نخستین گام برای عرضه اوراق نفتی

کاهش قیــمت پایه نفت خام در مــعاملات بـورس انرژی، فراهم بـودن زیرساخت‌های معاملاتی برای کارت سهمیا و طراحی ابزارهای مالی برای ورود مردم به چرخه معاملات چهارمین بورس کشور؛ موضوع‌هایی بود که در گفت‌و‌گو با دکتر علی حسینی مدیرعامل بورس انرژی مطرح کردیم که مشروح این مصاحبه در پی می‌آید. اخیراً موضوعی در رسانه‌ها به عنوان یک پیشنهاد برای حذف توزیع یارانه نقدی مطرح شده مبنی بر طراحی کارت سهمیا؛ آیا بورس انرژی به عنوان بازاری برای معامله فیزیکی فرآورده‌های انرژی می‌تواند نقش بازی کند؟ همان‌طور که اشاره کردید بورس انرژی بازاری برای معامله انواع فرآورده‌های انرژی است و از این نظر چنین امکانی در بورس انرژی وجود دارد بطوری که مردم بتوانند سهمیه خود را از انواع انرژی‌ها معامله کنند. چه زیرساخت‌هایی در بورس انرژی به این منظور باید فراهم شود؟ اجرایی شدن این طرح در بورس انرژی زمانبر نخواهد بود بطوری که برای فراهم آوردن امکان معامله فرآورده‌های انرژی باید بسترسازی لازم صورت بگیرد. بر این اساس شرکت نفت با همکاری شرکت سپرده‌گذاری مرکزی باید نرم افزاری را برای سپرده کردن موجودی شهروندان ایجاد کند بطوری که امکان سپرده کردن موجودی یا انتقال به دیگری وجود داشته باشد. از آنجایی که در این طرح به نوعی تمام مردم مالک کارت انرژی ویژه خود هستند باید سامانه فنی و نرم افزاری برای ارتباط بین بورس و وزارت نفت ایجاد شود بطوری که امکان ساماندهی اطلاعات از یک طرف و نقل و انتقال سهمیه افراد فراهم باشد. یکی از مهم‌ترین نکاتی که در این خصوص باید مورد توجه قرار بگیرد این است که به دلیل پایین بودن حجم معاملات اشخاص شرایطی فراهم شود که این مبادله‌ها از حضور کارگزاران بی‌نیاز شود در عین حال به دلیل گستردگی موضوع با احتیاط تمام این اقدام صورت بگیرد. یکی از خبرهایی که در ابتدای راه‌اندازی بورس انرژی مطرح شد امکان معاملاتی شدن برق توسط بخش خصوصی و سرمایه‌گذاران حقیقی بود. در این مورد آیا برنامه‌ای دارید؟ هم‌اکنون اتفاقی که در معاملات برق خانگی در بورس انرژی روی داده این است که شرکت‌های توزیع برق را از بورس انرژی خریداری کرده و به مردم می‌فروشند، به این ترتیب خود مردم بطور مستقیم با بورس در ارتباط نیستند. یعنی شرکت‌های خصوصی هم می‌توانند در معاملات مستقیم برق شرکت کنند؟ معامله مستقیم در بورس انرژی مربوط به مصرف‌کنندگان بزرگ است و در حال حاضر در انتظار موافقت نهایی از طرف وزارت نیرو این معاملات راه‌اندازی می‌شود. برای ورود مردم و سرمایه‌گذاران حقیقی به فرایند معاملات بورس انرژی چه برنامه‌ای دارید؟ آیا ابزار معاملاتی طراحی شده‌است؟ مهم‌ترین برنامه‌ای که وجود دارد همان اوراق سلف نفتی است که در گذشته طراحی شده است بطوری که این اوراق روی محصولات نفتی طراحی شده و یک ابزار مالی برای تأمین مالی در بخش نفت محسوب می‌شود. به این ترتیب با معاملاتی شدن اوراق سلف نفتی مردم می‌توانند با خرید اوراق از نوسان‌های قیمت نفت منتفع شوند بطوری که هرخانوار با هر میزان سرمایه‌ای که دارد می‌تواند با خرید این اوراق به معامله نفت بپردازد. چرا با تمام مزیت‌هایی که این اوراق داراست هنوز شرایط برای معاملاتی شدنش در بورس انرژی فراهم نشده است؟ هم‌اکنون وزارت نفت با این موضوع و معامله اوراق سلف نفتی موافقت نکرده است، این در حالی است که تمام زیرساخت‌های لازم برای طراحی و انتشار این اوراق فراهم است. در بیان مزایای انتشار اوراق سلف نفتی باید به این موضوع اشاره کنم که همچون اوراق مشارکت مردم می‌توانند این اوراق را خریداری کنند و در واقع با خرید اوراق مزبور بطور مستقیم صاحب بشکه‌های نفت شده و در سود و زیانش شریک می‌شوند. در خصوص افزایش عرضه نفت خام در بورس انرژی توضیح دهید. آیا طبق برنامه‌ریزی صورت گرفته بورس انرژی به محلی برای قیمت‌گذاری اصلی نفت خام در منطقه تبدیل می‌شود؟ همان‌طور که می‌دانید نفت خام از 17 فروردین ماه به بورس انرژی آمد و تنها پالایشگاه‌های کوچک برای خرید به این بازار وارد می‌شدند، این در حالی است که به دلیل پایین بودن جذابیت، قیمت میزان معاملات نفت خام در بورس انرژی کاهش یافته است به همین دلیل هم‌اکنون با اموربین‌الملل وزارت نفت مذاکره‌هایی صورت گرفته تا با تغییر قیمت پایه این بازار را دوباره رونق بدهیم. آیا دلیل جذاب نبودن قیمت پایه، بالا بودن قیمت است؟ بله، باید فرمول قیمت‌گذاری به صورتی طراحی شود که قیمت پایه در بورس انرژی بر اساس تغییرات قیمت نفت خام باشد این در حالی است که هم‌اکنون قیمت بورس انرژی بالاتر از قیمت نفت خام در منطقه است، چراکه با افزایش قیمت ارز نرخ تسعیر ارز هم بالا رفته و نارضایتی مشتریان را به دنبال آورده است. در خصوص راه‌اندازی فاز بین‌المللی بورس انرژی هم توضیح‌هایی ارائه دهید؟ در حال حاضر تأکید ما رونق فاز داخلی است، چراکه تا بازار داخل از جذابیت لازم برخوردار نباشد امکان رونق بازار خارجی وجود ندارد البته در خصوص فاز بین‌المللی هم‌اکنون در رینگ صادراتی بخشی از کالاها مورد معامله قرار می‌گیرد . مهم‌ترین مزیتی که بورس انرژی ایران نسبت به کشورهای منطقه دارد چیست؟ از نظر شما چه تفاوتی از لحاظ استانداردها بین این بازارها وجود دارد؟ بورس انرژی ایران دارای بالاترین مزیت منطقه‌ای و جهانی است، چراکه در منطقه بورس انرژی به صورتی که در ایران وجود دارد ایجاد نشده است بطوری که به تازگی کشور چین برنامه‌ریزی‌هایی را برای ایجاد بورس انرژی انجام داده است. از سوی دیگر در حوزه ظرفیت‌ها، بورس ایران قابل مقایسه با دیگر بورس‌ها نیست به این دلیل که بطور میانگین صاحب بیشترین ذخایر نفت و گاز در دنیا هستیم و یک بورس وقتی موفق می‌شود که به دارایی پایه وصل باشد یا به عبارتی تنها بر معاملات کاغذی تکیه نداشته باشد. همچنین در حال حاضر در بورس‌هایی مانند شانگهای روی حامل‌های انرژی معاملات به صورت فیوچرز (قرارداد آتی) انجام می‌شود در حالی که خودشان یک لیتر هم نفت کوره ندارند. اما در سال میلیون‌ها قرارداد مشتقه را در آنجا معامله می‌کنند، این در حالی است که در ایران دارایی پایه ذخایر نفت و گاز است که بسیار هم غنی هستیم. منبع: روزنامه ایران