تولید اولین داروی گیاهی ضدآلزایمر در ایران

مهر: ستادهای فناوری‌های راهبردی، ساختارهای تشکیلاتی فرا دستگاهی هستند که به منظور هم افزایی، تجاری سازی، اجتناب از دوباره کاری، تقسیم کار ملی و نظارت بر روند فعالیت‌های، تحقیقاتی فناوری و تجاری سازی هر یک از حوزه‌های فناوری‌های راهبردی طراحی شده‌اند که تاکنون 12 ستاد فناوری‌های راهبردی تشکیل شده است. یکی از مهمترین فعالیت‌های این ستادها تهیه اسناد توسعه راهبردی، حمایت از محققان و مراکز آموزشی و پژوهشی در محورهای اولویت‌دار فناوری‌های راهبردی و جهت دهی برای کارآمدی نتایج آن و حمایت برنامه ریزی شده از ایجاد و تقویت شرکت‌های دانش بنیان است. در این راستا از مهمترین عملکردهای معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در خصوص ستادهای دوازده گانه فناوری می‌توان به تغییر عنوان "ستاد توسعه فناوری هوافضا" به ستاد "توسعه فناوری و صنایع دانش بنیان هوایی و هوانوردی"، تکمیل پروژه توسعه استاندارد سازی در سطح شرکت‌های خصوصی هوایی و هوانوردی، تحلیل حوزه‌هایی که می‌توان صادرات روی آنها انجام داد و آماده سازی طرح اجرایی و ارایه برنامه اجرایی در حوزه طراحی و ساخت بالگرد و توسعه زنجیره تامین هوایی اشاره کرد. سهم صادرات مواد دانش بنیان گیاهی تا 1404 هم اکنون سهم صادرات جهانی مواد گیاهی، محصولات دانش بنیان، فرآورده‌های ثانویه، داروهای انسانی و دامی با منشاء گیاهی به میزان 350 میلیون دلار (حدود 7 دهم درصد) است که در چشم انداز بیست ساله در افق 1404 به مبلغ 2000 میلیون دلار ( 2 درصد) افزایش خواهدیافت. بر این اساس مهمترین فعالیت‌های انجام شده ستاد توسعه علوم و فناوری، گیاهان دارویی و طب سنتی معاونت علمی و فناوری بر این اساس هدفگذاری شده است که از آن جمله می‌توان به اعطای تسهیلات به شرکت‌های دانش بنیان از منابع معاونت به تعداد 34 شرکت و به میزان 450.64 میلیون ریال و کمک به 3 شرکت دانش بنیان در اخذ وام از بانک کشاورزی اشاره کرد. تسهیل دسترسی 2 شرکت دانش بنیان به صندوق حمایتی خارج از معاونت و حضور شرکت‌های دانش بنیان محصولات گیاهی با حمایت این ستاد در نمایشگاه فناوری‌های نوین "شنژن" چین از دیگر اقدامات این ستاد راهبردی است که منجر به انعقاد قرارداد صادراتی با حجم اعتباری معادل 100 میلیون دلار شده است. علاوه بر آن 4 هزار تن عصاره و پودر شیرین بیان به ارزش تقریبی 21 میلیون دلار از استان فارس، به عنوان بزرگترین تولید کننده گیاهان دارویی در بین استان‌های کشور صادر شده است. توجه به استفاده از 1730 گونه گیاه دارویی اندمیک (بومی) به جای گیاهان وارداتی و حمایت از کشت و صنعت گیاهان دارویی، افزایش صادرات محصولات گیاهان دارویی به میزان قابل توجه با حضور محصولات متعدد گیاهی ایران در بازارهای جدید اربیل، سلمانیه، تاجکستان، ترکمنستان و همچنین دم نوش‌های ایرانی در بازارهای اروپایی و ادامه همکاری با "مرکز منطقه‌ای علوم و انتقال فناوری و اتحادیه همکاری‌های منطقه‌ای کشورهای حاشیه اقیانوس هند" و "مجامع بین الملل" در زمینه انتقال فناوری و صادرات محصولات دانش بنیان از جمله فعالیت‌های ستاد توسعه گیاهان دارویی در سالی که گذشت بوده است. این ستاد همچنین اقدام به حمایت از100گونه گیاه انحصاری و نادر ایران و همچنین 20 گونه گیاه در حال آسیب پذیر و درمعرض خطر و تلاش برای ایجاد بانک اطلاعات گیاهان دارویی کشور به منظور ساماندهی نظام مدیریتی گیاهان دارویی کرده است. تولید داروی گیاهی ضد آلزایمر برای اولین بار در جهان توسط محققان ایرانی از دیگر اقدامات این ستاد است. این دارو با نام تجاری "سافروتین" با اثر کاربرد کاهش دهنده علایم بیماری آلزایمر هم اکنون در سیستم داروخانه‌ای کشور قرار دارد. با اقدامات ستاد توسعه گیاهان دارویی تاکنون 996 فرآورده طبیعی در کشور موفق به کسب مجوز تولید شده است و قرار است به زودی طرح "داروخانه‌های گیاهی" به عنوان جایگزین عطاری‌ها مطرح و اجرایی ‌شود. علاوه بر آن 130استاندارد آموزشی شغل و شایستگی در حوزه گیاهان دارویی، طب سنتی و داروهای گیاهی با مشارکت ستاد گیاهان دارویی در سازمان آموزش فنی و حرفه ای تدوین شده است. تلاش برای کسب 3 درصد بازار بیوتکنولوژی براساس اعلام معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، زيست‌فناوري در اسناد كلان برنامه‌ريزي كشور از جمله سياست‌های كلی نظام در علم و فناوری، سند چشم‌انداز ايران 1404، برنامه‌های توسعه پنج‌ ساله اقتصادی- اجتماعی و نقشه جامع علمي كشور مورد توجه و تاكيد ويژه قرار گرفته است. در نقشه جامع علمي كشور نیز علاوه بر آن‌كه زيست ‌فناوري يكی از چند فناوری گروه الف (گروه با بالاترين اولويت در كشور) است، همچنين شاخه‌هايی از آن حتی در بيشتر قسمت‌های فناوری‌های گروه ب و ج نیز قرار دارد و برای دستيابي به 3 درصد بازار جهانی در این حوزه هدفگذاری شده‌است. برای رسیدن به این هدف ستاد توسعه زیست فناوری فعالیت‌هایی چون حمايت از بازار سازی براي محصولات زيست فناوری از طريق تعيين و به روزرسانی اولويت‌های زيست فناوری و حمايت از اجرايی شدن قانون حمايت ازشركت‌های دانش بنيان با تشخيص صلاحيت دانش بنیان بودن شركت‌ها توسط كارگروه دانش بنيان را در دستور کار خود قرار داده است. حمايت از 50 طرح توليدی محصولات زيست فناوري ارائه شده توسط شركت‌های دانش بنيان زيست فناوری، حمايت از صادرات محصولات فناورانه شركت‌های دانش بنيان از طريق ساماندهی كار گروه ويژه صادرات، برگزاری نشست با شركت‌هاي صادر كننده و حمايت از تشكيل كنسرسيوم شركت‌های زيست فناوری، تعيين فهرست نمايشگاه‌های بين‌المللي مفيد زيست‌ فناوری و حمايت از شركت‌های توانمند براي حضور فعال موثر در این نمایشگاه‌ها و تدوين 5 طرح كلان ملی زيست فناوري در جهت تأمين نيازهای كشور از دیگر اقدامات این ستاد راهبردی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری است.