وضعیت ایران در هرم سنی جمعیت جهان/ عوامل موثر جوانی و پیری جمعیت/ جوانترین و پیرترین کشورهای جهان را بشناسیم + تصاویر

سرویس اجتماعی«فردا»: طبق گزارش گلوبال پست 15 کشور از جوانترین کشورهای جهان در آفریقا قرار دارد. در این میان نیجر با میانگین سنی 15.1 جوانترین کشور جهان است و آلمان و ژاپن به طور مشترک با میانگین سنی 46.1 مسن‌ترین جمعیت در جهان را به خود اختصاص داده اند.

متخصصان پیش بینی می‌کنند با روند فعلی جمعیت کشور آلمان در سال 2060 با 19 درصد کاهش به 66 میلیون نفر می‌رسد. جالب آنجاست که طبق این آمار پیشرفته‌ترین کشورهای جهان مسن‌ترین کشورهای جهان هستند. از این موضوع می‌توان دو نتیجه اساسی گرفت. اولا این کشورها در دوران جوانی بهترین بهره‌برداری را از نیروی انسانی جوان خود داشته‌اند ثانیا میزان پیشرفت صنعتی و بهبود اوضاع اقتصادی همراه با سبک زندگی مدرن نتوانسته است تا جوامع پیشرفته را برای افزایش پیوند خانوادگی ترغیب نماید و در نقطه مقابل هر چند قاره آفریقا بعنوان فقیرترین قاره جهان با مشکلات فراوانی دست و پنجه نرم می‌کند اما جمعیت جوان این قاره فرصت‌های گسترده‌ای را در اختیار آفریقا قرار داده است.

جوانی جمعیت برای تمامی کشورها دارای دوجنبه فرصت و تهدید است یعنی اگر برنامه‌ریزی مناسب برای بهره‌برداری از نیروی جوان صورت بگیرد می‌تواند زمینه ساز آینده روشن برای کشورها باشد اما در نقطه مقابل در صورت بیکاری جوانان تهدیداتی چون افزایش ناامنی اجتماعی را در پی خواهد داشت. از جمعیت 200 میلیونی جوانان آفریقا 75 میلیون نفر بیکار هستند و این به معنی یک تهدید بالقوه برای این قاره است.

در منطقه خاورمیانه افغانستان با میانگین سنی 18.1 جوانترین کشور است و قطر با 32.6 سال سن مسن‌ترین کشور خاورمیانه محسوب می‌شود. ایران به‌عنوان دومین کشور پرجمعیت خاورمیانه کم‌کم از سنین جوانی فاصله گرفته و به میانسالی متمایل شده است.

طبق مطالعات انجام شده رابطه مستقیمی بین افزایش سن جمعیت و صنعتی شدن کشورها وجود دارد و مشکلات و مسائل ناشی از زندگی سنتی موجب تمایل خانواده‌ها به فرزندآوری می‌شود. در واقع انسان مدرن سطح بالاتری از امکانات و تکنولوژی را برای مراحل مختلف زندگی مطالبه می‌کند.

مردم جوامع پیشرفته ترجیح می‌دهند تا کیفی کردن زندگی با معیارهای صنعتی را در دستور کار قرار دهند اما آنچه در عمل اتفاق می‌افتد نه تنها کیفیت زندگی را افزایش نمی‌دهد بلکه یک شیوه زیست القایی با پارامترهای محدود را در نظر می‌گیرد. تک فرزندی خانواده‌ها هر چند سرانه بالاتری از امکانات، آموزش‌ها و فناوری‌ها را در اختیار کودکان قرار می‌دهد اما او را از یکسری نیازهای اساسی انسان چون ارتباطات کلامی باز می‌دارد.

فرزندان در جوامع پیشرفته افرادی هستند که حجم گسترده‌ای از آموزش‌ها را برای فعالیت در محیط صنعتی می‌گذرانند اما در برخی از نیازهای اولیه بشری با چالش مواجه هستند.

کشورهای پیشرفته صنعتی روش‌های متعددی را برای جلوگیری از تبعات متعدد اقتصادی، سیاسی و اجتماعی پیر شدن جمعیت به‌کار بسته‌اند اما با بروز معضل پیری جمعیت ممانعت از آن بسیار پیچیده و سرمایه بر خواهد بود. جمعیت مسن صنعتی شده تمایل چندانی به باروری و افزایش فرزندآوری ندارد و با وجود سوبسیدهای متعدد مالی دولت‌ها افراد برای فرزندآوری ترغیب نمی‌شوند.

جمعیت ایران در آستانه ورود به سی سالگی است و شیوه زندگی خانواده ها در شهرهای بزرگ تا حدود زیادی از مدل غربی پیروی می‌کند و این موضوع سبب شده است تا روند پیری جمعیت در ایران با سرعت بیشتری نسبت به چند سال گذشته ادامه یابد. از آنجایی که ایران یک کشور در حال توسعه است لذا این پیری زودرس جمعیتی کشور را با چالش‌های بزرگی مواجه خواهد کرد و در آینده‌ای نه‌چندان دور معضل بیکاری امروز کشور ما به معضل نبود نیروی انسانی متخصص تبدیل خواهد شد.