هشدار ها جدی شد/ بحران آب چه بلایی سر اقتصاد کشور می آورد؟

سرویس اجتماعی « فردا »- بحران آب این روزها سراسر کشور را فراگرفته و روزی نیست که مسئولان از وضعیت بغرنج سدهای کشور سخن نگویند یا رسانه ها به ویژه صدا و سیما از مردم نخواهند که تا حد امکان از مصرف بیهوده آب خودداری کنند. گرمای تابستان 93 از یک سو و عدم بارش باران در طول یکی دوسال اخیر سبب شده تا هر روز بحران آب شکل جدی تری به خود گرفته و یک گام به بی آبی نزدیک تر شویم. تشدید بحران کم‌آبی و بروز گسترده عوارض ناشی از آن، از جمله هشدارهایی است که در طول سال های اخیر بارها و بارها از سوی مسئولان گوشزد شده و امروز کار وارد مرحله پیچیده تری شده است. این در شرایطی است که به اعتقاد بسیاری از افکار عمومی، اولین پیامد بحران آب احتمال تشنه ماندن بسیاری از مردم خواهد بود، این در حالی است که کم آبی تبعات بسیار سنگین تری برای کشور چه در زمینه های صنعتی و چه در زمینه های اقتصادی در پی خواهد داشت. آب کجا هدر می رود؟ این روزها خبرهای مختلفی درخصوص آینده ایران از نظر وضعیت آبی شنیده می شود و هر روز خبری جدید مبنی بر خشکسالی ایران و یا کویری شدن کشورمان در طول سال های آینده به گوش می رسد. این در شرایطی است که روند فعلی نیز حاکی از صحت این موضوعات دارد و اگر وضعیت آب و هوایی کشور به همین شکل ادامه یابد، طی سال های آینده شاهد خشکسالی وسیع در ایران خواهیم بود. از سوی دیگر روند خشکسالی زمانی روند سریعتری به خود می گیرد که شاهد افزایش جمعیت کشور در طول سال های آینده نیز باشیم. در این بین اما مسئولان مربوطه در شرایطی هر روز به میزان مصرف کمتر آب توسط مشترکان خانگی هشدار می دهند که بخش مهمی از منابع آبی ایران در کشاورزی هدر می‌رود. ۹۲ درصد آب کشور در این بخش مصرف می‌شود ولی بازدهی استفاده از آب کشاورزان تنها ۳۶ درصد برآورد شده است. همچنین بررسی‌ها تایید می‌کند حتی در استان‌های که اقتصاد آن‌ها نیز به کشاورزی متکی نیست، همچنان بیشترین سهم مصرف آب به همین بخش کشاورزی تعلق دارد و بدون شک سرمایه گذاری دولت در این بخش می تواند تا حد بسیاری از هدر رفت آب کاهش دهد. از بحران آب تا بحران مشاغل بدون شک بحران کم آبی ارتباط مستقیمی با اقتصاد کشور خواهد داشت. زمانی که بحران آب فرا می رسد و سدها و ذخایر آبی به پایین ترین حد خود می رسند، آن موقع است که ادامه روند مصرف آب از این منابع با هشدارهایی همراه می شود. هشدارهای زیست محیطی که جان انسان ها را به خطر می اندازد، چراکه آب ذخیره مانده در کف سدها به دلیل ته نشین شدن املاح و وجود جلبک و گیاهان آبی، تا حدود زیادی آلودگی همراه خود دارد و مصرف مستقیم این آب چه در بخش خانگی و چه در بخش کشاورزی و دامداری، سلامت جامعه را به خطر می اندازد. اما بحران آب فقط منوط به سلامت افراد نیست و مشاغل کشور را نیز با بحران مواجه می کند. توسعه صنعتی از راه اندازی کارگاه‌های کوچک تا ایجاد شهرک‌های صنعتی و کارخانه‌های بزرگ مادرمانند پتروشیمی وفولاد بدون منابع آب امکان پذیرنیست و ازهمین رو به اعتقاد کار‌شناسان کشورهایی می‌توانند در آینده از نظر صنعتی به سوی توسعه گام بردارند که منابع آبی کافی دراختیار داشته باشند و سهم مناسبی از منابع خود را به توسعه صنعتی اختصاص دهند. برای نمونه نیز می توان ازاصفهان نام برد. خشک شدن آب زاینده رود طی سال‌های گذشته و نبود آب کافی برای کشاورزی درحاشیه رودخانه باعث از بین رفتن برخی مزارع، تغییرشغل کشاورزان و مهاجرت آن‌ها به شهر اصفهان شده است. این روند البته در شهرهای دیگر نیز اثرگذار بوده و بحران به وجود آمده در بسیاری از شهرها و روستاها سبب شده تا مردم روی به مهاجرت آورده و مشاغل خود را تغییر دهند. بدین وسیله است که با بحران به وجود آمده آبی، بحرانی جدیدتر در زمینه اقتصاد نیز ایجاد می شود. کلانشهرهایی که با بحران آب مواجه هستند آمار‌ها وزارت نیرو همچنین نشان می‌دهد در حال حاضر ۱۲ کلانشهر کشور از جمله اراک، اصفهان، بندرعباس، تهران، شیراز، قزوین، قم، کرج، کرمان، مشهد، همدان و یزد با بحران کم بود آب رو به رو هستند و در شرایط تنش آب به سر می‌برند. ستار محمودی قائم مقام وزیر نیرو نیز گفته در این ۱۲ کلان شهر کشور با کمبود ۱۲۵ میلیون متر مکعب آب رو به رو هستیم. علاوه بر کلان شهر‌ها ۵۱۳ شهر کشور نیز با کم بود منابع آب در تابستان امسال رو به رو بودند. آمارهای بحران آب در کشور در حالی رنگ و بوی جدی‌تر به خود می‌گیرد که به گزارش وزارت نیرو درباره کاهش میانگین بارندگی کشور از ۲۵۰ میلیم‌تر به ۲۴۰ میلیم‌تر و ذخایر سدهای کشور توجه کرد. هم اکنون حجم آب ۵۲ سد کشور به کمتر از ۳۰ درصد رسیده است و حجم آب ۲۰ سد مهم کشور از جمله سد زاینده رود، سفید رود و گلستان که ۹ درصد ظرفیت مخازن کشور را تشکیل می‌دهند به ۳۰ تا ۴۰ درصد کاهش یافته است. آخرین ذخیره آبی برای تهران تهران به عنوان پایتخت کشور با بیشترین جمعیت، جزو کلانشهرهایی است که از بحران بی‌آبی رنج می‌برد. در این بین حتی وجود منابع و ذخایر آبی متعدد در پایتخت نیز سبب نشده تا این شهر از روند کم آبی مصون بماند. در این باره اما چیت چیان، وزیر نیرو از آخرین راهکار این وزارتخانه برای تامین منابع آبی تهران خبر می‌دهد و می‌گوید: آبرسانی از سد ماملو به عنوان آخرین راهکار بزودی به تهران می‌رسد، اما شرط جلوگیری از جیره بندی آب همکاری مردم است. امیدوارم این اقدام در تامین آب اثرگذار باشد، اما مصرف کم و رعایت الگوی مصرف تنها راه عبور از شرایط فعلی است. چیت چیان با ارزیابی از وضعیت سال آبی ۹۴-۹۳ بیان داشت: روند بارش‌ها در سال آبی جدید تغییر چندانی ندارد و پیش‌بینی می‌شود خشکسالی و کاهش بارش‌ها نیز تداوم داشته باشد. میزان آب قابل برداشت از آب‌های زیرزمینی نیز تا پایان مهرماه مشخص می‌شود. همکاران ما در سراسر کشور تلاش می‌کنند که آب را به نقاط کم‌ آب منتقل کنند و درباره تهران نیز آخرین منابع سد ماملو است که امیدواریم تا ظرف چند روز آینده وارد مدار شود. حتی با انتقال آب از سد ماملو نیز تمام نیاز تهران مرتفع نمی‌شود و مردم باید سیاست مدیریت مصرف را دنبال و کمتر مصرف کنند. حالا تنها عاملی که می تواند ایران را از بحران احتمالی ماه ها و سال های آینده، چه از لحاظ اقتصادی و چه از لحاظ سلامت و رفاه مردم نجات دهد، بارش باران در طول فصل پاییز و زمستان است. بارش هایی که طی سال های گذشته به شدت کاهش داشته و این امیدواری وجود دارد که زمستان امسال، سرشار از بارش های متعدد در سراسر کشور باشد.