چیزی از تحریم‌ کم نشده/ 120‌میلیارد دلار به ایران ضرر زدیم/یک تُن آجر بر سر ناقضان‌تحریم می‌ریزیم!

سرویس سیاسی «فردا»: دیوید کوهن معاون وزیر خزانه داری امریکا در امور اطلاعات مالی و ضد تروریسم روز سه شنبه 7 مرداد 1393 (29 جولای 2013) با حضور در کمیته روابط خارجی سنای امریکا، به تشریح آخرین دیدگاه های خود درباره مذاکرات با ایران پرداخت. حسب اهمیت این اظهارات و برای آشنا شدن با مسزان شناخت دشمن از اقتصاد ایران و ضعف های آن و هم چنین پی بردن به عمق ضرورت امری به نام اقتصاد مقاومتی متن کامل این سخنان کوهن از نظرتان می گذرد.

***

اظهارات امروز خود را بر تلاش برای حفظ فشار بر ایران با هدف دستیابی به نتیجه ای موفقیت آمیز در برنامه هسته ای این کشور متمرکز می کنم. همچنین نگاهی اجمالی به کاهش محدود، موقتی و بازگشت پذیر تحریم ها در چارچوب تمدید طرح اقدام مشترک خواهم داشت. دست آخر درباره فشار فزاینده ای سخن خواهم گفت که ایران در مسیر تلاش 5+1 برای دستیابی به توافقی دراز مدت برای رفع نگرانی جامعه بین المللی با آن مواجه خواهد بود.

وضعیت اقتصاد ایران

وقتی سال گذشته طرح اقدام مشترک اعلام شد، گفتیم توقع نداریم بسته کاهش تحریم های مصرحه در طرح اقدام مشترک به شکل قابل توجهی اقتصاد ایران را بهبود دهد و همین طور هم شد. عمق پریشانی اقتصادی ایران، پریشانی که تا اندازه زیادی نتیجه تلاش هماهنگ کنگره، دولت و شرکای بین المللی ماست، اثر بخشی کاهش محدود تحریم ها را به مراتب محدود تر کرد. بنابراین امروز، درحالی که اجرای توافق تمدید طرح اقدام مشترک را آغاز کرده ایم، ایران در گودال اقتصادی عمیقی باقی مانده است.

خواب است سه مشخصه کلیدی اقتصاد ایران را بررسی کنیم: ریال(واحد پول ایران)، درآمدهای دولت و ذخایر ارزی. به گواه این سه مشخصه، شرایط فعلی اقتصاد ایران از آغاز اجرای طرح اقدام مشترک بدتر شده است.

- ریال: واحد پول ایران، ریال از ژانویه 2012 پنجاه درصد از ارزش خود را از دست داده است. ریال از نوامبر گذشته و اعلام طرح اقدام مشترک هفت درصد از ارزش خود را از دست داده است. رئیس بانک مرکزی ایران اوایل سال جاری از نوسان ارزش ریال با توجه به هزینه ها و تاخیر در دستیابی به ارزهای معتبر خارجی در کنار محدود بودن ابزارهای مداخله کارآمد در بازار ارز ابراز نارضایتی کرد.

- درآمدهای دولت: اثر تجمیعی تحریم های ما از 2011 تاکنون سبب شده است ایران 120 میلیارد دلار از درآمدهای نفتی خود را از دست دهد. درآمدهای نفتی مهمترین محرک اقتصاد ایران است. ایران تنها در چهار ماه آینده به سبب تداوم تحریم ها نفتی که از 2012 اجرایی شد، 15 میلیارد دلار از عواید حاصل از نفت خام خود را از دست می دهد. علاوه بر این، درچهار ماه تمدید طرح اقدام مشترک ایران تنها می تواند از بخش اندکی ازعواید حاصل از فروش نفت خام بهره مند شود، چون عواید نفتی کماکان به حسابهایی خارج از مرزهای ایران واریز می شود و انتقال آن در نتیجه تحریم ها محدود شده است.

- ذخایر ارزی: بخش عظیمی از حدود یکصد میلیارد دلار ذخیره ارزی ایران کماکان قابل دسترسی نیست و در نتیجه تحریم ها محدود شده است. از این پول تنها می توان در داد و ستدهای مجاز دوجانبه میان کشورهای وارد کننده نفت و ایران در چارچوب تبادلات تجاری انسان دوستانه استفاده کرد.

اقتصاد ایران چنانچه سیر رشد پیش از 2011 را ادامه می داد، بیست و پنج درصد بزرگتر از اندازه فعلی آن بود. عقب ماندگی که در سالهای آینده جبران نخواهد شد. همزمان میزان تورم سالانه ایران 26 درصد است. میران بیکاری بالاست و ایران نمی تواند از سرمایه گذاری برای اشتغال زایی و بهبود زیرساخت های خود بهره برد.

وقتی طرح اقدام مشترک را آغاز کردیم، برخی فروپاشی نظام تحریم ها و بهبود چشم گیر اقتصاد ایران را پیش بینی می کردند. اکنون مشخص است چنین اتفاقی رخ نداده است. برعکس، تجربه ایران از طرح اقدام مشترک باور این کشور را تقویت کرد که گشایش واقعی اقتصادی تنها با لغو کامل تحریم ها میسر می شود و این امر به نوبه خود تنها در صورت آمادگی ایران برای ورود به برنامه اقدام مشترک جامع محقق خواهد شد. برنامه ای که اطمینان دهد ایران به سلاح هسته ای دست نخواهد یافت و برنامه هسته ای اش منحصراً صلح آمیز است.

1+5 در دوره تمدید طرح اقدام مشترک، به ادامه تخفیف محدود، موقت و برگشت پذیر تحریم های ایران براساس طرح اقدام مشترک و صدور مجوز آزاد سازی بخش کوچکی از دارایی های محدود شده ایران در خارج متعهد شده است و در ازای این اقدام، ایران نیز به پیروی از شروط قید شده برای برنامه هسته ای ایران براساس طرح اقدام مشترک و برداشتن گام های بیشتر(این کشور) برای محدود کردن برنامه هسته ای خود، متعهد شده است. در دوره چهار ماهه تمدید طرح اقدام مشترک، مشروط به اینکه ایران به تعهدات خود براساس توافقنامه تمدید عمل کند، به این کشور اجازه دسترسی قسطی به منابع محدود شده مالی به ارزش دو میلیارد و هشتصد میلیون دلار داده خواهد شد. این مبلغ برابر با مبلغی است که در طرح اولیه اقدام مشترک با آن موافقت شده بود اما به صورت چهار ماهه سرشکن می شود. در مدت چهار ماه آینده، دیگر جنبه های تخفیف تحریم ها براساس طرح اقدام مشترک، همچنان اجرا خواهند شد که شامل تحریم های مربوط به صادرات پتروشیمی ایران، صادرات نفت خام ایران به خریداران کنونی ایران در سطح فعلی، بخش خودروسازی، خرید و فروش طلا و دیگر فلزات گرانبها، مجوز تعمیرات مرتبط با مسائل ایمنی، بازرسی از خطوط هوایی مشخص در صنعت هواپیمایی مسافربری ایران، تسهیل مجرای ارتباطی مالی برای داد و ستدهای انساندوستانه، پرداخت هزینه های شهریه ها، پرداخت های سازمان ملل متحد و هزینه پزشکی که در خارج ایجاد می شوند، است.

رویهمرفته به نظر ما ارزش تخفیف تحریم ها در دوره تمدید طرح اقدام مشترک، حدود سه تا چهار میلیارد دلار است. این رقم شامل رقم دو میلیارد و هشتصد میلیون دلاری می شود که به منابع مالی محدود شده ایران مربوط است و ایران اجازه دسترسی به آن را یافته است. این رقم همچنین شامل دیگر بخش های تخفیف تحریم ها نیز می شود.

ما انتظار نداریم که این تخفیف اندک و حداقلی باعث تغییر در بنیان های منفی در اقتصاد پرمشکل ایران شود. ما از این ارزیابی اطمینان خاطر داریم همانگونه که ما در ماه دسامبر هم اطمینان داشتیم که طرح اقدام مشترک باعث تضعیف رژیم تحریم های ما نخواهد شد.

ایران در یک حفره عمیق اقتصادی قرار دارد و ما نیز همچنان به اجرای تحریم های خود ادامه خواهیم داد تا این پیام روشن و مشخص را ارسال کنیم که اکنون زمان آن نیست که شرکت ها ورود مجدد به ایران داشته باشند. ارزش این تخفیف های محدود، در مقایسه با مجموع آثار اقتصادی بزرگ تحریم های ما تا به امروز و عوایدی که ایران از دست داده است و در طول چهار ماه آینده نیز ادامه خواهد یافت، ناچیز است. حتی با وجود تضعیف ارزش تولید ناخالص داخلی ایران که امروز رقم آن با در نظر گرفتن نرخ ارز بازار آزاد، 360 میلیارد دلار تخمین زده می شود، تخفیف مبلغ سه تا چهار میلیارد دلار یا بیشتر از تحریم ها در مدت چهار ماه آینده، مبلغ ناچیزی محسوب می شود. خلاصه اینکه اقتصاد ایران همچنان با فشار بسیار زیادی روبرو خواهد بود.

تحریم های باقیمانده و دیگر مشکلات ساختاری اساسی، باعث تضیف صنایع کلیدی و مهم و تشدید کسری بودجه و ادامه نرخ بالای بیکاری در ایران خواهد شد.

علاوه بر این تا زمانی که راه حل جامع بدست آید، ما پیش بینی می کنیم که بیشتر شرکت های خارجی از ورود مجدد به ایران خودداری خواهند کرد همانطور که در دوره شش ماهه نخست اجرای طرح اقدام مشترک نیز این شرکت ها این کار را کرده بودند.

رژیم تحریم های بین المللی محکم باقی خواهند ماند: شرکت ها دلایل خوبی برای ادامه خودداری از داد و ستدهای تجاری با ایران خواهند داشت. اکثریت تحریم های ما باقی خواهند بود و ما قویا قصد داریم به اجرای تحریم های خود ادامه دهیم.

ایران همچنان ارتباطش با سیستم مالی بین المللی قطع خواهد بود و بیشتر بانک های ایران همچنان تحریم خواهند بود که شامل بانک مرکزی ایران هم می شود. تمام بانک های ایرانی که در فهرست اتحادیه اروپا قرار دارند، همچنان از سرویس های پیام رسانی ویژه ی مالی قطع خواهند بود که باعث می شود دسترسی آنها به شبکه های مهمی که آنها را با دیگر بخش های مالی بین المللی متصل می کند، ممکن نباشد. این واقعیت همچنان پابرجا است که هر بانک خارجی که با هر بانک ایرانی قید شده در فهرست تحریم ها، داد و ستد مالی داشته باشد، ممکن است دسترسی به سیستم مالی آمریکا را از دست بدهد.

سرمایه گذاری در بخش های نفت و پتروشیمی ایران و حمایت از آنها، همچنان محدود به تحریم ها است. محدودیت های شدیدی در ارائه ی کالاها و خدمات فنی به بخش انرژی ایران وجود دارند.

تحریم های گسترده در بخش داد و ستد آمریکا با ایران همچنان پا بر جا است و معنی اش این خواهد بود که ایران همچنان از بزرگترین و پویا ترین اقتصاد جهان بیرون خواهد بود و به آن دسترسی نخواهد داشت و نمی تواند با دلار داد و ستد کند.

مجموعه(فهرست) بازیگران مرتبط با ایران، که در تماس ما با هم پیمانان ما در سراسر دنیا شامل اتحادیه اروپا، کانادا، استرالیا، ژاپن، کره جنوبی و سنگاپور ایجاد شد، همچنان پابرجا است. ما از اختیارات مربوط به ایران استفاده کردیم تا تقریبا 680 نفر را تحریم کنیم که شامل صدها فرد و نهاد ایرانی می شود که شرکای ما علیه آنها اقدام کرده اند.

این تلاش چند جانبه برای هدف قرار دادن این افراد و نهادها که مشغول اقدامات غیر قانونی بوده اند، همچنان سنگ بنای رژیم تحریم های بی سابقه ای را تشکیل می دهد که ما در سالهای اخیر ایجاد کرده ایم. بالاخره اینکه ما در تلاش های خود برای مقابله با حمایت ایران از تروریسم، نقض حقوق بشر و فعالیت های بی ثبات کننده آن در منطقه، هوشیار باقی می مانیم.

ما متعهد به حفظ این تحریم ها هستیم و کارزار فعال دیپلماتیکی داریم، که هدف آن دنبال کردن دیگر حوزه ها و نهادهای مالی است، تا آنها را هم قطع کنیم. هیچ چیزی در طرح اقدام مشترک، طرح تمدید شده اقدام مشترک و یا در یک توافقنامه جامع باعث تاثیر گذاری روی تلاش های ما برای حل کردن فعالیت های شوم ایران در این عرصه ها نخواهد شد.

اجرای شدید تحریم های موجود

ما در کل دوره اجرای طرح اقدام مشترک، اجرای شدید تحریم ها را نشان داده ایم. نقش اساسی فشار مالی در آستانه اجرای طرح اقدام مشترک و در زمان اجرای آن را درک کرده ایم و می دانیم که ادامه دادن به فشار در دوره تمدید طرح اقدام مشترک نیز چقدر اهمیت دارد.

ما مصمم به ادامه دادن به پاسخ های خود به تلاش های ایران برای طفره رفتن(از تحریم ها) هستیم و هرجایی که رخ دهد به آن پاسخ خواهیم داد.

از زمانی که طرح اقدام مشترک مورد مذاکره قرار گرفت، ما اقدام به تحمیل کردن تحریم ها بر بیش از شصت نهاد و فرد در سراسر دنیا کردیم که تحریم ها علیه ایران را نقض می کردند، به گسترش برنامه ی هسته ای و موشکی ایران کمک می کردند، از تروریسم حمایت می کردند و مرتکب نقض حقوق بشر می شدند. این تعداد شامل نزدیک به ده درصد همه فهرست های مربوط به ایران از سال 2005 است که نخستین اقدام ما علیه سازمان انرژی اتمی ایران اتخاذ شده بود.

ما همچنین به اجرای تحریم های خود علیه نهادها و افرادی که ممنوعیت های مربوط به ایران را نقض می کردند، ادامه دادیم که منجر به مجازات ها و پرداخت هایی شد که ناشی از نقض مقررات دفتر کنترل دارایی های خارجی آمریکا است و در شش ماه گذشته رقم آن به بیش از 350 میلیون دلار رسید.

ما به صراحت به شرکای بین المللی خود و به ایران گفته ایم که این تلاش ها برای هدف قرار دادن و اجرای تحریم ها در کل دوره چهار ماهه تمدید طرح اقدام مشترک، ادامه خواهد داشت.

همچنین علاوه بر فهرست های ما و اقدامات برای اجرای تحریم ها در طی دوره اجرای طرح اقدام مشترک، من و همکارانم به بانک ها و شرکت ها و دولت ها در سراسر دنیا مشخص و روشن کردیم که تخفیف تحریم هایی که در اختیار ایران قرار می گیرد محدود، موقت، و برگشت پذیر است و اکثریت تحریم ها پابرجا خواهند بود.

واقعیت ساده این است که بانک های خارجی و شرکت های خارجی همچنان باید تصمیم بگیرند که آیا با ایران داد و ستد کنند و یا اینکه با آمریکا داد و ستد کنند و نمی توانند همزمان با هر دو داد و ستد کنند! هیچ چیز در این زمینه تغییر نکرده است.

اقداماتی که اتخاذ شدند پیامی رسا به شرکت های بین المللی و نهادهای مالی ارسال کردند، مبنی بر اینکه ایران امروز برای داد و ستدها و فعالیت های تجاری باز نیست و نخواهد بود مگر اینکه ایران درباره ماهیت صرفا صلح آمیز برنامه هسته ای خود به جامعه بین المللی اطمینان بخشی کند.

در کل دوره کوتاه تمدید طرح اقدام مشترک، من می توانم به شما اطمینان بدهم که ما همچنان ابراز اطمینان خواهیم کرد که شرکت ها و دولت ها در سراسر دنیا این مسئله را درک کرده اند.

من شخصا قصد دارم در هفته های آینده به چندین کشور سفر کنم تا با همتایان خود در دولت ها و بخش های خصوصی دیدار داشته باشم و ادامه محدودیت در تخفیف تحریم ها براساس طرح تمدید شده اقدام مشترک را توضیح بدهم. همکاران من در وزارت خزانه داری، وزارت امور خارجه آمریکا و در دیگر بخش های دولت نیز این کار را خواهند کرد.

ما منعکس کننده پیام روشن و محکم باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا خواهیم بود که گفت ما همانند یک تُن آجر روی کسانی فرو خواهیم ریخت که اقدام به طفره رفتن از تحریم ها یا تسهیل شرایط دور زدن تحریم ها شوند.

نتیجه

درحالیکه این دوره چهار ماهه تمدید طرح اقدام مشترک، باعث خواهد شد که زمان و فضای بیشتری برای پیشبرد مذاکرات فراهم شود اما این دوره باعث تغییر اساسی در واقعیت ها و ارقام نخواهد شد. اقتصاد ایران تحت فشار زیادی قرار دارد و افزودن یک دوره چهار ماهه به تخفیف محدود تحریم ها، باعث تغییر در آن نخواهد شد. همچنین باید گفت ما یک سر سوزن هم در تلاش های خود برای اجرای تحریم ها کم نخواهیم گذاشت و آماده ایم علیه هر کسی در هر جایی که بخواهد تحریم ها را نقض کند، یا برای نقض آنها تلاش کند، اقدام کنیم.