خرابکاری اجتماعی ناشی از دوقطبی شدن کلانشهرها است/ ناهمگونی خدمات اجتماعی تاحدود زیادی در تهران مرتفع شده

سرویس اجتماعی «فردا» - بسیاری از کارشناسان اجتماعی و نظریه پردازان معتقدند که شهرهای بزرگ در کشورهای در حال توسعه نقش تعیین کننده‌ای در توسعه نیافتگی دارند. آنها معتقدند که کلانشهرها به دلیل تبدیل شدن به مرکزیت مالی، پولی، اداری، تجاری، اقتصادی و سیاسی با جذب سرمایه های مناطق دیگر بر شرایط و کیفیت زندگی مردم آن مناطق تاثیر می گذارند. این شهرها حتی اقتصادهای کوچک مناطق پایین دست روستاها را نابود می کنند و از روستانشینان، طبقات فرودست شهری یا حاشیه نشینان فقیر می سازند. همچنین این کلانشهرها در ایجاد فاصله طبقاتی که در شهرها نیز ایجاد شده است بسیار موثر هستند و با اصطلاح بالای شهر و پایین شهر را سبب شده اند که رشد آسیب های اجتماعی از دستاوردهای اصلی آن است. در این باره دکتر مجید ابهری در گفتگو با «فردا» با اشاره به ویژگی های خاص تهران به عنوان یکی از کلانشهرهای موثر در کشور گفت: تهران دارای ویژگی رفتاری اجتماعی و فرهنگی خاص خود می باشد که توانسته بر شیوه زندگی ساکنان شهرهای دیگر و حتی روستانشینان تاثیر بسیاری داشته باشد. وی در ادامه افزود: در این باره نباید از نقش سازمانها و نهادهای خدماتی و اجتماعی مانند استانداری و شهرداری چشم پوشی کرد. آنها نقش مهمی در ارائه خدمات و عدم دو قطبی شدن کلانشهرهایی مانند تهران به عهده دارند و با ارائه خدمات شهری در افزایش رفاه اجتماعی و حرکت در جهت عدم تبعیض صدایی و تلاش در راستای پیشگیری از دو قطبی شدن شهر می‌توانند گام های موثری بردارند. این کارشناس مسائل اجتماعی یادآور شد: 10 سال پیش وقتی یک محقق یا یک فرد معمولی از شمال شهر به سمت جنوب حرکت می کرد تصور می نمود که از یک کشور اروپایی به کشور آفریقایی گام برداشته است این مسئله ای است که امروز بسیاری از کلانشهرهای کشور هنوز هم گرفتار آن هستند. بهترین خدمات و سرویس های شهری به قسمت خاصی از شهر تعلق داشت و در نتیجه ناهمگرایی بین مردم یک کلانشهر مانند تهران ایجاد شده بود. در حال حاضر این روند در شهر تهران تهران با سرعت بیشتر و در کلانشهرهای انگشت شمار دیگر بهبود پیدا کرده است. فاصله خدمات اجتماعی در تهران کاهش یافته اما هنوز به صفر نرسیده است و باید مسئولین شهری و دولت در این باره اقدامات موثری انجام دهند. این استاد دانشگاه همچنین در ادامه عنوان کرد: تضاد شهری در استفاده از منابع و خدمات رفاه اجتماعی سبب تولید آسیب های اجتماعی که خرابکاری اجتماعی (وندلیزم) یکی از میراث های اصلی آن بود را به همراه داشته است. همچنین افزایش آسیب‌های اجتماعی مانند شیوع فقر و فحشا، اعتیاد و بی بندوباری در میان جوانان سبب نابودی و از میان رفتن قشر فعال جامعه می شود. این آسیب شناس اجتماعی تصریح کرد: احساس تبعیض در شهرها و در میان شهروندان خصوصا جوانان موجب تولید سرخوردگی و افسردگی گردیده و نگاه این افراد به حاکمیت و مدیریت کلان نگاهی کینه توزانه و انتقام جویانه خواهد بود. اما برای کاهش اختلافات میان مناطق مختلف شهری و برقراری عدالت در شهرها خصوصا کلانشهری مانند تهران باید میزان توزیع درآمد و ثروت به وسیله نهاد ها و سازمان های اجتماعی مرتبط در سطح شهر به صورت متعادل باشد و این امر نیازمند استفاده از افراد با طبقات مختلف اجتماعی است. وی ادامه داد : همچنین توجه به نوسازی بخش های فرسوده و محله های محروم شهر و سرمایه گذاری در این مناطق باعث رونق و شکوفایی اقتصادی می شود. در این مورد شهرداری تهران توانسته است در سال های اخیر گام های موثری بردارد. امروز در کشور برای توسعه یکسان شهرها و برای جلوگیری از دوقطبی شدن آن به اعمال سیاست‌هایی نیازمندیم که در جهت کاهش فواصل اجتماعی عمل کند. ساماندهی رقابت‌های اجتماعی و اقتصادی میان‌ گروههای شهری در این باره بسیار اهمیت دارد. به‌طوری که قسمتی از شهر که گروهی زندگی می کنند که از قدرت و درآمد بیشتری بهره‌مند هستند نباید دارای امکانات و مزایا و خدمات اجتماعی بیشتری نسبت به گروه مقابل باشند. این کارشناس مسائل اجتماعی خاطر نشان کرد: جلوگیری از دوقطبی شدن شهرها و جامعه که در رهنمودهای مقام معظم رهبری نیز به آن اشاره شده است یکی از گام های اساسی در پیشگیری از جرایم اجتماعی است. امکانات متعادل در سراسر یک کلانشهر بدون در نظر گرفتن سمت و سوی شهری مانند فضای سبز، مبلمان شهری، ایجاد مراکزی مانند بهزیستی برای بی خانمان ها و کودکان خیابانی از فعالیت های ساحتاری است که در یکسان سازی فضای شهری و جلوگیری از دوقطبی شدن می توان انجام داد. وی تاکید کرد: اگر دوقطبی شدن کلانشهرهای کشور به نقطه مطلوب نرسد و حرکت مفیدی در شهرها صورت نگیرد باید منتظر افزایش آمار آسیب‌های اجتماعی در سطح کشور خصوصا میان جوانان و نوجوانان محلات و مناطق فقیر نشین کلانشهرها باشیم. مجید ابهری در پایان اظهار داشت: شهرداری ها و برخی سازمان ها و نهادهای دولتی به علت برخورداری از توانمندی های مالی می توانند در این باره گام های موثری بردارند. آنها می توانند از امکانات مادی و معنوی هر منطقه در کاهش دوقطبی شدن بهره گیرند. استفاده از نخبگان اجتماعی در بهره گیری از تجارب و توانایی های علمی و فکری خود در یک اتاق فکر با حضور سازمان بهزیستی، نیروی انتظامی، کمیته امداد (ره)، قوه قضاییه و همچنین شهرداری می تواند روندی سریع در جهت تبعیض کلانشهرها در پیش بگیرند. در حال حاضر شهرداری تهران توانسته است در میان کلانشهرهای دیگر کشور در جلوگیری از دوقطبی شدن تهران پیشرو باشد.