چرا میوه‌های قدیم خوشمزه‌تر بودند؟
یک متخصص بیوتکنولوژی و اصلاح درختان و عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس درباره خوب و بد میوه‌ها اطلاعاتی را ارائه کرده است.
در ادامه، گفت‌وگوی هفته‌نامه سلامت با دکتر عباس یداللهی را می‌خوانید:
چرا میوه‌های امروزی، عطر و طعم کمتری در مقایسه با میوه‌های قدیمی دارند؟
کاهش عطر و طعم میوه‌ها و صیفی‌های امروزی در مقایسه با میوه‌ها و صیفی‌های قدیم، به‌دلیل ورود گونه‌های جدید آنها به بازار است؛ مثلا خیارهایی که در حال حاضر در بازار وجود دارد، انواع اصلاح‌شده‌ای هستند که عطر و بوی چندانی ندارند، یعنی ژن تولید بو یا آروما در آنها یا وجود ندارد یا بسیار کم است.
زمانی که میوه یا صیفی بوی کمی داشته باشد، طعم آن هم تحت تاثیر قرار می‌گیرد و از نظر مصرف‌کننده، چندان مطلوب به نظر نمی‌رسد. به طور کلی، بسیاری از میوه‌های امروزی مانند انواع مرکبات یا برخی از سبزی‌ها و صیفی‌ها، جزو گونه‌های اصلاح‌شده هستند و با اینکه درشت‌تر، شکیل‌تر و متقارن‌تر از میوه‌های قدیمی‌اند، عطر کمتری دارند و طعم آنها هم تغییر کرده است.
آیا این ادعا که میوه‌ها و صیفی‌های درشت‌تر و شکیل‌تر، ارزش تغذیه‌ای کمتری هم دارند، درست است؟
نه، نمی‌توانیم ادعا کنیم میوه‌های درشت‌تر، ارزش تغذیه‌ای کمتری دارند. این روزها در تمام بازارهای جهانی، میوه‌هایی که ظاهر و رنگ بهتری داشته باشند، پسندیده می‌شوند و توجه به عطر و طعم میوه‌ها، بیشتر در ایران مطرح است.
آیا باور استفاده از کود و سم بیشتر برای تولید میوه‌های درشت‌تر، صحت دارد؟
معمولا اینطور نیست. در میان میوه‌های مختلف، برخی از ارقام آنها جزو ارقام درشت هستند و شکل ظاهری آنها ربط چندانی به نوع پرورششان ندارد. مثلا پاملو که از خانواده مرکبات و شبیه پرتقال است، گونه درشتی است و امکان دارد وزن هر یک عدد از آن به ۲ کیلوگرم هم برسد و این مساله ربطی به استفاده از کود و سم ندارد. معمولا رسیدگی بهتری به میوه‌های درشت‌تر در زمان پرورش آنها شده است.
پس شما نظریه استفاده از هورمون برای پرورش میوه‌های درشت‌تر را هم رد می‌کنید؟
امکان استفاده از هورمون فقط برای پرورش کیوی و انگور وجود دارد. گاهی از هورمون سایتوکینین برای تولید کیوی‌هایی درشت‌تر استفاده می‌کنند که البته استفاده از این هورمون براساس قوانین بهداشتی کشور ما، مجاز و قانونی نیست. برخی از ارقام انگور را هم با استفاده از هورمون جیبرلین، در اندازه‌های درشت‌تری پرورش می‌دهند.
استفاده از جیبرلین هم غیرمجاز است؟
نه، این هورمون در سایر کشورهای جهان هم برای پرورش برخی انگورها استفاده می‌شود و مصرف آن در ایران هم منع قانونی ندارد.
استفاده از این هورمون‌ها باعث به خطر افتادن سلامت مصرف‌کننده نمی‌شود؟
جیبرلین که مشکلی ندارد اما هورمون سایتوکینین ممکن است خطرهایی را برای سلامت مصرف‌کننده ایجاد کند.
آیا مصرف‌کننده‌ها می‌توانند آلوده بودن کیوی را به هورمون سایتوکینین تشخیص دهند؟
نه ولی نباید کیوی‌های خیلی بزرگ را بخرند چون امکان آلوده بودن آنها به هورمون وجود دارد.
کمی هم در مورد میوه‌های پیوندی توضیح می‌دهید؟
بیشتر مردم گمان می‌کنند برخی میوه‌های جدید مانند شلیل بشقابی، پرتقال قرمز یا هلو انجیری که در حجم انبوه تولید و روانه بازار می‌شوند، پیوند بین دو میوه مختلف است اما اینها خودشان نوع خاصی از میوه هستند. چنین محصولاتی، حاصل اصلاح ژنتیکی‌اند و این اصلاح ژنتیک هم لزوما مصنوعی نبوده است. از طرف دیگر، اصلاح ژنتیکی میوه‌ها، به هیچ عنوان مشکلی برای مصرف‌کننده ایجاد نمی‌کند چون این اصلاحات، در بیشتر موارد طبیعی است. به‌طور کلی بهتر است بدانید در این دوره و زمانه، ناچار به استفاده از میوه‌های اصلاح‌شده هستیم چون ارقام قدیمی، نمی‌توانند نیاز بازار را تامین کنند.
حرف آخر؟
از آنجا که ضایعات میوه در کشور ما زیاد است، توصیه می‌شود به محض خرید میوه و انتقال آن به منزل، حتما آنها را دسته‌بندی و آنهایی که خراب و دارای زدگی هستند، جدا کنید. مدت زمان ماندگاری بیشتر میوه‌ها در اثر شستن، پایین می‌آید بنابراین بهتر است که آنها را نشسته اما در نایلون یا ظرف‌های دربسته‌ای داخل یخچال بگذارید. فراموش نکنید که هیچ‌گاه به خاطر وجود احتمالی بقایای سموم و آفت‌کش‌ها، دور مصرف میوه‌ها، سبزی‌ها و صیفی‌ها را خط نکشید. این گروه از موادغذایی باید همیشه در سبد کالای خانواده‌ها جای داشته باشند. استفاده از انواع سبزی‌ها و صیفی‌ها در فصل‌های گرم سال برای پیشگیری از کم‌آب شدن بدن، به‌شدت توصیه می‌شود.
بد نیست بدانید که در میان انواع میوه‌ها و صیفی‌های حال‌حاضر بازار ما، هندوانه، خربزه و طالبی، جزو بهترین‌ها هستند و باز هم در میان آنها، هندوانه از سلامت بیشتری برخوردار است. معمولا برای پرورش هندوانه به‌دلیل رشد سریعی که دارد، از سموم کمتری استفاده می‌شود و از طرفی هم این صیفی آبدار، ویتامین‌ها، آنتی‌اکسیدان‌ها و املاح فراوانی دارد بنابراین گنجاندن آن در سبد خرید میوه‌ها و صیفی‌ها در فصل‌های گرم سال به همه خانواده‌ها توصیه می‌شود.