضرر آنکارا و حزب عدالت و توسعه تمام شده است. حال ترک‌ها یک بازی دیگری را در منطقه شروع کرده‌اند. پارلمان ترکیه در اقدامی تأمل برانگیز به بهانه مقابله با تروریسم داعش مجوز دخالت نظامی ارتش این کشور در سوریه و عراق را صادر کرده است که این اقدام با واکنش قاطع سوریه و هشدارهای کشورهای دیگر از جمله ایران روبه‌رو شده است. این درحالی است که ترکیه در شکل‌گیری داعش در سوریه نقش اساسی را ایفا کرد و حتی برخی از شخصیت‌های مخالف دولت ترکیه در این کشور پیش از این فاش کردند که دولت ترکیه رهبران داعش را در بیمارستان های دولتی درمان می‌کند و ترکیه یک نقش پشتیبان و لجستیکی برای داعش دارد. از سوی دیگر ترکیه آخرین کشوری بود که با اکراه تروریسم داعش را قبول کرد و حتی در جریان گروگانگیری دیپلمات‌های ترک به دست داعش نیز مقامات این کشور بیان کرده‌ بودند که داعش دشمن ما نیست و به دیپلمات‌های خود دستور داده بودند که از مقر خود جابه جا نشود. حال ترک‌ها در یک موضع جدید و متناقض دیگر داعش را به عنوان دشمن شناخته و جزو اولین کشوری شده‌اند که برای نبرد زمینی با این کشور حتی در سرزمین‌های همسایه آمادگی خود را اعلام کرده و قرار است دست به کار شوند. مجموعه تحلیل‌هایی که در این زمینه ارائه شده است به این موضوع تاکید می‌کند که ترک‌ها در حالتی تبلیغاتی به فکر احیای سیاست خارجی خود تحت رهبری احمد داوود اوغلو، نخست وزیر این کشور هستند. داود اغلو از سوی دیگر استراتژیست ترک‌ها نیز بوده و اینبار برای ورود به مساله سوریه با بهانه تروریسم سعی دارد بر روی اقدامات خود مهر تایید بزند. ترکیه بازی جدید خود را با داعش آغاز کرده است. بازی که سعی دارد گذشته ترک‌ها در قبال حمایت از داعش را پاک کند و نقش و وجهه جدیدی به ترکیه در خاورمیانه بدهد. اساسا در گذشته دفاع ترکیه از داعش یا حمایت از داعش، توسط دولت ترک، اسلام گرایی موزون و متعادل و میانه رویی را (که اساسا آنکارا پرچم دار آن بوده است و تلاش کرده است یک نوع تعریف سیاسی از الگوی اسلامی در آنکارا ارائه بدهد) تا حدودی دولت اردوغان را زیر سوال برد و با چالش رو به رو کرد. از سوی دیگر با توجه به اینکه ساختار قومیتی ترکیه شباهت زیادی به سوریه دارد و علوی‌های ترکیه با توجه به جنایاتی که داعش و گروه‌های تروریستی علیه هم کیشان خود در سوریه انجام می‌دادند دولت ترکیه را تحت فشار قرار داده بودند؛ ترکیه می‌تواند امروز تحت عنوان مبازره با تروریسم این سیاست خود را تصحیح کند. از سوی دیگر نگاه ترکیه به داعش در پیروی از تحرک داعش در آینده معنا پذیراست. از این نگاه داعش در حوه عقلانیت ابزاری در منطقه کاربرد دارد و به بالطبع با توجه به فعل و انفعالاتی که ممکن است درمنطقه خاورمیانه روی دهد داعش نیز دچار تغییر و تحولات متفاوت خواهد شد. ترک‌ها در این روند با بازی مبازره با تروریسم هم می‌توانند تحرکات داعش که در بسیاری از موارد واکنشی است را مدیریت کنند وهم به هدف چندین ساله خود یعنی ساقط کردن دولت بشار اسد برسند. حال ترک ها خود را برای بازی در سوریه آماده می کنند و در اینجا داعش نیز مهره‌ای است که به ظاهر دشمن اصلی قلمداد می‌شود این درحالی است که این موضوع بیشتر جنبه تبلیغاتی دارد و با پیوستن ترکیه به ائتلاف علیه داعش، ائتلاف علیه سوریه کامل می‌شود و حمله به هدف نهایی با بهانه‌ای واهی صورت می‌گیرد. ترکیه در این روند هم می‌تواند سیاست خارجه خود و شکست‌های گذشته اش را که سبب انزوای سیاسی این کشور شده بود را جبران کند و هم اینکه به طور فعالتر وارد صحنه خاورمیانه شود. لذا ترکیه با توجه به رویکرد سازمان امنیت ملی ترکیه و پلیس در تقابل با داعش ترکیه در چارچوب منافع ملی خود با گروه داعش برخورد خواهد کرد .در واقع منافع ملی ترکیه به هیچ وجه ایجاب نمی‌کند که ترک ها از گروه های تروریستی حمایت کنند و این حمایت را در ارتباط با مسائل منطقه آشکارا مورد توجه قرار دهند. منفعلانه عمل کردن در مقابل تروریست نیز در بلند مدت سیاست خارجی آنها را دچار اسیب می‌کند. از این روست که ترک ها در نقش جدیدی که به خود داده‌اند به عنوان دشمن درجه داعش خود را معرفی کرده‌اند. اما نقش جدید ترک‌ها در خاورمیانه برای آنان هزینه‌های زیادی نیز در بر خواهد داشت. بخصوص اینکه ساختار ترکیه یک ساختار چند قومیتی نامتجانس است که تا حدود زیادی تفکرات قومیتی در این کشور فعال است. دخالت نظامی احتمالی در سوریه و عراق نه‌تنها سبب وخیم‌تر شدن اوضاع خاورمیانه می‌شود، بلکه صلح و ثبات در سطح منطقه و جهان را تهدید خواهد کرد و به طولانی‌تر شدن بحران یعنی ادامه کشتار مردم بیگناه و تشدید تحرکات تروریست‌های مسلح و طولانی‌تر شدن بحران سوریه منجر خواهد شد، بهانه‌ای که حامیان اصلی تروریست‌ها در منطقه یعنی ترکیه و کشورهای عربی کنار غربی‌ها فراهم کرده‌اند و این موضوع امکان دارد در آینده دامن داود اغلو و اردوغان را نیز بگیرد.