تمدید مذاکرات هسته‌ای بهتر از سایر گزینه‌ها بود/اعمال فشار بیشتر نتیجه معکوس دارد

سرویس سیاسی «فردا»؛‌ تمدید زمان مذاکرات از گزینه‌هایی چون بازگشت به تشدید تحریم‌ها علیه ایران و در مقابل آن افزایش تعداد سانتریفیوژها و یا بمب ایرانی و بمباران ایران قابل‌قبول‌تر است. اندیشکده «گروه بین‌المللی بحران» در مقاله‌ای به قلم «علی واعظ»، کارشناس و تحلیلگر ارشد امور ایران در این مؤسسه به بررسی موضوع تمدید مذاکرات هسته‌ای ایران پرداخته است. وی در این مقاله به مفید بودن تمدید مدت زمان مذاکرات اشاره می‌کند و عنوان می‌کند این راهکار در مقایسه با پایان دادن به مذاکرات بسیار مفید و سودمند است. در ادامه آمده است علیرغم تمام موانع و مشکلات موجود بر سر راه مذاکرات، این مذاکرات در حال پیگیری است و این امر حاکی از تمایل و اراده سیاسی هر دو طرف برای دستیابی به یک توافق نهایی است. از آنجا که هزینه‌های شکست مذاکرات و همچنین مزایای موفقیت در چنین توافقی بسیار بالا است، به نظر می‌رسد که مذاکره‌کنندگان باید همچنان به تلاش خود در این زمینه ادامه دهند. ■ مزایای بسیار زیادی برای تمدید مذاکرات وجود دارد پس از گذشت نزدیک به سه هفته از مذاکرات بدون وقفه برای دستیابی به توافق جامع هسته‌ای، ایران و آمریکا به همراه متحدان اصلی این کشور در گروه ۱+۵ (یعنی انگلیس، فرانسه، روسیه، چین و آلمان) بر سر ادامه مذاکرات و تمدید مدت زمان مذاکرات تا چهار ماه آینده با یکدیگر به توافق رسیدند. این در حالی است که منتقدان و مخالفان تمدید مدت زمان مذاکرات در ایران و آمریکا طرفین مقابل خود را به داشتن نیات منفی و طولانی‌تر کردن مذاکرات برای به دست آوردن زمان بیشتر متهم می‌کنند. حتی برخی از نمایندگان و اعضا کنگره آمریکا در تلاشند تا با تصویب قانونی در روند دیپلماسی خلل وارد آورده و آن را به طور کامل متوقف سازند. اما به نظر می‌رسد آنها در اشتباه هستند چرا که دلایل بسیار زیادی برای گسترش و تمدید زمان مذاکرات به جای پایان دادن به آن وجود دارد. ■ مذاکره‌کنندگان باید با دیدی واقع‌گرایانه روند مذاکرات را دنبال کنند اولین دلیل آن است که بن‌بست ایجاد شده در مذاکرات در نتیجه سیاست قبول مخاطره بود و این امر نیز از فرارسیدن ضرب‌الاجل تعیین شده در این مذاکرات یعنی بیستم جولای نشأت می‌گرفت. در ابتدای مذاکرات هریک از طرفین مذاکره‌کننده تمام تلاش خود را کردند تا حداکثر تقاضاهایشان برآورده شود و با مقاومت در برابر طرف دیگر به دنبال گرفتن امتیاز از طرف مقابل خود بودند. از سوی دیگر هر یک از مذاکره‌کنندگان دو طرف به اشتباه تصور می‌کردند که طرف مقابل به شدت به چنین توافقی نیازمند است. بنابراین، در نتیجه این امر هیچ یک از طرفین از رویکرد خود صرف‌نظر نکردند. با چنین پیش‌بینی‌های غلط و اشتباهات محاسباتی که هر یک از طرفین مذاکره‌کننده پشت سر گذاشتند، اکنون می‌توانند با دیدی واقع‌گرایانه روند مذاکرات را دنبال کنند. ■ اعمال فشار بیشتر برای نتیجه‌گیری سریع از مذاکرات به یک توافق بد منجر خواهد شد دوم آنکه، آمریکا و ایران هر دو از این درایت و هوشمندی برخوردار بودند که اعمال فشار بیشتر برای نتیجه‌گیری سریع‌تر از مذاکرات تنها باعث می‌شود آنها به توافقی بد دست یابند، حال آنکه در بلندمدت تنها یک توافق مناسب و خوب پایدار خواهد ماند. بهتر است مذاکره‌کنندگان زمان بیشتری را به منظور بررسی و مذاکره درباره جنبه‌های پیچیده فنی و سیاسی این مسئله صرف نمایند و از این موضوع نیز اطمینان حاصل کنند که چنین توافقی به آسانی قابل‌اجرا خواهد بود. بنابراین بهتر است مذاکرات ادامه پیدا کند، چراکه در غیر این صورت طرفین مذاکره‌کننده به واسطه ضرب‌الاجل تعیین شده در مذاکرات ناچارند به توافقی دست یابند که در نهایت با شکست روبرو خواهد شد. ■ طرفین باید تا حدی از مواضع غیرواقعی پیشین خود در مذاکرات صرف‌نظر کنند علاوه بر این، تمدید مدت زمان مذاکرات و صرف زمان بیشتر به ایران و آمریکا به عنوان طرفین اصلی این مذاکرات اجازه خواهد داد تا مردم کشور خود را برای مصالحه و یک توافق نهایی آماده سازند. در چند هفته گذشته هر دو طرف از آمادگی خود به منظور تقویت و گسترش همکاری‌های میان دو کشور در جهت پیشبرد مذاکرات جاری خبر دادند. اما باید این را در نظر داشت که بدون حصول توافق نهایی، قدرت مانور هر دو طرف کاهش چشمگیری می‌یابد. درحال‌حاضر آنها باید از مواضع غیرواقعی پیشین خود در مذاکرات صرف‌نظر کنند و اجازه ندهند سیاست‌های داخلی آنها موجب عدم توجه به منافع ملی و ضوابط منع گسترش تسلیحات شود و آنها را تحت‌الشعاع خود قرار دهد. ■ پیشرفت در مذاکرات نشان از تمایل و اراده سیاسی برای دستیابی به یک توافق نهایی دارد اما با این حال روند مذاکرات علیرغم موانع عمده‌ای که سر راه آن قرار دارد در حال ادامه است و این امر حاکی از تمایل هر دو طرف برای دستیابی به توافق نهایی است. اراده سیاسی ضروری است اما کافی نیست. اگر گروه ۱+۵ تلاش کند تا توانایی ایران را به شرایط پیشین خود بازگرداند و برنامه هسته‌ای ایران را برای چندین دهه محدود کند، این مذاکرات قطعاً راه به جایی نخواهد برد. از طرفی هم توسعه برنامه هسته‌ای ایران می‌تواند مشروط به اقدامات عینی همچون مدت زمان مورد نیاز ناظران هسته‌ای سازمان ملل متحد برای اعلام سلامت برنامه هسته‌ای ایران باشد. بنابراین به جای آنکه هر یک از طرفین تلاش کند تا به اجبار طرف مقابل را با مواضع ثابت خود موافق گرداند، بهتر است مذاکره‌کنندگان تلاش کنند تا گزینه‌های بیشتری را فراهم آورند و بدون شک چنین روندی مستلزم زمان بیشتری است. ■ تمدید مدت زمان مذاکرات از سایر گزینه‌ها قابل‌قبول‌تر است در نهایت می‌توان گفت که تمدید زمان مذاکرات از گزینه‌هایی چون؛ بازگشت به چرخه‌ای از افزایش و تشدید تحریم‌ها علیه ایران و در مقابل آن افزایش تعداد سانتریفیوژها و یا بمب ایرانی و بمباران ایران قابل‌قبول‌تر است. در حال‌حاضر شکست مذاکرات می‌تواند شانس موفقیت در آینده را کاهش دهد، موجب تضعیف اعتماد طرفین شود و در نهایت می‌تواند از اعتبار سیاستمدارانی که در روش دیپلماسی سرمایه‌گذاری بسیاری انجام داده‌اند بکاهد. ■ مذاکره‌کنندگان باید همچنان به تلاش خود در این زمینه ادامه دهند به لطف توافق مقدماتی و موقتی که ایران و گروه ۱+۵ (متشکل از قدرت‌های جهانی) سال گذشته به امضا رساندند اکنون خاورمیانه و جهان در شرایط و موقعیت مطلوب‌تری قرار دارد. ممکن است طرفین مذاکرات با وجود تمدید مدت زمان مذاکرات در نهایت نتوانند به توافقی دست‌یاب‌اند که منافع اصلی طرفین را در خود لحاظ کند و مواردی چون برنامه هسته‌ای ایران و همچنین احیا دوباره اقتصاد این کشور و جایگاه بین‌المللی آن را در خود بگنجاند. اما از آنجا که هزینه‌های شکست مذاکرات و همچنین مزایای موفقیت در چنین توافقی بسیار بالا هستند بنابراین به نظر می‌رسد که مذاکره‌کنندگان باید همچنان به تلاش خود در این زمینه ادامه دهند. منبع:‌ اشراف