تعارضات وتوافقات ایران و آمریکا در بحران عراق

تهران-واشنگتن می توانند ضمن پایان دادن به جنگ داخلی عراق ؛ گامهای مهمی را برای همکاری منطقه ا ی بردارند

بحران داخلي عرا ق با پيشروي گروه تروريستي داعش در مناطق سني نشين وشيطنت هاي تفرقه افكنانه قومي ومذهبي ازسوي عربستان وارد پيچ تاريخي خودش شده است . دراين ميان ،حوداث ناگوار مناطق اشغالي تحت حاكميت داعش وگروههاي بعثي نه تنها تهديد مستقيمي براي حفظ وحدت عراق بلكه حمايت هاي برخي از همسايگان عراق از خشونت هاي ساز مان يافته تروريستي گروه داعش تهديدي آشكار براي افزايش يك جنگ تمام عيار منطقه ايبه شمار مي رود . بي ترديد، برنده اصلي افزايش تنش در منطقه خاورميانه اسراييل است كه توانسته با هزينه كم ضمن دور كردن خطرات احتمالي از مرزهاي سرزمين اشغالي در بي خبري افكار عمومي مردم دنيا برميزان سركوب مردم فلسطين بيا فزايد واز محور قرار گرفتن موضوع دولت مستقل فلسطين در مجامع بين المللي جلوگيري كند . در هر صورت پس از ناكامي اسلامگرايان در مصر وخزان شدن آمال جوانان عرب در منطقه خاورميانه وشمال آفريقا براي رسيدن دمكراسي ؛ تقويت روابط ايران وعراق وتبديل حزب ا.لبنان به عنصر اثر گذار در تحولات سوريه مي توانست براي منافع تل آويو خطر آفرين باشد . بنابراين؛ بدون استناد به توهم توطئه بايد اشاره كرد.كه تقويت گروههاي تروريستي درمنطقه به ويژه در عراق مي تواند فرايند همگرايي برخي از كشورهاي عربي وحتي تركيه را با اسراييل فراهم سازد . اين درحاليكه تداوم حيات سياسي دولت بشار اسد وعدم توانمندي نظامي وسياسي گروههاي معارض سوري براي هم زدن اوضاع به رغم حمايت هاي بي بديل برخي از كشورهاي عربي وحتي غرب توازن قوا رابه نفع ايران درمنطقه تغيير داده است . در چنين شرايطي حاميان تروريست ها براي ا نتقام گيري از ايران وايجاد بحران در مرزهاي مشترك آن با عراق تلاش كردند با تغيير استراتژي خود در هماهنگي كامل با تروريست ها تكفير وبازماندگان رژيم بعثي صدام جبهه جديدي رادر منطقه آغاز كنند .گرچه در بحران اخير عدم توافق گروههاي مختلف سياسي عراق براي ايجاد وحدت ملي وتشكيل دولت فراگير نقش اصلي راداشته ونبايد از تماميت طلبي جريانات مختلف وناديده گرفتن حقوق يكديگر به آساني گذاشت . بااين وجود ،جنگ داخي عراق پتانسيل تبديل شدن به يك جنگ تمام عيار منطقه اي رابه دليل منافع متضاد كنشگران دخيل در بحران را دارد . به نظر مي رسد كه قصد برخي از كشورهاي حامي تروريست ها براي معبر قراردادن عراق براي عبور گروههاي تكفير براي گسيل به مرزهاي ايران طرح شومي است كه بايد در نطفه خشكانده شود . در اين ميان به رغم تمايل فزاينده برخي از شركاي منطقه اي آمريكا بري ايجاد درگيري گسترده وكشاندن پاي ايران به ماجرا رگه هاي از واقع بيني را مي توان در مواضع دولتمردان آمريكا در حوداث اخير عراق رامشاهده كرد . چراكه همزمان با گفتگوي مهم ايران وگروه 1+5 در وين بر سر موضوع هسته اي نشانه هاي روشني نيز از همكاري ايران و آمريكا براي سركوب داعش وپايان دادن به جنايت هاي گروههاي تكفير مشاهده مي شود . عراق از موقعيت ويژه اي براي ايران وامريكا برخودار است ،از نگاه ايران در دوران معاصر همواره عراق عامل تهديد مستقيم وغير مستقيم ايران بوده است ؛خاطرات تلخ جنگ تحميلي وصدها هزار شهيد ومجروح ايراني وصد ها ميليارد دلار خسارات مستقيم ناشي از جنگ براقتصاد ايران براثر جاه طلبي رژيم بعثي وحاميان منطقه اي آن بوده است . براين اساس ايران نمي تواند نسبت به آنچه در عراق مي گذرد بي تفاوت باشد درچنين شرايط سرنوشت سازي كه درعراق رقم مي خورد صرفا نظاره گر تحولات بوده واجازه دهد كانون هاي تهديد عليه ايران شكل گيردباا ين وجود ؛با يد بدون هرگونه شتاب زدگي در تصميم گيري ودوري از احساسات مقطعي ضمن احترام به حاكميت وتماميت ارضي وحدت سرزميني وعدم مداخله درامور داخلي عراق تمام گزينه هارابراي نجات آن بكار بست . در هرصورت ورود ايران به جنگ تمام عيار نا خواسته محركي براي ادامه حمايت آشكار حاميان تروريست ها خواهد بود وادالمه بحران كمكي به منافع ايران در منطقه نخواهد كرد بنابراين راه حل بحران پيچيده عراق در هماهنگي وهمكاري تهران وواشنگتن نهفته است . بسط همكاريها دراين موضوع در راستاي مهار افراط گري مذهبي وايجادثبات خواهدبود . در هرصورت اين اراده مشترك براي مبارزه با تروريسم شكل گرفته است . از ديگر سو دولتمردان امروز عراق خود را مديون كمك هاي ايران در سه دهه گذشته مي دانند؛اما در مقابل به رغم انتقادات وارده برسياست هاي قبلي از جمله زمينه سازي براي شكل گيري گروههاي تندرو بر لزوم كمك هاي نظامي واقتصادي آمريكا صرار مي ورزند دولت نوري المالكي در شرايطي قرار گرفته كه مجبور به همكاري استراتژيك با ايران وامريكاهست ودوري اين دومتحد طبيعي در بحران هم زمينه ساز تجزيه عراق وگسترش دامنه جنگ به كل منطقه خواهد شد . درست است كه ايران وامريكا همچنان در تضاد گفتماني ناشي از اختلافات ديرينه برسر موضوعات مختلف منطقه اي هستند . با اين وجود ؛گامهايي بيسيار مهمي درچند ماه اخير به ويژه درسايه مذاكرات هسته اي رايزني هاي فشرده ديپلماتيك برداشته شد . گام اول آن نگارش توافقنامه تاريخي ايران وگروه 1+5 هست وگام بعدي تشريك مساعي دو كشور براي جلوگيري از خونريزي ها وسركوب داعش خواهد بود . واقعيت هاي صحنه عراق نيز نشان مي دهد كه بازيگران اصلي خارجي اين كشور ايران وامريكا هستند دوبازيگري كه درعين تعارض اهداف ومنافع راهبردي ،اما نيازهاي مشترك تاكتيكي آنهاراچند نوبت كنارهم نشانده است . شايد عرصه امروز عراق تداعي گر همكاري ناخواسته دوكشور درمهار طالبان در افغانستان باشد . امريكا مي تواند جلو گسيل اسلحه ونيرو از سوي كشورهاي عربي به عراق راسد كند . همزمان ايران از اين توانمندي برخوداراست باتوجه به نفوذ معنوي خود در ميان شيعيان وكردها وحتي برخي ازسني ها ميانه رو زمينه ساز شكل گيري مناسبات جديد قدرت گردد.

منبع: خبرآنلاین