همگرایی فتح و حماس؛تاکتیک یااستراتژیک؟

مهر: در این نشست که "احمد عزام" مسئول پرونده آشتی ملی به عنوان رئیس هیئت مذاکره کننده فتح، "موسی ابو مرزوق" عضو دفتر سیاسی حماس، "احمد بحر" نائب رئیس مجلس قانونگذاری فلسطین واسماعیل هنیه حضور داشتند، توافقنامه ای به امضاء رسید که مفاد این توافقنامه عبارتند از: نخست: تاکید بر پایبندی به تمامی آنچه در توافقنامه قاهره و الحاقیه‌های آن و توافقنامه دوحه ذکر شده است و همچنین مرجعیت قرار دادن این توافقنامه‌ها دوم: دولت؛ ابومازن رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین رایزنی درباره تشکیل دولت توافق ملی از تاریخ اعلام شده آغاز و طی مدت زمان قانونی که ۵ هفته تعیین شده است، با استناد به توافقنامه قاهره و اعلامیه دوحه تشکیل این دولت را اعلام می‌کند. سوم: موضوع انتخابات؛ بر همزمانی برگزاری انتخابات مجلس قانونگذاری، ریاستی و شورای ملی تاکید شد و ابومازن مامور تعیین زمان برگزاری انتخابات پس از رایزنی با گروه‌های ملی است و مقرر شد انتخابات پس از گذشت حداقل شش ماه از زمان تشکیل دولت، برگزار شود. همچنین مقرر شد این موضوع در نشست آتی کمیته فعال سازی سازمان آزادی بخش فلسطین بررسی و اقدامات لازم برای برگزاری آن انجام شود. چهارم: سازمان آزادی بخش فلسطین؛ توافق بر سر تشکیل کمیته فعال سازی و توسعه سازمان آزادی بخش فلسطین به منظور اجرای ماموریت‌های این کمیته طی مدت ۵ هفته از تاریخ تشکیل آن، حاصل شد و همچنین تداوم برگزاری نشست‌های این کمیته مورد تاکید قرار گرفت. پنجم: کمیته آشتی جمعی؛ ازسرگیری فوری فعالیت کمیته آشتی جمعی و کمیته‌های فرعی آن با استناد به مفاد توافقنامه قاهره ششم: کمیته آزادی‌ها؛ تاکید بر اجرای مفاد توافقنامه در خصوص پرونده آزادی‌های عمومی و دعوت از کمیته آزادی‌های عمومی در کرانه باختری و نوار غزه برای ازسرگیری فوری فعالیت‌های خود و اجرای تصمیمات هفتم: مجلس قانونگذاری؛ توافقات قبلی در خصوص از سرگیری فعالیت‌های مجلس قانونگذاری مورد تاکید قرار گرفت. اختلافات میان فتح و حماس اختلافات و نزاع سیاسی فتح و حماس از زمان پیروزی جنبش حماس در انتخابات پارلمانی فلسطین در ژانویه ۲۰۰۶ میلادی، آغاز شد و حاکمیت جنبش حماس را به نوار غزه محدود کرد. رژیم اسرائیل همچنین در واکنش به پیروزی حماس در انتخابات پارلمانی سال 2006 فلسطین، محاصره فلج‌کننده‌ای را بر غزه اعمال کرده و این منطقه فقیرنشین فلسطینی را هدف حملات مرگبار قرار داد. این درحالی است که جنبش فتح نیز دفاتر خود را در کرانه اشغال‌شده فلسطین بنا کرده و بر این منطقه احاطه دارد. دلایل اصلی تشکیل دولت آشتی ملی میان فتح و حماس چیست؟ جنبش‌های فتح و حماس در ماه مه سال 2011 و فوریه 2012، در قاهره(پایتخت مصر) و دوحه (پایتخت قطر)، نیز دو توافقنامه برای پایان دادن به اختلاف‌ها و تشکیل دولت وحدت ملی امضاء کردند، اما این توافقنامه‌ها به دلیل اختلافات موجود هیچ گاه عملی نشد،حسن هانی زاده،کارشناس مسائل سیاسی در این خصوص به خبرنگار مهر گفت: با در نظر گرفتن شرایط موجود، انتظار می رود این بار دو طرف به توافقات صورت گرفته پایبند باشند و شاهد تفاوت چشم گیری در عزم و اراده رهبران فتح و حماس برای از میان برداشتن اختلافات موجود و تحقق وفاق ملی باشیم. وی در ادامه با اشاره به دلایل اصلی توافق صورت گرفته میان فتح و حماس تصریح کرد: با توجه به اینکه واگرایی این دو جنبش در طول سالهای گذشته منجر به بروز شکاف میان مردم فلسطین شد، لذا این توافق نامه می تواند سرفصل جدیدی برای آغاز یک وفاق ملی و همگرایی میان جنبشهای فلسطینی تلقی شود اگرچه نظیر این توافقنامه در سالهای 2011 و 2012 در دوحه و قاهره هم امضا شد و با بازبینی این پرونده به نظر می رسد فتح و حماس اراده لازم را برای همکاری و تعامل دوسویه ندارند.به همین دلیل در طول سالهای اخیر رژیم صهیونیستی از اختلافات موجود میان فتح و حماس برای پیشبرد اهداف خود استفاده کرد، گسترش شهرکهای یهودی نشین، محاصره غزه و حملات ارتش رژیم صهیونیستی به ساکنان غزه ناشی از اختلافات میان فتح و حماس بوده است. از سوی دیگر تشکیلات خودگردان به دلیل برخوردار نبودن از یک پشتوانه فلسطینی نتوانست در روند مذاکرات سازش حقوق ملت فلسطین را تثبیت کند، لذا مذاکرات سازش نیز با بن بست مواجه شد از آنجایی که جنبش فتح دریافت که ادامه شکاف و اختلاف بین جریانهای سیاسی فلسطین به تضعیف تشکیلات خودگردان و در نهایت فروپاشی آن منجر خواهد شد، لذا تلاش کرد تا خود را به حماس نزدیک کند. مذاکرات 11 ساعته نمایندگان جنبش فتح با رهبران حماس در غزه سرانجام به دستیابی به یک توافقنامه آشتی ملی منجر شد. برخی از گزارشها نشان می دهد که نزدیک شدن فتح به حماس یک تاکتیک سیاسی از سوی ابومازن رئیس تشکیلات خودگردان تلقی می شود تا وی بتواند با این توافقنامه آشتی ملی از انزوای سیاسی خارج شود. دستاورد این توافق در عرصه سیاست داخلی فلسطین چه خواهد بود؟ با توجه به شکست مذاکرات سازش میان تشکیلات خودگردان فلسطین و رژیم اشغالگر قدس با میانجیگری آمریکا و دست نیافتن به اهداف مورد نظر توسط تشکیلات خودگردان فلسطین در مذاکرات سازش و ادامه کارشکنیهای رژیم صهیونیستی در عمل به تعهدات پیشین خود انتظار می رود توافق صورت گرفته میان دو جنبش فتح و حماس افق تازه ای را فرا روی مذاکرات سازش بگستراند . هانی زاده با بیان اینکه در توافقنامه آشتی ملی فتح و حماس و همچنین تشکیلات خودگردان برتشکیل دولت آشتی ملی و برگزاری انتخابات طی 6 ماه آینده تاکید شده است اظهار داشت: هرچه جنبش فتح و حماس به یکدیگر نزدیک شوند موضع آنان در مقابل رژیم صهیونیستی مستحکم تر خواهد شد و به طور کلی همگرایی میان طیف های مختلف فلسطینی به انزوای رژیم صهیونیستی کمک خواهد کرد ولذا اگر این توافقنامه عملیاتی بشود یک تحول سیاسی مهمی در اوضاع داخلی فلسطین به وجود خواهد آمد.اما به نظر می رسد که رژیم صهیونیستی و آمریکا که از توافقنامه فتح و حماس به شدت نگران شدند تلاش خواهند کرد که از طریق تحریم مالی و اقتصادی تشکیلات خودگردان از شکل گیری یک دولت وحدت ملی جلوگیری کنند. دلیل اصلی اظهار نگرانی و یأس آمریکا و رژیم صهیونیستی از تشکیل دولت مشترک میان فتح و حماس چیست؟ این کارشناس مسائل سیاسی معتقد است که نگرانی آمریکا و رژیم صهیونیستی از توافقنامه آشتی ملی فتح و حماس برآیند نگاه مشترک آمریکا و اسرائیل به اوضاع داخلی فلسطین است و ازآنجایی که وحدت میان طیفهای سیاسی فلسطین یک جبهه مشترکی را علیه رژیم صهیونیستی تشکیل خواهد داد لذا مخالفت رژیم صهیونیستی و آمریکا صرفا به خاطر وجود اراده جمعی برای مقابله با زیاده خواهی های رژیم اشغالگر قدس است. در صورت تحقق دولت آشتی ملی و نزدیکی فتح و حماس، آینده مذاکرات سازش چگونه خواهد بود؟ هانی زاده در پاسخ به این سوال خبرنگار مهر گفت: طبیعی است که جنبش فتح به دلیل شکست روند مذاکرات نیازمند یک همپیمان قدرتمند برای خروج از بن بست فعلی است و لذا با توجه به پایگاه مردمی حماس جنبش فتح ناچار شده که به یک توافق با حماس تن دهد و به نظر نمیرسد که اگر توافق فتح و حماس عملیاتی شود ابومازن بخواهد بار دیگر بدون گرفتن امتیازی از صهیونیستها به میز مذاکره باز گردد هرچه همگرایی میان طیفهای سیاسی فلسطین پررنگ تر باشد به تضعیف موضع رژیم صهیونیستی کمک خواهد کرد این کارشناس در پایان اظهار داشت اگر هر دو طرف اراده لازم را داشته باشند توافقات صورت گرفته در چارچوب توافقنامه آشتی ملی، مسائل اجرایی امنیتی و نحوه همکاری فتح و حماس در چارچوب این توافقنامه قابل اجرا خواهد بود.