۳ راهکار برای دوری از تطیّر و فال بد

فارس: حجت‌الاسلام ابوالفضل ساجدی کارشناس شبکه «سحر» و عضو هیأت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) در گفت‌وگو با خبرنگار آیین و اندیشه خبرگزاری فارس، در ادامه سلسله مباحث تببین ریشه‌‌ها و مبانی خرافات در کشورهای اسلامی و غرب گفت: خرافه یک نوع نگرانی و ترس نابجا از برخی عوامل و مرتبط دانستن پدیده‌های نامربوط به یکدیگر است که جایگاهی در منابع معتبر علمی، عقلی و وحیانی ندار. وی یکی دیگر از مصادیق خرافه «تطیّر» دانست و عنوان کرد: «تطیّر» یعنی فال بد زدن و نقطه مقابل آن «تفأل» یعنی فال خوب زدن. اسلام از تطیّر و فال بد زدن نهی می‌کند و با داشتن نگاه بدبینانه و سوء ظن نسبت به خداوند و جهان مخالف است، همچنین استپیش‌بینی یک خطر و حادثه بد و هر آنچه را که انسان ممکن است برای او اتفاق افتد و فرد آن را حمل بر نوعی ضرر، حادثه و بلایی برای خویش کند. * سه راهکار برای دوری از تطیّر و فال بد زدن عضو هیأت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) اظهار داشت: در روایات ما آمده است شما فال بد نزنید و تطیّر نکنید؛ لذا از متن روایات استفاده می‌شود که تطیر تا حدودی به نفس خود انسان بستگی دارد و اگر گاهی نفس انسان، زیاد پیش‌بینی بد داشته باشد ممکن است آن حادثه ناگوار واقعاً برای او رقم بخورد. وی ابراز داشت: بنابراین پیش‌بینی‌های مکرر بد و انتظار حوادث بد داشتن می‌تواند منجر به بروز اتفاقات بد برای انسان شود و در واقع این ناظر به تأثیرگذاری نفس انسان در بعضی از مواقع نسبت به امور مختلف است البته همیشه اینگونه نیست اما ممکن است گاهی اوقات، نفس انسان بر روی حوادث اثرگذار باشد. ساجدی ادامه داد: همانطور که در مبحث چشم‌‌زخم گفتیم امکان دارد که نفس افراد مختلف بر روی انسان اثرگذار باشد و باید با راهکارهایی از بروز چشم‌زخم جلوگیری کنیم، اگر خود انسان زمانی که زیاد نسبت به جهان دید بدی پیدا می‌کند این موضوع بر خود انسان اثرگذار خواهد بود. البته تطیّر و فال بد زدن در این حد و اندازه، خرافه نیست و به همین دلیل در روایات از تطیّر و بدبینی نسبت به خدا و زندگی نهی شده‌ است. وی با اشاره به اینکه در روایات اسلامی آمده است که اگر چنین حالتی برای شما به وجود آمد برای دفع آن، خودتان را به بی‌اعتنایی بزنید، تصریح کرد: با دقت در سیره ائمه اطهار علیهم‌السلام و روایات رسیده می‌توان سه راهکار برای تطیّر و فال بد زدن معرفی کرد؛ نخست بی‌اعتنا شدن نسبت به آن حادثه، دوم توکل به خدا و سوم دعا و مناجات در این خصوص پیشنهاد شده است لذا انسان باید روحیه‌ای مملو از توکل به خدا داشته باشد و دعاهایی بخواند که در توکل او اثرگذار است که از آن جمله می‌توان به دعای «اصبحت اللهم معتصماً بذمامک المنیع» اشاره کرد جزو تعقیبات نماز صبح است. * کفاره «فال بد زدن» توکل به خداوند است عضو هیأت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) گفت: از امام صادق (ع) روایت شده است: اگر شما فال بد زدن را سست بگیرید و به آن اهمیت ندهید، خود به خود سست می‌شود و اگر آن را محکم بگیرید محکم می‌شود. یعنی ممکن است خود این موضوع حادثه‌آفرین باشد. همچنین در روایات آمده که از سه چیز باید دوری کرد؛ طَیَرَ، حسد و سوء ظن. برای اینکه دچار حسد نشویم ولو اینکه در دل هم اذیت شویم، نباید در خارج به آن ترتیب اثر دهیم و برای سوء ظن نیز آمده که اگر سوء ظن پیدا کردید سوء ظن خودتان را نپذیرید، آن را کنار بزنید و اعتنایی به آن نداشته باشید. وی با بیان اینکه روایات ما نشان‌دهنده وجود تطیّر و فال بد زدن است، خاطر نشان کرد: از رسول خدا (ص) نقل شده که کفاره فال بد زدن، توکل به خداوند است بدین معنا که انسان تأثیر امور را به خداوند ارجاع دهد نه اینکه در اتاق خویش بنشیند و کاری انجام ندهد بلکه باید آن کار را انجام داده، امور خویش را مدیریت کرده، به خداوند توکل داشته و او را مؤثر واقعی بداند و اینجاست که اثری از فال بد در وجود شخص باقی نخواهد ماند. ساجدی گفت: یکی از عواملی که سوء ظن را در انسان ایجاد می‌کند برخورداری از روحیه ناشکری و ناسپاسی است؛ کسانی که ناسپاس و پرتوقع بوده، نعمت‌ها را نمی‌بینند، از درون فال بد می‌زنند و نگاه منفی به جهان و حوادث دارند و در همه امور، تلقین منفی می‌کنند راهکار آن این است که روحیه سپاسگزاری از خداوند را در خویش تقویت کرده و نقاط مثبت دیگران و جهان پیرامون خود را ببینند و انتظارات غیرواقعی از جهان نداشته باشند و باید بدانیم که این دنیا محدودیت‌هایی دارد و ما باید درون این محدودیت‌ها آزمایش شویم و در واقع پیشرفت ما در سایه عبور از مشکلات و موانع حاصل خواهد شد و اینها پلکان پیشرفت و ترقی هستند. وی یادآور شد: حضرت رسول (ص) می‌فرمایند: «تفعلوا بالخیر فجدواها»؛ تفأل خیر به کارها بزنید، پیش بینی مثبت کنید تا به خواسته خود برسید. * عرب‌های جاهلی از قدیم‌الایام عطسه را علامت بلا و حادثه می‌دانستند این کارشناس شبکه سحر عنوان کرد: در چند جای قرآن کریم از فال بد زدن مذمت شده است از جمله؛ آیه 19 سوره یاسین، آیه 47 سوره نمل، و آیه 131 سوره اعراف. در بعضی از روایات نیز تطیّر نوعی شرک به خداوند شمرده شده است؛ «التطیر شرک» بنابراین باید از فال بد دوری کنیم. وی ابراز داشت: کسانی که اهل تطیّر هستند معمولاً روحیه‌ای نگران داشته، جرأت عمل نداشته و اعتماد به نفس ضعیفی دارند. ائمه اطهار (ع) می‌فرمایند: زمانی که دل‌چرکین شدید این دعا را بخوانید: « اِعتَصَمتُ بِکَ یا ربَّ مِن شرّ ما اجِدُ فی نَفسی فَاَعصِمنی» خدایا به تو تکیه می‌کنم از خطر آنچه که در نفسم می‌یابم، پس پناهم باش. عضو هیأت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) گفت: یکی از مباحثی که به مسئله تطیّر ملحق می‌شود بحث عطسه کردن است گاهی اوقات بعضی از افراد عطسه می‌کنند و معتقدند اگر یک فردی یک بار عطسه کند، بد است و نباید کاری را که می‌خواهند انجام دهند و اگر دو با عطسه کند خوب است و می‌توان آن کار را انجام دهد که چنین اعتقادی، نگرشی خرافی تلقی می‌شود. ویاظهار داشت: عرب‌های جاهلی از قدیم‌الایام عطسه را علامت بلا و حادثه می‌دانستند و تا وقتی فردی عطسه می‌زد دیگر دست به هیچ کاری نمی‌زدند و اسلام با این اعتقاد مبارزه کرده و می‌فرماید: عطسه یک نوع مکانیزم دفاعی بدن است که در برابر عوامل مزاحم و حساسیت‌زا بروز می‌کند بنابراین عطسه نمی‌تواند علامت صبر کردن در امور باشد و اصلا لزومی به انجام چنین کاری نیست از این رو در اسلام آمده است اگر کسی عطسه کرد در حق او دعا کنید و بگویید «یرحم کم الله؛ رحمت الهی شامل حال شما شود و فرد مقابل در جواب آن بگوید: «یغفر الله لکم» خداوند شما را بیامرزد و راهکاری که برای تطیّر و فال بد زدن عنوان شد برای این موضوع نیز مؤثر است.