اعلام خطر جدید درباره بیکاری جوانان

مهر: وزارت کار با ارائه اطلاعات جدیدی از بازار کار کشور و بررسی وضعیت ایران در یک دوره 7 ساله از اجرای سند چشم انداز اعلام کرد: نرخ بیکاری جوانان نسبت به متوسط کشوری 2 برابر است، نرخ مشارکت بنا به دلایلی پایین بوده و درصد افراد متقاضی اضافه کاری افزایش یافته است. از سویی، تامین هزینه های زندگی و معیشت در ایران نسبت به بسیاری از کشورها دشوارتر شده و ایران جزو 6 کشور اول دارای نرخ بالای بیکاری در حوزه سند چشم انداز است.

جدیدترین گزارش وزارت کار از وضعیت بیکاری در کشور و تغییرات آن در فاصله سال های 84 تا 92 نشان می دهد که از سال 84 تا 87 نرخ بیکاری در مسیر بهبود قرار داشته ولی پس از آن تا سال 91 کشور شاهد افزایش نرخ بیکاری بوده است. در عین حال، دولت امیدوار است تا سال 1404 بتوان نرخ بیکاری را در کشور تک رقمی کرد.

نرخ مشارکت اقتصادی که بیانگر وضعیت عرضه نیروی کار در کشور است نیز در فاصله سال های یادشده روندی نزولی داشته است. این موضوع نشان دهنده عدم تمایل یا عدم وجود پتانسیل لازم برای ورود زنان به بازار کار است، از سویی نشان می دهد که میزان خروج از بازار کار در سنین بالا افزایش یافته و این موارد مجموعا بیانگر کاهش نرخ مشارکت اقتصادی است.

دلایل کاهش نرخ مشارکت

از سویی نرخ 2 برابری بیکاری جوانان نسبت به متوسط وضعیت نامساعدی را تفسیر می کند. نرخ بیکاری جوانان در فاصله سال های 84 تا 92 به جز سال 86، روندی افزایشی داشته که اعلام خطری برای مسئولان و تصمیم گیران درباره وضعیت اشتغال جوانان است که باید درباره ارتقاء سطح مهارت نیروی متقاضی کار، سیاست های اثربخشی اتخاذ شود.

بر اساس اعلام وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی نرخ بیکاری فارغ التحصیلان دانشگاهی نیز قابل تامل است به گونه ای که این نرخ همواره از سال 84 به بعد افزایشی بوده و از 15.7 درصد سال 84 به 20.8 درصد در سال 91 رسیده است.

وزارت کار اعلام کرده است بررسی ها نشان می دهد که عرضه نیروی کار زنان فارغ التحصیل دانشگاهی در کشور بسیار بالا و نرخ بیکاری آنها نیز نسبت به مردان قابل توجه است. در سال 91 نرخ بیکاری مردان فارغ التحصیل دانشگاهی 14.8 درصد و بیکاری زنان حدود 32 درصد بوده است.

سهم شاغلانی که در هفته کمتر از 44 ساعت کار می کردند اما به هر دلیلی خواهان اضافه کاری هستند نیز از 7.4 درصد سال 84 به 9.2 درصد در سال 92 افزایش یافته است. سهم مردان شاغلی که به دنبال انجام اضافه کاری هستند نسبت به زنان 3 برابر است.

کاهش تنها 1.1 درصد بیکاری در 7 سال

بررسی وضعیت بازار کار ایران و جایگاه آن در بین کشورهای منطقه نشان می دهد که ایران فاصله بسیار زیادی با نرخ بیکاری تک رقمی دارد. قطر با 6 دهم درصد دارای بهترین نرخ بیکاری در منطقه است و در این بخش ایران دارای رتبه 21 است.

همچنین در بخش بیکاری جوانان ایران دارای رتبه 19 در منطقه است. به صورت کلی نرخ بیکاری در برخی کشورها مانند قزاقستان، آذربایجان، پاکستان، افغانستان، لبنان و ترکیه در حوزه جوانان و نرخ عمومی بهتر از ایران است.

مقایسه کاهش نرخ بیکاری در کشورها به ویژه ایران از سال 2005 (سال اول اجرای سند چشم انداز) تا سال 2012 نشان می دهد که در این دوره زمانی نرخ بیکاری در برخی کشورها مانند قزاقستان به میزان 5.9، قطر 9.4 و ارمنستان 5.7 درصد کاهش داشته اما این کاهش در ایران تنها 1.1 درصد بوده است.

طبق اعلام وزارت کار، نرخ مشارکت اقتصادی در ایران از وضعیت مناسبی برخوردار نیست به نحوی که این نرخ در قطر نسبت به ایران 41.9 درصد بیشتر است و این موضوع بسیار قابل تامل است. از سویی وضعیت "بار تکفل" در ایران که نشان دهنده جمعیت افراد غیرشاغل به افراد شاغل است نیز چندان مناسب نیست.

هر چه شاخص بارتکفل در کشوری بالاتر باشد فشار وارده بر جمعیت شاغل برای تامین معاش افراد تحت تکفل فزونی گرفته و سطح رفاه کاهش می یابد. در ایران بار تکفل وضعیت مناسبی ندارد اما برخی کشورها مانند قطر، امارات و بحرین دارای رتبه های مناسبی در منطقه هستند.

به صورت کلی مقایسه برخی از شاخص های بازار کار 25 کشور حوزه سند چشم انداز نشان می دهد که ایران بعد از 5 کشور فلسطین، ارمنستان، یمن، عراق و گرجستان بالاترین نرخ بیکاری را در بین کشورهای حوزه سند چشم انداز با رتبه 21 دارد.

نرخ بیکاری در ایران بالاتر از 20 کشور

نرخ بیکاری جوانان در رتبه 19 در میان کشورهای حوزه سند قرار دارد. ایران از نظر شاخص نسبت اشتغال نیز در رتبه 22 قرار دارد و بعد از کشورهای فلسطین، عراق و اردن پایین ترین نسبت اشتغال را به خود اختصاص داده است.

نرخ مشارکت اقتصادی ایران تنها از کشورهای فلسطین، اردن، عراق و سوریه بالاتر است و جایگاه ایران در رتبه 21 قرار دارد. نرخ تورم ایران بعد از کشور سوریه، بالاترین نرخ است و بار تکفل ایران وضعیت مناسب تری نسبت به سایر شاخص های منتخب دارد و ایران در این بخش دارای رتبه 18 است.

طبق اعلام سازمان جهانی کار، جمعیت جوان بیکار ایران به 1 میلیون و 321 هزارنفر رسیده که 931 هزارنفر آن مرد و 390 هزارنفر نیز زن هستند. متوسط دستمزد ماهیانه در ایران در سال 2012 میلادی 1 میلیون و 203 هزار و 327 تومان بوده و با وجود اینکه هر خانوار به صورت متوسط 3.55 نفر جمعیت داشته اما تنها 1.1 نفر از آن شاغل بودند.

هر خانواده فقط 1 نفر شاغل دارد

در کشورهای اردن، افغانستان، عراق، فلسطین و یمن کار شاغلان خانواده ها برای تامین معاش سخت تر از ایران اسن. در عین حال، شاغلان در امارات، بحرین، قطر و کویت شرایط تامین معیشت به مراتب بهتری از ایران دارند که اختلاف ان نیز معنادار است.

علاوه بر کشورهای یادشده، تامین معیشت برای شاغلان و یا اصطلاحا بار تکفل در کشورهای آذربایجان، ارمنستان، ازبکستان، پاکستان، تاجیکستان، ترکمنستان، ترکیه، عربستان، عمان، قرقیزستان، قزاقستان، گرجستان، لبنان و مصر نیز نسبت به ایران در شرایط مناسب تری قرار دارد و این فاصله در مورد برخی کشورها تا 2 برابر است.