الگوی اقتصادی ما کره​شمالی نیست

سرویس اقتصادی « فردا »:‌ ابلاغیه اقتصاد مقاومتی از سوی رهبر معظم انقلاب همزمان با اوجگیری مذاکرات هسته‌ای ایران و غرب، گفتمانی اقتصادی میان کارشناسان درباره ضرورت‌ها و الزامات اجرایی پیاده‌سازی این روش ایجاد کرده است.

با این که کارشناسان گوناگون و با علقه های فکری متنوع، همه بر ضرورت اجرای اقتصاد مقاومتی تاکید کامل دارند، اما برداشت ها از ماهیت این اقتصاد متفاوت و حتی متعارض است.

دکتر محمد خوش چهره که همزمان با اقتصاد، مدیریت استراتژیک هم تدریس می کند، در این گفت وگو معتقد است آنقدر بدفهمی درباره ماهیت و روح اقتصاد مقاومتی وجود دارد که حتی خطر به انحراف کشیده شدن آن به سوی اندیشه های لیبرالیستی اقتصادی و افراط و تفریطی شدن آن وجود دارد. به گفته وی، حتی مسئولان و مدیران نیز درک درستی از اقتصاد مقاومتی ندارند و این مساله می تواند به مردم نیز منتقل شود. خوش چهره پیشنهاد می کند قوه مجریه برای رفع این ضعف ها سریع تر وارد میدان عمل شده و برخی اقدامات ضروری برای اجرای بخشی از دستورات بیست و چهارگانه رهبری را انجام دهد. با این حال وی تصریح می کند اجرای کامل اقتصاد مقاومتی زمان می خواهد و همین زمان، بزرگ ترین چالش آن است.

با ابلاغ مفاد اقتصاد مقاومتی از سوی رهبری و توضیحات ایشان، باز هم به نظر می رسد بسیاری از افراد درک درستی از مفهوم اقتصاد مقاومتی ندارند. تلقی شما در این باره چیست؟

بله. همین طور است. اکنون از اقتصاد مقاومتی درک صحیح و مفهومی وجود ندارد، اما با توضیحات رهبر معظم انقلاب و روشنگری ایشان درباره سیاست های ابلاغی، فضا در این باره کمی بهتر و شفاف تر شده است. با این حال هنوز بدفهمی وجود دارد. مثلا برخی اوقات واژه اقتصاد مقاومتی از سوی برخی تا اندازه اقتصاد ریاضتی و جنگی پایین آورده می شود. این در حالی است که اقتصاد مقاومتی یک تاکتیک نیست که مقطعی انجام شود، بلکه نگرش و تلقی کلانی است که مبنای تصمیم گیری ها و سیاستگذاری ها محسوب می شود و می تواند الگوی رفتاری در بین آحاد مردم و مسئولان باشد. این واقعیتی تلخ است که ما در فضای تقابلی میان دنیای سلطه در برخی تصمیم گیری ها و سیاستگذاری ها با نوعی غفلت عمل کردیم و فرصت هایی را از دست دادیم، اما نکته این است که در بحث اقتصاد مقاومتی قصد داریم در عرصه جهانی بخصوص اقتصاد فعال باشیم. با این حال نمی خواهیم الگوی انزوای کشورهایی مثل کره شمالی را اتخاذ کنیم، بلکه عقیده داریم به دلیل قابلیت های اقتصادی کشور که دنیا به آن نیازمند است، باید مسائلی را مدنظر قرار داد. مهم ترین مساله این که دنیای سلطه در تلاش است از ظرفیت های موجود کشور بهره ببرد، اما در عین حال قصد دارد اجازه شکوفا شدن اقتصاد کشور را ندهد. با وجود این، متأسفانه برخی دولتمردان در نوع، عمل، رفتار و سیاست خود نشان دادند درک صحیح و مفهومی از این موضوع ندارند که این نظریه می تواند به بزرگ ترین چالش کشور تبدیل شود. در همین حال رهبر معظم انقلاب در جایگاه استراتژیست نظام، نکات کلیدی را در این باره بیان کردند و در مجموع فرمایشات ایشان موید این نکته بود که حرف اقتصاد مقاومتی این است که ما می خواهیم به صورت پویا در اقتصاد جهانی باقی بمانیم منتها از شدت وابستگی های تشدیدزای خود بکاهیم، پس اقتصاد مقاومتی یعنی کاهش وابستگی های تهدیدزا بویژه در حوزه درآمدهای ملی ازجمله نفت که متاسفانه بخش عمده ای از درآمد کشور است اقتصاد مقاومتی در تبیین ساده اش این است که ضمن این که ما می خواهیم در اقتصاد جهانی پویا باشیم، باید نقاط آسیب پذیری را که ناشی از وابستگی های تهدیدزاست، رفع کنیم. فضای امروز را می توان به یک ورزشکار تشبیه کرد که در همه زمینه ها وارد می شود و قصدش پیروزی و موفقیت است با این تفاوت که برای رسیدن به موفقیت، زمانی به صورت لخت و با گارد باز جلو می رود و زمانی دیگر هوشمندانه، با تدبیر و با گارد بسته مقابله می کند؛ اقتصاد مقاومتی نیز شبیه حالت دوم است که هم مردم و فعالان اقتصادی و هم نظام تصمیم ساز و برنامه ریز در درجه اول باید درک صحیحی از محیط را داشته باشند. قطعا مشارکت مردم در عرصه های تولید، نوع مصرف و الگوهای مصرف بسیار موثر است.

الگوهای ابلاغ شده در سیاست اقتصاد مقاومتی را چگونه ارزیابی می کنید؟

فرمایشات رهبر معظم انقلاب تبیین نقشه جامع و نقشه راهی است که سعی شده در جزئیاتش نیز وارد شود. این سیاست ها از این نظر که تمام زوایا را در نظر گرفته است، جامعیت دارد اما یکی از چالش های آن این است که خواستن همه جانبه در یک برنامه ضریب موفقیت آن را پایین می آورد. معمولا برنامه ها را با توجه به توان و ظرفیت می نویسند. اگر اقتصاد مقاومتی را یک نقشه راه بلند و استراتژیک بدانیم که این گونه هم هست، قطعا اجرای آن زمانبر است، اما موضوع این است که در حال حاضر ما نیاز به اقدامات عاجل و تاکتیکی خیلی سریع داریم. بخصوص در کاهش وابستگی های تهدیدزا مثلا در اقلام غذایی و نیازهای روزمره . اگر احیانا تلاش های دولت برای عادی سازی مناسبات بیرون که خیلی برای آن بها گذاشته است، به بن بست بخورد باید برای رفع آن فکری کرد. من ضمن این که تلاش های دولت را برای بازسازی روابطی که به نفع منافع و مصالح کشور است، قبول دارم اما خیلی نگران همین موضوع هستم، این که دولت همه توجه و ظرفیت اصلی را برای بازسازی مناسبات به کار گرفته است، اگر تحقق پیدا نکند، نه تنها دولت نخستین فشارها را تحمل خواهد کرد، بلکه به تبع آن نظام نیز متحمل فشار خواهد شد. بنابراین باید به سمت نوعی از سطوح تصمیم گیری در اقتصاد مقاومتی یعنی کاهش وابستگی های شدید به درآمد نفتی و خام فروشی و متعاقبا وابستگی استراتژیک به کالاهای دیگر رفت. بنابراین باید موانع را از جلوی تولیدات ملی رفع کنیم. در صحبت هایی نیز که با خبرنگاران واشنگتن پست و نیویورک تایمز داشتم، در پاسخ به پرسش آنها مبنی بر این که شما می توانید به رشد اقتصادی 3 درصد مدنظر دولت با توجه به رشد منفی اقتصادی کشور دست یابید، اشاره کردم که از هر نوع نرخ رشد اقتصادی بالا استقبال می کنیم در صورتی که بر اساس منافع و مصالح ملی باشد. معتقدم اگر همین الان در اقتصاد ایران تغییر نگرشی ایجاد شود و موانع را تشخیص دهیم، متوجه خواهیم شد خیلی از آنها قابل رفع است و ناشی از نبود مدیریت ها و حمایت هاست و با اصلاح آنها می توانیم به نرخ رشد بالای 3 درصد نیز برسیم.

بحث بعدی ضرورت ابلاغ سیاست های اقتصاد مقاومتی است. واقعا ضرورت ابلاغ وتاکید براجرای فوری این سیاست ها چیست؟

برای درک این موضوع باید ابتدا درک صحیحی از اقتصاد ملی و همچنین فضای اقتصاد جهانی و متعاقبا شدت فشاری که نظام سلطه نسبت به ایران داشته است، به دست آوریم. فشار اصلی روی جریان درآمدی کشور ـ حوزه نفت ـ است؛ اقتصاد ایران به دلیل غفلت و کم توجهی برخی مسئولان به این حوزه بشدت وابسته است به گونه ای که در ده سال اخیر تاکنون روند وابستگی به درآمدهای نفتی هر سال از سال قبل بیشتر شده است که این امر می تواند آسیب پذیری را بیشتر و طمع دشمن را برای اعمال فشار بر کشورمان افزایش دهد. از این رو شاهدیم که در سه سال گذشته تاکنون کشور تحت فشار درآمدهای نفتی و متعاقبا محدودیت در مبادلات پولی و چرخه درآمدی در سطح بین المللی بوده است و دنیای سلطه از تمام ابزارهای خود برای فشار اقتصادی استفاده کرده که البته در اینجا نقطه مثبت این است که اگر این مرحله را با قوت بگذرانیم، ترفند نظام سلطه را خنثی خواهیم کرد. با این حال این که امروز در این برهه و در حین مذاکرات نهایی هسته ای چنین سیاست هایی از سوی رهبر معظم انقلاب ابلاغ می شود، دلیلی ندارد جز این که به جهانیان نشان دهیم که ما در اقتصاد در حال بستن گارد خودمان هستیم. اقتصاد لیبرالی در مجلس شورای اسلامی و برخی اعضای فعال مجمع تشخیص مصلحت نظام بیش از دولت رسوخ دارد. خیلی از کارشناسان با ادبیات و معانی مختلف اقتصاد مقاومتی را به سمت لیبرالیسم کشانده اند؛ ما باید مراقب دوستانمان باشیم که با این تفاسیر به ما ضربه نزنند.

یعنی مفهوم اقتصاد مقاومتی در حال تغییر داده شدن است؟

هم بله و هم خیر. بله از آن نظر که برخی اندیشه های لیبرالیستی می خواهد مفهوم اقتصاد مقاومتی را مصادره به مطلوب کند و نه از آن جهت که چون تلقی و درک درستی از هدف غایی این سیاست ها در دولت و بدنه اجرایی کشور وجود ندارد، این مفهوم خود به خود در حال تغییر کردن است. قطعا شرایط اقتصادی ایران شرایط خاصی است. اگرچه اقتصاد مقاومتی یک تاکتیک نیست که خاص این شرایط بخواهد باشد ولی وضع کنونی کشور، اهمیت تسریع در این بینش و نگرش را که باید مبنای الگوهای رفتاری و سیاستگذاری باشد بیشتر می کند، اما چالش های اساسی فراروی این سیاست ها وجود دارد. مثل خیلی از صحبت های دیگری که مقام رهبری داشته اند و به عنوان استراتژیست نظام جهتگیری ها و اولویت ها را اعلام کردند، ولی این جهتگیری ها و اولویت بندی ها به شکل عملیاتی خود را نشان نداد. ازجمله این مباحث، فساد است که بیش از ده سال است مطرح می شود و برعکس شاهد فسادهای گسترده و عمیقی هستیم. این نشان می دهد که حتما باید چنین جهتگیری هایی در قالب یک سیاست منسجم، برای تحقق و اجرا ابلاغ شود. تقریبا برجسته ترین موضوعی که با این مختصات وجود دارد، سیاست اقتصاد مقاومتی است. از این رو به عنوان یک فرد دانشگاهی، نگرانی هایی دارم و معتقدم با نشست های مکرر باید درک درستی از این موضوع در نظام تصمیم گیری و سیاستگذاری ایجاد شود. البته این درک باید خود را به صورت یک باور برساند که یکی از چالش های دیگر همین ناباوری است. یعنی خیلی از افراد ممکن است به مقتضای جایگاه خود چنین مطالبی یا واژه های مترادفی همچون جهاد اقتصادی و... را بشنوند ولی چون باور ندارند، عملکرد دیگری انجام می دهند. مانند آنچه در دولت دهم شاهد بوده ایم. یعنی در سالی که به عنوان جهاد اقتصادی نامگذاری شد که اولویت آن حوزه های تصمیم گیری نظام اقتصادی باید می بود و مفهوم جهاد نیز یعنی نارضایتی از وضع موجود و ایجاد یک تغییرآهنگ حرکت که مفهوم آن وجه الهی دادن به حرکت و خستگی ناپذیری و سختکوشی و امثالهم بود، اما متاسفانه در سال جهاد اقتصادی دیدیم که به جای توجه به اقتصاد که محوریت آن تولید است، اقداماتی صورت گرفته که برعکس اهداف پیش بینی شده آن بود. به گونه ای که دلالی و سوداگری و واسطه گری بخصوص در سکه و طلا و ارز که مروج و مشوق آن نیز متاسفانه خود دولت و بانک مرکزی بود، به انحراف جدی کشیده شد. بنابراین در چنین فضای تحلیلی باید دقت کنیم اولا اطلاق چنین بحث هایی یک بینش است نه تاکتیک، اما ضرورت آن در وضع کنونی بیش از حد است. یعنی اگر ما در این مقطع یک نوع نگرش عالمانه مبتنی بر درک صحیح از اقتصاد مقاومتی نداشته باشیم، قطعا آن به چالش کشیده خواهد شد. متاسفانه عدم درک باعث شده در این موضوع دچار افراط و تفریط بشویم.

برخی کارشناسان اقتصاد مقاومتی را به مفهوم خودکفایی گسترده و بی نیازی از دنیا می دانند. این تلقی صحیح است؟

این هم یکی از بدفهمی های موجود از مفهوم اقتصاد مقاومتی است و نشان می دهد ما هنوز مفهوم این ابلاغیه رهبری را نفهمیده ایم. خودکفایی، امروزه باتوجه به وابستگی هایی که همه دنیا نسبت به هم دارند در انرژی، مواد اولیه، تکنولوژی و مباحث دیگر از این قبیل، کاری شدنی نیست، اما در منطق اقتصاد مقاومتی این واژه یعنی کاهش وابستگی های تهدیدزا و خودکفایی در اقلام استراتژیک تهدیدزا. مثلا وابستگی به نفت، اقتصاد ایران را با چالش مواجه کرده است. قطعا نفت باید باعث رونق و توسعه ملی شود ولی این امر در صورتی شکل می گیرد که مدیریت فهیمی درباره عدم خام فروشی نفت و عدم وابستگی مطلق اقتصاد ملی به این ماده صنعتی وجود داشته باشد. در کنار آن نیز اقلام استراتژیک، نسبی یعنی متناسب با هر کشور یا حوزه اقتصادی و سیاسی می تواند معنا داشته باشد. مثلا کالای استراتژیک در حوزه غذا گندم است یا مثلا در سبد غذایی مردم ایران و خاورمیانه، نان حرف اول را می زند. از این رو این کشورها به دلیل وابستگی به واردات گندم می توانند از بعد اقتصادی آسیب پذیر باشند اگرچه از همین بعد ممکن است گفته شود مزیت برای تولید این است که واردات گندم ارزان صورت بگیرد، اما اگر همین وابستگی در شرایط تقابل یا تخاصم به تحریم گندم بینجامد، به چالش های امنیتی و اجتماعی هم تبدیل خواهد شد. بنابراین ضرورت زمانی ابلاغ این سیاست ها، ضرورت مدیریت زمان را نشان می دهد. ما دیگر نمی توانیم درباره وابستگی های اقتصاد ملی به این شدت مثلا در درآمد نفت و... اشتباه کنیم. متعاقبا بحث مهم دیگر این است که اجرای این سیاست ها باید در قالب یک بسته ای باشد که اهداف آرمانی کلان و مشخص، زمینه های اجرایی و جزئیات مربوط به آن بیان شود که یکی از آنها مشارکت آحاد مردم و فعالان اقتصادی است. شرط موفقیت هر طرح یا برنامه ای در دنیا قبول مشارکت است. اگر ناباوری و مشارکت وجود داشته باشد، شاید بهترین ایده ها و نظریه ها و برنامه ها هم اجرایی نشود. بنابراین معتقدم هنوز اقتصاد مقاومتی تا تحقق آن حتی تحقق نقاط کلیدی با چالش های جدی مواجه است. درک صحیح، باور و در نهایت قدرت و توان اجرایی است که می تواند ما را به آن اهداف نزدیک تر کند. نبود همه این موارد، می تواند چالش های فراروی اقتصاد مقاومتی باشد.

الزامات اجرایی شدن سیاست های اقتصاد مقاومتی را چه می دانید؟

قطعا مقدرات کشور و به اصطلاح عامیانه سکاندار کشور، قوه مجریه است. در ادبیات و قانون اساسی هم گفته شده دومین مقام برجسته کشور به خاطر سکانداری اجرای امور، همان قوه مجریه است و مهم ترین انحرافی هم که می تواند در جهت سیاست های اقتصاد مقاومتی رهبر معظم انقلاب صورت گیرد، تصمیمات خلق الساعه دولت است. این در حالی است که اقتصاد مقاومتی باید با یک عقبه کارشناسی شده و به دور از سلایق و علایق شخصی رئیس جمهور پیش رود و از این رو قوه مجریه یک ضرورت در این زمینه محسوب می شود. قوه مجریه باید توجه داشته باشد نظام جمهوری اسلامی چه در عرصه مناسبات بیرونی اش و چه الان در شرایط مذاکرات هسته ای، هیچ عذری ندارد که به موضوع اقتصاد مقاومتی نپردازد و اگر به آن نپردازد، خسارت هایی را متوجه خود می کند که جبران ناپذیر خواهد بود. ما تا الان هر فشاری تحمل کرده ایم، به دلیل این است که این نسخه را اجرا نکردیم؛ بنابراین اول باید بدانیم اقتصاد مقاومتی از این حرف های تعارف بردار و شوخی بردار و تشریفاتی و شعارگونه نیست. در کنار این، مجلس شورای اسلامی نیز می تواند در این زمینه نقش نظارتی، کنترلی و هدایتی قوی ایفا کند، قطعا قوه قضاییه هم به سبب این که ابزارهای قوی از قبیل سازمان بازرسی کل و ابزارهای هدایتی، پیشگیرانه و مقابله گرانه را دارد، می تواند در این زمینه تاثیرگذار باشد. اجماع این سه نهاد و این سه بزرگواری که مسئولیت این سه قوا را به عهده دارند، از ضروریت های عملیاتی شدن و تحقق سیاست های اقتصاد مقاومتی است، اما به اعتقاد من این باورهای قوا نباید تنها در سطح سران باقی بماند؛ بلکه باید به بدنه جاری و ساری شود و بنابراین کار کوتاه مدت و پرتلاشی لازم دارد که سران قوا مفهوم اقتصاد مقاومتی را به زیر مجموعه های کلیدی و استراتژیک خود تفهیم کنند.

مشکلات و موانع احتمالی پیش رو در اجرای سیاست های ابلاغی رهبری چه می تواند باشد؟

تجربه نشان داده است خیلی از مسئولان نسبت به برخی مسائل درک صحیح نداشته ‍ اند. به طور مثال در بحث نامگذاری سال جهاد اقتصادی، دولت و مجلس به صورت تشریفاتی با این موضوع برخورد کردند و از یک طرف دولت هم اعلام کرد ما که از اول کارمان جهادی بوده است و از طرفی هم با بی تدبیری های فراوان در زمینه اقتصادی در دولت نهم و دهم، خلاف جهت شعارهای سال پیش رفتند؛ این نشان می دهد که یکی از چالش های اساسی در این زمینه، عدم درک و فهم صحیح از موضوع است. چالش دوم علاوه بر عدم درک، عدم باور و اعتقاد مسئولان است که متاسفانه امروز در برخی افراد وجود دارد، اما اگر خوشبینانه این دو عامل چالش زا را کنار بگذاریم، سومین عامل چالش زا این است که اصلا این افراد این کاره نیستند و مسائلی از قبیل جهاد اقتصادی می طلبد که «کننده کار» و «توان کار» وجود داشته باشد. امروز اگر مسئولان به این درک برسند که در این زمینه ناتوانند پس باید ملزومات را فراهم کنند که در این ارتباط باید با مشورت اهالی فن و اتصال عقل منفصل به خودشان راه اجرای این سیاست ها را پیش بگیرند. ابلاغ این سیاست ها از سوی رهبری که تمام جوانب اقتصاد مقاومتی را تشریح و تمام حوزه های دربرگیرنده را تعریف و تفسیر کرده اند، به مثابه اتمام حجت با تمام مسئولان امر است تا از این به بعد در صورت اجرا شدن این سیاست ها عذری پذیرا نباشد.

رهبر معظم انقلاب اشاره کردند که باید از ظرفیت های مردم استفاده کرد و در مقدمه سیاست های ابلاغی اقتصاد مقاومتی نیز تاکید کردند که باید به سمت استفاده از استعدادها و ظرفیت های انسانی حرکت کرد، این امر چگونه می تواند تحقق یابد؟

آنچه در شکل گیری نقش مردم در اجرای سیاست اقتصاد مقاومتی مهم است، فهم اقتصاد مقاومتی است. عرض کردم اقتصاد مقاومتی مفهومی شبیه اقتصاد ریاضتی ندارد و یک تاکتیک نیست. بلکه یک نگرش و بینش است؛ به این معنا که یک حضور پررنگ و تمام عیار و فعال در عرصه اقتصاد جهانی داشته باشیم؛ ولی چون بخشی از اقتصاد جهانی در فضای تقابلی با ما قرار دارد، باید هوشمندانه جلو برویم. قطعا مکمل بودن نقش دولت و مردم درخصوص اجرای سیاست های اقتصادی از طریق مشارکت مردم در عرصه های تولید، نوع مصرف و الگوهای مصرف بسیار موثر است. از طرف دیگر دولت هم باید در قسمت هایی که فرصت برای ایجاد یک اقتصاد با گارد باز فراهم می شود را کاهش دهد و از ظرفیت های داخلی به نحو احسن استفاده کند و به سمت تولید با کیفیت داخلی پیش برود. مردم نیز با دیدن چنین اقداماتی، الگوهای مصرفی خود را تغییر می دهند؛ بنابراین هم باور و اعتماد مردم به چنین بینشی و هم عقلانیت نظام تصمیم گیر و سیاستگذار در اتخاذ تصمیم های مناسب رافع موانع از سر راه تولید ملی می شود.

این امر چگونه می تواند صورت بگیرد؟

توجه به بخش مسکن، کشاورزی، صنعت می تواند افزایش نرخ رشد اقتصادی را که لازمه اقتصاد مقاومتی است، محقق کند. البته اینها مواردی است که معتقدم برای تحقق آن زمان لازم است ولی در عین حال همین زمان آفتی است برای رفع مشکلات و شدت تهدیدهای بالقوه. ما باید روی مباحث مشخص کوتاه مدت متمرکز شویم. سیاست های پولی و ارزی و تجاری، بازسازی قدرت خرید مردم، رفع موانع از سر راه تولید ملی و جایگزینی تولید ملی با همه نظارت های عالمانه و استانداردها برای مقابله با واردات بشدت مهم و لازم هستند، اما مقداری نگران چالش هایی هستم که فرا روی چنین هدفی وجود دارد و معتقدم باید بحث های عالمانه در نفی یا اثبات آن وجود داشته باشد. باید اجازه دهیم نقدهای عالمانه و اظهارنظرها و دیدگاه هایی را که الان بر اقتصاد مقاومتی حاکم است داشته باشیم منتها در چارچوبی مصلحانه و با نگاهی دلسوزانه و در جهت منافع ملی باشد. خیلی از استادان دغدغه های جدی و دیدگاه هایی دارند و تا این آگاه سازی و تبدیل این ایده ها به باور نخبگان و فعالان اقتصادی صورت نگیرد، قطعا چالش هایی جدی فراروی چنین بحثی خواهد بود.

همان طور که رهبری فرمودند، حق اصل ۴۴ ادا نشد. چه اقداماتی باید انجام شود تا سیاست های اقتصاد مقاومتی نیز مانند اصل ۴۴ مسکوت نماند و به سرنوشت بسیاری دیگر از طرح ها دچار نشود؟

یکی از راهکارها، مشارکت نخبگان و فعالان اقتصادی است. مشارکت نظام اجرایی و قانونگذاری هم از موارد دیگری است که مستلزم درک و باور صحیح است. ابتدا باید درک صحیح باشد تا به باور برسد و اگر این درک و باور وجود نداشته باشد یا ناتوانی حوزه های اجرایی کشور را شاهد باشیم، این سیاست ها نیز مانند اصل ۴۴ می شود یا مانند جهاد اقتصادی همان طور که اشاره شد، به جای این که حرکت اقتصادی صورت بگیرد و تمرکز روی اقتصاد باشد، متاسفانه سوداگری و کاهش ارزش پول ملی و... که سردمدارش نیز مدیریت کلان اقتصادی بود؛ اتفاق افتاد.

با توجه به ابلاغ سیاست های اقتصاد مقاومتی در کوران مذاکره هسته ای با غرب، رویکرد اقتصادی ایران در تقابل با کشورهای غربی باید چه سمت و سویی داشته باشد؟

من فراتر از اقتصاد، بیش از ۱۸ سال است دکترای مدیریت استراتژیک تدریس می کنم و پس از تاسیس رشته آینده پژوهی در ایران نیز به تدریس این رشته در مقطع دکتری مشغول هستم. بنابراین دیدگاه های آکادمیک و علمی خود را دارم. یعنی ضمن این که معتقدم باید پویایی و حضور گسترده در اقتصاد جهان داشته باشیم، ولی باید به این نکته هم قائل باشیم که در یک تقابل با اقتصادهایی همچون آمریکا و انگلیس قرار داریم. اصل تقابل اصل قابل درکی است که این اصل در سال های اخیر غلیظ تر شده و به تعارض و تهاجم رسیده است و به اعتقاد رهبر معظم انقلاب، جنگ اقتصادی است یعنی به ته خط رسیده است. اگر قائل شویم به این که به ته خط رسیده و جنگ اقتصادی روی داده است، پس باید در حوزه های، اقتصاد دفاعی داشته باشیم. قبلا درباره عملکرد اقتصاد مقاومتی مانند یک ورزشکار مثالی زدم.اکنون در توضیح بخشی دیگر از آن مثال باید بگویم اقتصاد ما مانند ورزشکاری است که می خواهد در عرصه جهانی حضور داشته باشد، اما باتوجه به نگرانی از آسیب های خود و در حقیقت شگردها و روش هایی که ممکن است برخود وارد شود، باید با گارد بسته برای پیروزی به صحنه رود. ولی اگر این را قائل نباشد، با گارد باز حاضر می شود. دولت نهم و دهم این گونه بوده است. یعنی در عرصه حضور پیدا کرد و خیلی هم رجز خواند، اما با گارد باز. خیلی از این تحریم ها نیز ناشی از همین امر است. در حالی که وضع اقتصاد ملی ما بنیه قوی داشت، اما چون گاردش باز بود، ضربه محکمی خورد.

آینده اقتصادی کشور را با توجه به ابلاغ سیاست های اقتصاد مقاومتی چگونه پیش بینی می کنید؟

تمام منویات و هدف های مورد نظر ابلاغیه رهبری قطعا در کوتاه مدت و حتی در میان مدت نیز شاید قابل تحقق نباشد، اما «مقاوم سازی» اقتصاد در سطحی که زمینه کاهش وابستگی های تهدید زا را بتواند فراهم کند، شدنی است. بنابراین سطحی از مقاوم سازی مهم است و در کنار آن باید اراده را در خودمان نشان دهیم و بتوانیم انسجام ملی را در کنار برنامه ریزی، سیاستگذاری و تصمیم گیری داشته باشیم. نخستین دستاوردچنین رویکردی این است که خیلی از کشورها و در راس آنها آمریکا را که در حوزه اقتصاد بشدت به ایران فشار می آورند، کاملا ناامید می کنیم. اشکال اقتصاد ایران تاکنون فشار تحریم ها نبوده بلکه بی مدیریتی و ساده انگاری و خام خیالی و خوش باوری در مورد تهدیدات بوده که اجازه داده اثربخش شود و شدت یابد. بنابراین برای کاهش نگاه طمع آمیز و فشارآور غرب باید اقداماتی در کوتاه مدت صورت بگیرد.

منبع: جام جم آنلاین