چرا عروسک‌‌ها به حاشیه رانده شدند؟
عادل بزدوده، می‌گوید که در دهه ۶۰ دوران طلایی تئاتر عروسکی با همکاری هنرمندان خلاق و مدیران فرهیخته تلویزیون رقم خورده است.
عادل بزدوده نامی آشنا در حوزه تئاتر عروسکی است. او در اکثر کارهای خاطره‌ساز دهه شصت حضور داشته و حالا یکی از پیش‌کسوتان این عرصه به شمار می‌رود. بزدوده در جشنواره امسال نمایش «آهای تو دیگه کی هستی؟» حضور دارد. درباره این نمایش و وضعیت تئاتر عروسکی با او گفت‌وگویی کرده‌ایم که می‌خوانید:
آقای بزدوده شرایط جشنواره امسال نسبت به سال‌های پیش چه تغییری کرده است؟
سر نمایشگران عروسکی در این ۳۵ سال بلاهای خیلی زیادی آمده است. در واقع هیچ کدام از دولت‌های فرهیخته و کاربلدی که بر سر کار آمده‌اند، گلی به سر تئاتر عروسکی نزده‌اند، منتها من این بار خوش‌بینم که به مدد تلاش و همت انسان بزرگواری مثل مرضیه برومند اتفاق خوبی برای تئاتر عروسکی بیفتد، چون حضور کسی مثل برومند مایه دلگرمی تمام نمایشگران عروسکی‌ست.
البته این را هم باید بگویم که تمامی دبیران قبلی جشنواره هم -که از دوستان خوب من بوده و هستند- در دولت‌های گذشته با امکانات بسیار محدود کار کرده‌اند، مثلا آقای غریب‌پور یا اردشیر صالح‌پور و دیگر دوستان برای این جشنواره خیلی زحمت کشیدند و نباید زحمات‌شان نادیده گرفته شود. چون موقعیت‌شان شبیه کسی بود که با دستان بسته آنها را توی آب بیندازند و بگویند شنا کن! درست است که آنها بالاخره توانستند خودشان را به ساحل برسانند، اما خیلی سختی و مرارت کشیده‌اند.
در واقع مشکل اصلی ما ناشی از این است که مسئولان دولتی تعریف جامعی از تئاتر عروسکی ندارند. آنها تئاتر عروسکی را خیلی کم می‌بینند و این کم دیدن عارضه‌ای است که باعث شده بزرگان این رشته و فارغ‌التحصیلان آن از این حرفه دور شوند.وقتی یک دانشجو تصمیم می‌گیرد در رشته تئاتر عروسکی درس بخواند، درواقع شغل آینده‌اش را انتخاب کرده است. اما خب از این شغل کجا استفاده کند؟ نمایشش را در چه سالنی به روی صحنه ببرد؟ متاسفانه نگاه فرهیخته‌ای به تئاتر عروسکی وجود ندارد و بودجه مناسبی برای آن در نظر گرفته نمی‌شود تا تئاتر عروسکی در طول سال استمرار داشته باشد و گردش کارش اقتصادی شود، البته تاثیرگذاری فرهنگی هم داشته باشد. جامعه ما بسیار گسترده است و تجربه ثابت کرده که تئاتر عروسکی توانسته با این جامعه گسترده ارتباط برقرار کند. اما در حال حاضر هر دو سال یک بار پرونده چند کار عروسکی با دو اجرا بسته می‌شود و این همه خرج و بدو بدو بایگانی می‌شود. ای کاش یک برنامه‌ریزی مدون در طول سال وجود داشته باشد که هر کدام این گروه‌ها بتوانند فعالیت‌شان را در طول سال دنبال کنند. مگر هنرمند غیر از عرضه هنرش کار دیگری هم می‌تواند بکند؟ باید زمان و فرصت و جا فراهم کرد که این گروه‌ها و این هنرمندان بتوانند هنرشان را عرضه کنند. نمایندگان مجلس و وزراء در هیات دولت (منظورم فقط دولت یازدهم نیست) باید به فکر تئاتر عروسکی و هنرمندان باشند.
تئاتر عروسکی در اوایل انقلاب پتانسیل بسیار بالایی داشت. بخش عمده‌ای از خاطرات کودکی نسل دهه پنجاه و شصت را عروسک‌هایی به خود اختصاص دادند که هنرمندان حرفه‌ای چون شما، زنده‌یاد کامبیز صمیمی‌مفخم، مرضیه برومند، حمید جبلی و ... خلق کرده بودید. چرا تئاتر عروسکی با آن پتانسیل به محاق رفت و به کناره رانده شد؟
باید این پرسش را از مدیران تازه به دوران رسیده صداوسیما پرسید. همچنان که من بارها و بارها این پرسش را پرسیده‌ام و آنها نخواسته‌اند جواب دهند؛ چون گفته‌اند اگر جواب دهیم، وارد کارزاری می‌شویم که به نفع‌مان نیست و اصلا بزدوده کی هست که بخواهیم جوابش را بدهیم؟ بگذار هر چقدر دلش می‌خواهد داد بزند در حالی که آنها نمی‌دانند، فریاد بزدوده به خاطر خودش نیست، داد او برای نسلی است که جلوی تلویزیون بزرگ می‌شود. این بچه‌ها را باید پرورش داد، ولی چون متاسفانه مسئولان مطالعه نمی کنند و از تاثیرات روانشناختی این هنر بی‌خبرند، و اصلا باور ندارند، این هوای تلخ و تیره و تاری که الان به وجود آمده، به خاطر اهمیت ندادن به این هنر است.
شما شانس آوردید که در سال‌های ۶۰ کودک بودید چون آن سال‌ها اوج کارهای عروسکی در صدا و سیما بود. چون دوستان فرهیخته هنوز بر سر کار خود بودند، وقتی آنها جای خود را به کسانی که تجربه عملیاتی ندارند، می‌دهند همین وضعیت پیش می‌آید. باید ناز ما را بخرند و از تجربیات ما استفاده کنند. الان این «شهر موش‌ها ۲» که همه ما در آن حضور داریم، در مدت کوتاهی چهار میلیارد فروخته، حالا چه اشکالی دارد تلویزیونی که همه مردم ایران آن را می‌بینند و همه جای سرزمین ما را پوشش می‌دهد، به این پتانسیل توجه کند؟
فراهم کردن امکانات از آنها و آماده و حاضر به یراق بودن از ما. ما همین جا اعلام آمادگی می‌کنیم، بیایند و از توانایی‌ها و تجربیات ما استفاده کنند. چرا نادیده می‌گیرند؟ مگر تئاتر عروسکی مخل آسایش جامعه و بچه‌هاست؟ خب اعلام کنید تئاتر عروسکی باید حذف شود تا ما هم تکلیف خودمان را بدانیم. وقتی به تئاتر عروسکی نگاه اقتصادی و هنری نیست، دیگر چه انتظاری از فلان مدیر بالادستی می‌توان داشت که بیاید و محمل فعالیت برای خلق کارهایی مثل دهه شصت و فراتر از آن فراهم کند؟
شما امسال با نمایش «آهای تو دیگه کی هستی؟» در جشنواره هستید. چطور شد که این کار را برای جشنواره امسال آماده کردید؟
این نمایش سال‌ها پیش در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان کار شد. سه تن از دوستان بزرگواری که در این مجموعه در کنارشان بودم حالا فوت شده‌اند: کامبیز صمیمی مفخم عزیز که طراح صحنه و لباس بود، بیژن نعمتی طراح عروسک و حمید حمزه دوست همیشگی و شاعر این کار. من در کنار این سه بزرگوار سال ۵۱ این نمایش را آماده کرده بودم. امسال قصدم گرامیداشت این سه عزیز بود و خوشحالم که مجددا با گروهم کار می‌کنم.
این تئاتر برای کودکان است و قصه یک غازی است که دلش نمی‌خواهد غاز باشد. خودش را دوست ندارد و برای همین خیلی تلخ و ترشروست و قصد دارد هر طور شده خودش را تبدیل به یک حیوان دیگر کند برای همین از همه پرنده‌های دور و برش یک چیزی می‌گیرد و هر چقدر دوستانش می‌گویند این وضعیت باعث می‌شود تو راحت شکار شوی گوش نمی‌دهد. دست آخر هم همین اتفاق می‌افتد و البته دوستانش او را نجات می‌دهند و او به این نتیجه می‌رسد که باید خودش را همان طور که هست بپذیرد.
قول اجرای عمومی هم برای این نمایش گرفته‌اید؟
به من هیچ قولی ندادند. سپاسگزار خانم برومند هستم که محملی برای اجرای این نمایش فراهم آوردند و امیدوارم که نسل فعلی اجرای عمومی این نمایش را ببینند، چون فکر می‌کنم برایش یک تجربه بسیار خوب خواهد بود. گاهی خیلی ناراحت می‌شوم که چرا بعد از ۲۳ سال ورژن دوم این نمایش را به روی صحنه نیاورده‌ام و از یک طرف خوشحالم که نسل جدیدی شاهد این کار خواهد بود.
منبع: خبرآنلاین