اوقات فراغت لازم برای کتابخوانی‌ وجود ندارد/ برای مطالعه خیال آسوده نیاز است/ هیچ چیز جای کتاب را نمی‌گیرد

سرویس فرهنگی «فردا»؛‌ دکتر عماد افروغ استاد دانشگاه در گفتگو با مهر، در مورد اینکه چرا با وجود سفارش اکید دین اسلام بر دانش و دانستن، مطالعه کردن را به صورت فرهنگ درنیاورده ایم و متوسط مطالعه مردم در جامعه ما کم است، گفت: این گونه نیست که ما به دنبال دانستن و مطالعه نباشیم. به هر حال بخشی از دانستنی ها از طریق فرهنگ شفاهی به دست می آید. وی ادامه داد: نکته قابل تأملی را هم باید توجه کرد و آن این است که بایستی انسانها خیال آسوده و اوقات فراغتی هم داشته باشند که مطالعه ای شکل گیرد. ما همواره از این مشکل یعنی نبودن خیال آسوده و نداشتن اوقات فراغت رنج می بریم .اکنون مشکل ما مضاعف شده است زیرا متأسفانه گرفتاری های اقتصادی مردم زیاد شده است. نماینده سابق مجلس با بیان اینکه نباید قشر خاصی را که مطالعه می کنند در نظر بگیریم و آن قشر را به تمام اقشار جامعه تعمیم و تسری دهیم، اظهار داشت: اگر منظور قاطبه افراد هستند باید به همه اقشار و آحاد اجتماعی توجه داشته باشیم. فکر می کنم که در شرایط کنونی اوقات فراغت لازم برای مطالعه وجود ندارد. نمی خواهم بگویم که کتاب خوب منتشر نمی شود؛ نه کتاب خوب هم هست. یا اطلاع رسانی خوبی نمی شود و یا اینکه کتابهای خوب بنا به دلایلی به اطلاع مردم نمی رسند که این عیب، ممکن است از سوی صدا و سیما باشد که نقش خود را در این رابطه به خوبی عمل نمی کند. وی تصریح کرد: رسانه ملی باید فنی تر و فراگیرتر در این زمینه عمل کند و سعی نکند با تفسیر خود، فقط برخی از کتابها را تبلیغ و اطلاع رسانی کند؛ این واقعیتی است که باید به آن توجه کرد. برخی از اطلاعات مردم از طریق فرهنگ شفاهی به دست می آید. برخی از مردم هم ممکن است اوقات فراغت کافی در اختیارشان نباشد. بخشی از کاهش میزان مطالعه هم به این بر می گردد که اطلاع رسانی درستی از کتابهای موجود صورت نمی گیرد. رسانه ملی باید نگاه فنی تر و فراگیرتر نسبت به اطلاع رسانی کتابها داشته باشد. اما به هر حال ما نمی توانیم از رسانه های جایگزین هم غافل شویم. بخشی از اطلاعات مورد نظر مردم از طریق همین رسانه ها به دست مردم می رسد. وی با بیان اینکه رسانه های مورد نظر می تواند روزنامه یا اینترنت یا رسانه ملی و سایر رسانه های دیگر باشد، بیان کرد: در غرب هم بنا بر دلایلی یا به دلیل تفوق نسبی ای که رسانه های مجازی پیدا کرده اند برخی از مجلات که به صورت مکتوب منتشر می شد، الان به صورت مجازی منتشر می شود. بنابراین قدری باید به تکنولوژی زمان هم توجه کرد که تکنولوژی بر روی این وضعیت اثر گذاشته است. افروغ یادآور شد: اما بنده شخصاً معتقدم هیچ چیزی جایگزین کتاب نمی شود. به هر حال برای مطالعه، آدم می تواند کتاب را با خودش براحتی حمل کند و در هر حالتی بخواند. اما آیا واقعا می توان با رسانه های مجازی و سایبری همانند کتاب برخورد کرد. اصطلاحاً ابزارهای مجازی، انعطاف کتاب را ندارند. به هر حال باید توجه کنیم که فضای مجازی بر روی گسترۀ مطالعات مکتوب و غیر مجازی مردم اثر گذاشته است. این استاد دانشگاه در مورد راهکار ارتقای مطالعه بین مردم هم گفت: راهکار ارتقای مطالعه این است که کتابهای خوب و مورد نیاز و متناسب با چالشها و مسئله ها و فرهنگ و هویت ایرانی و مورد طبع و سلیقه ایرانی چاپ شود و حتماً اطلاع رسانی شود و مردم آثار مطالعه را در نوع نگاه و در زندگی و در محیط اطراف خود می بینند. وی تاکید کرد: هرچه که بازتاب اجتماعی و محیطی مطالعه و تغییر نگرش افراد در اثر مطالعه بیشتر باشد میل و رغبت بیشتر به مطالعه در افراد ایجاد می شود. نکته دیگر این است که در کل باید فرهنگ مطالعه را اشاعه داد، اینکه هر چند مشکلات اقتصادی وجود دارد و ممکن است سهم خرید کتاب را در سبد کالاهایمان کمتر کند ولی بایستی وزن و منزلتی که به اندیشه می دهیم خیلی بیشتر از وزن و منزلتی باشد که به ابعاد جسمانی و نیازهای روزمره مان می دهیم. این استاد دانشگاه با تأکید بر اینکه به میزانی که بها و منزلت بیشتری به اندیشه و فکر دهیم، جامعه را به سمت فکور بودن و اندیشیدن دعوت کرده ایم و اگر نتایج و پیامدهای چنین جامعه ای را برای مردم بازگو کنیم، مسلماً روی فرهنگ مطالعه و کتابخوانی اثر خواهد گذاشت. افروغ در مورد اینکه توصیه شما برای مطالعه چه نوع کتابهایی است، اظهارداشت: مردم، افکار متفاوت و نیازهای مختلف دارند. بایستی متناسب با نیازها و چالشهایی که با آنها روبرو هستند کتاب در اختیارشان قرار گیرد. این مسئله را باید نویسندگان و ناشران بیشتر در نظر بگیرند و تشخیص دهند نیاز کدام قشر به کدام کتاب بیشتر است.