ماجرای سوآپ معکوس نفت ایران چیست؟

مهر: طرح سوآپ معکوس نفت ایران به روسیه به دلیل شباهت قابل توجه برخی از نفت خام‌های ایران با نفت اورال روسیه از حدود دو سال گذشته تاکنون با واکنش های مختلفی از سوی مقامات ایران، روسیه و حتی ایالات متحده آمریکا روبرو شده است. این موضوع ابتدا مورد تائید مسئولان ارشد ایران و روسیه قرار گرفته به طوری که اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس جمهوری بهمن ماه سال گذشته درباره جزئیات مذاکرات نفتی ایران-روسیه برای تهاتر نفت و کالا و راه اندازی طرح سوآپ معکوس نفت در جمع خبرنگاران، گفت: با روس‌ها بحث‌هایی برای مبادله حجم بالایی از منابع نفت و دریافت کالا در ازای آن مطرح کردیم که عده‌ای نسبت به این مسئله اعتراض کردند ولی باید بگوییم اگر به ایران وارد نشوید، افراد دیگری در این بازار حاضر می‌شوند و جایی برای شما نمی‌ماند. پس از آن مهدی سنایی سفیر ایران در روسیه هم در گفتگو با دیلی کومرسانت با تایید مذاکرات تهران و مسکو برای تهاتر نفت در برابر کالا، گفت: روسیه می‌تواند در قبال خرید نفت از ایران، دومین رآکتور نیروگاه بوشهر را بسازد ضمن انکه روسیه می‌تواند برای پرداخت پول نفت ایران به این کشور کامیون، ریل راه‌آهن یا کالاهای دیگر صادر کند، یا برای این کشور پالایشگاه‌های کوچک بسازد. احتمال تهاتر نفت ایرانی و برق روسی با گذشت 6 ماه از این توافق، حمید چیت‌چیان وزیر نیروی ایران و الکساندر نواک وزیر انرژی فدراسیون روسیه اردیبهشت ماه سال جاری در تهران تفاهم نامه‌ای به منظور مشارکت روسیه در طرح احداث و نیروگاه برق، ساخت شبکه انتقال برق و واردات 500 مگاوات برق امضا کردند. مطابق با اظهار نظر مسئولان وزارت نیرو، ارزش تقریبی این تفاهم نامه برقی که شهریور ماه سال جاری با امضای یاد داشت تفاهم‌هایی بین شرکت توانیر ایران و شرکت‌های روسی همچون آژانس دولتی انرژی روسیه و شرکت تکنوپروم اکسپورت روسیه امضا شد حدود 10 میلیارد دلار برآورد می شود. در همین حال برخی از مسئولان وزارت نیرو از احتمال تهار برق، خدمات فنی و مهندسی برقی و نفت خام بین ایران و روسیه خبر می دهند به طوری که اسماعیل محصولی قائم مقام وزیر نیرو در امور بین‌الملل اردیبهشت ماه امسال در پاسخ به این سئوال که آیا این توافق برقی بین ایران روسیه بخشی از قرارداد تهاتر نفت و کالا بین دو کشور است؟ گفت: فایناس روسیه برای ساخت نیروگاه و شبکه برق در ایران می تواند بخشی از قرارداد تهاتر نفت و کالا بین دو کشور را شامل شود. تکذیب سوآپ معکوس نفت توسط زنگنه و نواک همزمان با این اظهارنظرها، یازدهمین کمیسیون مشترک اقتصادی و تجاری ایران و روسیه با حضور بیژن زنگنه وزیر نفت ایران و الکساندر نواک وزیر انرژی فدراسیون روسیه به میزبانی تهران برگزار شد. در حاشیه برگزاری این نشست مشترک اقتصادی و تجاری، وزرای نفت و انرژی هر دو کشور از توافق مقدماتی به منظور افزایش سطح همکاری های تجاری ازرقم 1.5 میلیارد دلار فعلی به بیش از 15 میلیارد دلار خبر دادند و حتی طرف روسی، تاکید کرد: " هم اکنون وقت آن رسیده که گرد و غبار کت و شلوارهای خود را تکان دهیم." از سوی دیگر در نشست تهران که با سفر حدود یکصد تاجر و بازرگان روسی به ایران همراه بود، روسای کمیسیون مشترک اقتصادی از احتمال تهاتر برخی از محصولات کشاورزی و لبنی ایرانی با خدمات فنی و مهندسی، انواع هواپیما، خودرو و تجهیزات روسی خبر دادند، با این وجود هیچگونه صحبتی از احتمال تهاتر نفت و کالا مطرح نشد. در این بین بیژن زنگنه وزیر نفت ایران هم در جمع خبرنگاران هر گونه مذاکره با وزیر انرژی فدراسیون روسیه برای انجام سوآپ معکوس نفت را رد کرد و این در حالی است که سید محسن قمصری مدیر امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران در مذاکرات پشت درهای بسته وزرای نفت و انرژی دو کشور حضور داشته است. الکساندر نواک وزیر انرژی فدراسیون روسیه هم در پاسخ به مهر در مورد شباهت نفت خام اورال روسیه با برخی از نفت خام های ایران درباره احتمال تهاتر نفت و کالا بین ایران و روسیه با یادآوری اینکه تاکنون هیچگونه توافقی بین ایران و روسیه برای تهاتر نفت و کالا امضاء نشده است، بیان کرد: در یادداشت تفاهم مشترک اقتصادی بین دو کشور هم صحبتی از تهاتر نفت و کالا نشده است. در همین حال ماه گذشته وزارت نفت در واکنش به گزارش برخی از رسانه های بین المللی مبنی بر امضای تفاهم نامه اولیه صادرات نفت ایران توسط روسیه، اعلام کرد: ایران به صورت مستقل و بدون نیاز به هیچ شرکتی نفت خود را به بازار جهانی صادر می کند. این در حالی است با وجود تکذیب‌های وزرای نفت و انرژی ایران و روسیه، شرکت بازرگانی دولتی روسیه هفته گذشته اعلام کرد: روسیه به دنبال عرضه گندم به ارزش 500 میلیون دلار در ازای نفت ایران است. آذربایجان: نفت ایران را به روسیه می‌بریم با وجود تکذیب تهاتر هر گونه کالا با نفت ایران توسط مرد اول انرژی روسها، اظهارات سفیر جمهوری آذربایجان در مسکو ماجرای پرونده سوآپ معکوس نفت ایران به روسیه را پیچیده تر کرده است. " پولاد بلبل اوغلو " سفیر جمهوری آذربایجان در مسکو روز گذشته با بیان اینکه جمهوری آذربایجان برای مشارکت در زمینه عرضه نفت ایران به روسیه در قالب سواپ سه جانبه اعلام آمادگی دارد، تاکید کرده است: آماده مذاکره در خصوص سواپ سه جانبه نفت با ایران و روسیه است. در صورت توافق ایران و روسیه بر مبنای تهار کالا با نفت، روسها روزانه 500 هزار بشکه نفت از ایران وارد می‌کند، ضمن آنکه روس‌ها چنین قراردادی را برخلاف تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران نمی‌دانند.