جدال ژئوپلیتیک آمریکا با چین در آسیا/ التهاب آمریکا برای رویارویی با اژدهای بیدار

سرویس سیاسی «فردا»؛‌ پایگاه اینترنتی آسیاتایمز 10 می 2014 (20 اردیبهشت) در مقاله‌ای به سیاست‌های آمریکا در تغییر اولویت از خاورمیانه[غرب آسیا] به شرق آسیا پرداخت و نوشت: سفر اوباما به چهار کشور آسیایی طی یک هفته به ژاپن، کره‌جنوبی، مالزی و فیلیپین ابعاد تازه‌ای از مسیر تازه سیاست خارجی راهبردی آمریکا هویدا ساخت. واقعیت‌های ژئوپلیتیک و اولویت‌ها در اوضاع کنونی جهانی و سیاست‌های کنونی آمریکا در قبال آن، تفاسیر متفاوتی را به همراه داشته است. تندترین انتقاد در داخل آمریکا مطرح است. در این سفرها چین در دستور کار اوباما قرار نداشت به‌طوری‌که نیویورک‌تایمز نوشت: «اقدام آمریکا حتی با دشواری‌های جدی‌تری رو‌به‌رو شده است؛ زیرا در حال حاضر، روابط آمریکا با روسیه نیز با تنش جدی روبه‌روست. شاید هیچ کشوری مانند چین از جنگ سرد جدید دستاورد نداشته باشد؛ این کشور به لحاظ تاریخی همواره از کشمکش میان آمریکا و روسیه سود برده است.» مطمئناً آمریکا با مخاطب‌های مختلف به‌طور همزمان گفت‌وگو کرد. از یک سو، اوباما تلاش کرد به متحدان آمریکا در مورد تعهدش برای جلوگیری از سلطه‌طلبی چین در اوضاع ملتهب بین‌المللی اطمینان‌خاطر دهد. از سوی دیگر، در عین حال که متعهد به دفاع از متحدانش است، از آن‌ها انتظار دارد خویشتن‌داری خود را نشان دهند و حتی تأکید کرد که آمریکا به‌دنبال روابط مستحکم با چین است و امیدوار است با چین برای یافتن راه‌حل،‌ همکاری کند. به‌علاوه، اوباما طی سفر خود در عین حال که بر فرصت‌های موجود و بر عدم تمایل آمریکا به مهار چین تأکید کرد، به این نکته اشاره کرد که آمریکا تمایل دارد چین کشوری مسئول و قدرتمند در حاکمیت قانون باشد و انتظار دارد که چین مطابق آن به هنجارهای مشخص پایبند باشد. در واقع، اوباما در این سفرها تلاش کرد ضمن اطمینان‌دهی به متحدان خود، چنین تصویری به وجود آورد که آمریکا به‌دنبال منزوی‌سازی چین نیست. نیویورک‌تایمز می‌نویسد: «به گفته برخی تحلیل‌گران، چین به این دلیل سکوت کرده که مراقب است با آمریکا وارد تنش و کشمکش نشود؛ آن هم در زمانی که حوادث در آسیا و دیگر مناطق به نفع این کشور است.» به‌طور گسترده‌تر دو چشم‌انداز در مورد سفر آسیایی اوباما وجود دارد. یکی اینکه این سفرها به‌منظور رفع ناکامی‌اش در سفرهای ماه اکتبر به‌ویژه نشست آسیای شرقی و همکاری اقتصادی آسیا - اقیانوسیه است. اوباما به دلیل مشغول بودن با مسائل داخلی در مورد بحران بودجه و تعطیلی دولت نتوانست در این نشست‌ها شرکت کند؛ اما این شرکت نکردن به لحاظ مفاهیم ژئوپلیتیک در آسیا - اقیانوسیه به‌ویژه جنوب شرق آسیا، نشانه‌ تعهد متزلزل آمریکا در تغییر اولویت به سوی آسیا بود. در واقع، در حالی که تعطیلی دولت در آمریکا تصویری از تنزل ابرقدرتی آمریکا ارائه کرد، چین به‌طور جدی غیبت اوباما را با احیای مجدد راه ابریشم دریایی برجسته کرد. دومین دیدگاه در مورد سفر آسیایی اوباما این است که تبدیل آسیای شرقی به اولویت اصلی آمریکا، برجستگی خود را از دست داده است. به معنای دقیق‌تر، جهان طی دو سال اخیر از زمان مطرح شدن راهبرد تغییر اولویت‌های آمریکا به سوی آسیای شرقی که با مقاله مشهور هیلاری کلینتون، وزیر خارجه سابق، در مجله فارین‌افرز آغاز شد، تغییر کرده است. «سازمان همکاری‌های اقتصادی و توسعه» در گزارشی که به تازگی منتشر کرده پیش‌بینی کرده اقتصاد چین در سال ۲۰۱۶ از اقتصاد آمریکا پیشی خواهد گرفت. چین که هم‌‌اکنون اقتصاد اتحادیه اروپا را پشت سر گذاشته و به عنوان دومین اقتصاد بزرگ دنیا شناخته می‌شود، وارد چهارمین دهه پیاپی رشد پرشتاب اقتصادی شده است و حتّی با در نظر گرفتن تفاوت قیمت‌ها، این کشور در سال ۲۰۱۶ از نظر اقتصادی از آمریکا جلو خواهد افتاد. آمریکایی‌ها جز در مواردی کوچک و مداخلاتی که در هنگ کنگ داشته اند سعی کرده‌اند تا پا روی دم اژدهای خفته که اینک بیدار شده است، نگذارند. با توجه به ورود به فضای چند قطبی که چین یکی از قدرت‌های برتر آن محسوب می‌شود، آمریکا سعی دارد بر اساس نظم ساختاری خود نسبت به ایجاد تنش با این کشور پر جمعیت جلوگیر کند. با توجه به اینکه آمریکا در حوزه اروپای شرقی با روسیه در جدال تمام عیار قرار دارد، اضافه شدن بار دیگری در شرق آسیا برای آمریکا حماقتی مهلک است. به هرجهت آمریکا پیشرفت و قدرت‌گیری چین را زیر ذره بین دارد و سعی دارد راهبردی متناسب برای برخورد با این کشور طراحی کند تا بیش از این مواضع خود را در جهان تضعیف شده نبیند.