نظر آیت‌الله مکارم‌شیرازی درباره اهداء جنین
آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی به استفتائات مرکز درمان ناباروری جهاد دانشگاهی واحد استان قم، در خصوص اهداء جنین و تلقیح اسپرم و تخمک زن و مرد اجنبی مسلمان و غیرمسلمان پاسخ داد.
1)یکی از تکنیک‌هایی که امروزه در حوزه درمان ناباروری مورد استفاده قرار می‌گیرد، فریز جنین برای زوجین است و در صورت عدم باروری، شانس مجدد برای آنها با هزینه اندک و عوارض بسیار پایین ایجاد می‌شود. این جنین‌ها در مقطع 8-6 سلولی در نیتروژن مایع در دمای 196 - سانتیگراد فریز می‌شوند که قابلیت نگهداری برای آنها تا 20 سال وجود دارد.
الف) در صورتی که زوج(مرد) در طی این مدت از دنیا برود آیا زوجه می‌تواند نسبت به انتقال این جنین‌ها به رحم اقدام کند؟ در صورتی که پس از مرگ زوج این امر جایز باشد، درخصوص احکام ارث به چه شکل است؟
پاسخ:
«این کار پس از ترکیب کردن(مرحله جنینی) و در صورت ضرورت جایز است، زیرا مستلزم لمس و نظر حرام است ولی از میت ارث نمی‌برد.
ب) در صورتی که زوجه از دنیا برود آیا مرد می‌تواند نسبت به انتقال این جنین و پرورش آنها در رحم اجاره‌ای اقدام نماید؟
پاسخ:
مانند جواب سابق است.
2) یکی از عوارض داروهای شیمی درمانی، عقیم شدن و از بین رفتن اسپرم و سلولهای اسپرم ساز در مرد و تخمک و سلولهای تخمک ساز در زن است. لذا امروزه پزشکان به افراد مجرد مبتلا به سرطان توصیه می‌کنند که قبل از انجام شیمی درمانی اقدام به فریز سلولهای جنسی (تخمک و اسپرم) نمایند. در صورت زنده ماندن فرد و رهایی از بیماری، آیا استفاده از این سلولهای جنسی که قبل از محرمیت زوجین (ازدواج) از بدن خارج شده و نگهداری گردیده است، چه حکمی دارد؟
پاسخ: جایز نیست.
3) آیا هنگام ترکیب و یا تزریق اسپرم با تخمک زن و مرد اجنبی (منظور اهداء تخمک و اهداء جنین است) نیاز به خواندن صیغه محرمیت وجود دارد یا خیر؟
پاسخ: تلقیح اسپرم و تخمک زن و مرد اجنبی جایز نیست مگر اینکه ابتدا عقد ازدواج خوانده شود و سپس بگیرند و ترکیب کنند.
4) آیا اهداء جنین از فرد غیرمسلمان جایز است یا خیر؟ اهداء تخمک چطور؟ (اهداء تخمک زن غیر مسلمان و ترکیب آن با اسپرم فرد مسلمان)
پاسخ: اهداء جنین جایز است ولی چون مستلزم لمس و نظر حرام است باید ترک شود مگر در صورت ضرورت و فرزند محکوم به اسلام نیست ولی ترکیب اسپرم و تخمک تنها در مورد زوج و زوجه جایز است.
5) اهداء سلولهای جنسی از فردی که دچار مرگ مغزی شده است جایز است یا خیر؟
پاسخ: جایز نیست.
6) فریز اسپرم و تخمک پس از ابتلاء به بیماری صعب العلاج به منظور به یادگار ماندن فرزند پس از مرگ جایز است یا خیر؟
پاسخ: ترکیب آنها بعد از مرگ یکی از زوجین جایز نیست.
7)پس از تحقیقات صورت گرفته، سلولهای بنیادی که توانایی تبدیل به تمامی بافت‌ها را دارند، می‌توانند تا چند روز بعد از مرگ نیز زنده بمانند. آیا استخراج این سلول‌ها از اموات جایز است؟
پاسخ: در صورتی که ضرورتی داشته باشد و یا اگر ضرورت ندارد باعث مجروح شدن جسد آنان نشود، مانعی ندارد.
8) براساس تحقیقات به دست آمده قابلیت استخراج سلولهای بنیادی از یک حیوان ماده(موش) و تبدیل آن به اسپرم صورت گرفته است. در صورت ادامه این تحقیقات و ورود به عرصه انسانی، می‌توان متصور شد که در آینده یک زن و مرد توسط استخراج سلولهای بنیادی از خود و تبدیل آن به اسپرم یا تخمک باروری داشته باشد؟ (خود لقاحی)
الف) آیا این جایز است؟
ب) برای افراد نابارور چطور؟
پاسخ: این کار مطلقا جایز نیست.