آب درمانی در کلام امام رضا (ع)

باشگاه خبرنگاران: بیشتر دانشمندان عقیده دارند که زندگی در آب آغاز شده است و نخستین موجودات زنده آبزی بوده‌اند. در قرآن کریم نیز آمده است که همه چیز از آب زنده است و خداوند پنجاه بار در قرآن از آن به اشکال مختلف یاد کرده است. خداوند در آیات متعدد انسان را به تفکر در آب و شکرگزاری این نعمت بزرگ یادآور شده است. آب به عنوان برکت خداوندی است که حیات می‌بخشد، حیات را حفظ می‌کند و بشر و زمین را پاکیزه می‌گرداند. عرش خدا بر روی آب و بهشت به صورت باغهایی که نهرهایی زیر آنها جاری است تشریح می‌شود. به نظر می‌رسد که در قرآن آب با ارزش‌ترین آفریده خداوند بعد از انسان می‌باشد. اباصلت هروی می گوید: مأمون از امام رضا علیه السلام درباره ی این آیه سؤال کرد: « و هو الذی خلق السموات و الارض فی ستة ایام و کان عرشه علی الماء لیبلوکم ایکم احسن عملا» (هود: 7) ؛ «اوست خدایی که آسمانها و زمین را در شش روز آفرید در حالی که عرش او بر روی آب بود. تا شما را بیازماید که کدام یک از شما اعمالتان بهتر است. امام رضا علیه السلام فرمود: خداوند تبارک و تعالی عرش، آب و ملایکه را قبل از خلقت آسمانها و زمین آفرید، و ملائکه با توجه نمودن به خود و عرش و آب، بر وجود خداوند استدلال می کردند. سپس خداوند عرش خود را بر روی آب قرار داد تا بدین وسیله قدرت خود را به ملائکه بفهماند، که خداوند بر هر کاری تواناست، سپس با قدرت و توانایی خویش عرش را بلند کرده و بر فراز آسمان های هفتگانه قرا داد. آنگاه در حالی که بر عرش خود تسلط و استیلاء داشت، آسمانها و زمین را در شش روز آفرید، و....(1) آب ، بهترین نوشیدنى در دنیا و آخرت آب یکی از نوشیدنی هایی است که انسان در طول روز چند وعده نیاز به استفاده از آن دارد پس باید به آبی که می نوشیم خوب دقت کنیم و از سلامت آن اطمینان حاصل نماییم. بر اساس تحقیق انجام یافته مواد اصلی تشکیل دهنده کره زمین و بدن انسان آب، روغن و نمک می باشد که مهم ترین آنها آب است . در بیانات ائمه معصومین علیهم السّلام آب سرور و سالار نوشیدنى هاى دنیا و آخرت معرفى شده است.(2) در تفسیر آیه کریمه« ثمّ لتسئلنّ یومئذ عن النّعیم»؛ سپس در چنین روز (قیامت ) از شما درباره نعمت ها (ى کفران شده دنیا) بازخواست شود، على علیه السّلام می فرماید: یکى از نعمت هایى که مورد سؤ ال و بازخواست قرار مى گیرد آب سرد است . امام رضا (ع) به نقل از پدران بزرگوار خویش به نقل از پیامبر اکرم (ص) می فرماید: سید طعام الدنیا و الآخرة اللحم و سید شراب الدنیا و الآخرة الماء؛ بهترین غذا در دنیا و آخرت گوشت و بهترین نوشیدنی در دنیا و آخرت آب است.(3) با این همه برخى آب ها همانند آب باران ، آب جوشیده شده ، آب زمزم ، آب فرات و...بیشتر تمجید گردیده و به آثار شگرف آن بر جسم و جان آدمى اشاره شده است . مزه آب ، مزه زندگى است آب مایه حیات و بقای همه جنبندگان و نباتات در جهان هستی است و در قرآن هم به این ویژگی آب اشاره شده آنجا که فرموده: و جعلنا من الماء کلّ شئ حیّ ؛ و ما حیات همه چیز را از آب قرار دادیم. از همین رو امام رضا علیه السلام می فرماید: طَعمُ الماءِ طَعمُ الحَیاةِ ؛ مزه آی مزه زندگی است.(4) یکی از ویژگی های آب خاصیت درمانی آن است که ما قبلا در یادداشتی انواع آب و ویژگی های آب خوب را توضیح دادیم. یکی از خواص آب از نگاه امام رضا(ع) کمک به درمان تب و نیرو بخشی به بدن است. امام رضا علیه السّلام در این زمینه می فرماید: الماء المسخن اذا غلیته سبع غلیات و قلّبته من اناء الى اناء فهو یذهب بالحمّى و ینزل القوة فى الساقین و القدمین؛ آب گرم ، چنانچه آن را هفت جوش بجوشانى و از ظرفى به ظرف دیگر درآورى ، تب را مى‏بَرَد و نیرو را به ساق پاها و قسمت پایین‏تر از مچ ، سرازیر مى‏کند.(5) و در جایی دیگر می فرماید: الماء المغلی ینفع من کل شیء و لایضر من شیء؛ آب جوشیده از همه جهت سودمند است و به هیچ رو زیان بخش نیست و در روایتی هم آمده است: إذا دخل أحدکم الحمام فلیشرب ثلاثة أکف ماء حار ، فانه یزید فی بهاء الوجه ، و یذهب بالالم من البدن ؛هرگاه داخل حمام شدید سه کف دست آب گرم بنوشید که اینکار باعث درخشش صورت شده و دردها را از بدن می برد. پانوشتها: 1. عیون اخبارالرضا، ج 1، ص 134، ح 33؛ نورالثقلین، ج 2، ص 336، ح 10 2. مجلسى ، بحارالانوار، ج 66، ص ‍ 451 3. عیون اخبارالرضا(ع) ج2، ص 35 4. بحار الانوار، ج 49، ص 99 5. بحار الأنوار ، جلد 66 ، صفحه 451 ، حدیث 16