در مورد ارتودنسی چقدر اطلاعات دارید؟
ژنی که اندازه دندان‌ها را مدیریت می‌کند با ژنی که اندازه فک فوقانی و تحتانی را تعیین می‌کند دو ژن متفاوتند. بنابراین ممکن است قوسی که دندان‌ها در آن قرار می‌گیرند، فضای کافی برای جای دادن دندان‌ها نداشته باشد.
وقتی نسبت بین اندازه دندان‌ها و اندازه فک مناسب نباشد و به شلوغی و کجی آنها و رابطه غیرصحیح دندان‌های فک فوقانی و تحتانی منجر شود، انجام ارتودنسی برای اصلاح بد شکلی پیش آمده ضرورت می‌یابد. این روش موجب می‌شود فرد لبخند زیباتر و چهره زیباتری داشته و حتی از اعتماد به نفس بالاتری هم برخوردار باشد. علاوه بر آن وقتی دندان‌ها روی هم قرار می‌گیرند، احتمال پوسیدگی و خرابی دندان بالا می‌رود. مراقبت از دندان‌های ردیف و حفظ بهداشت آنها بسیار آسان‌تر است و به طور کلی کیفیت زندگی بهتر می‌شود.
علت شلوغی دندان‌ها چیست؟
ژنی که اندازه دندان‌ها را مدیریت می‌کند با ژنی که اندازه فک فوقانی و تحتانی را تعیین می‌کند دو ژن متفاوتند. بنابراین ممکن است قوسی که دندان‌ها در آن قرار می‌گیرند، فضای کافی برای جای دادن دندان‌ها نداشته باشد. این شایع‌ترین علت بی نظمی دندان‌هاست. غیر از عوامل ژنتیکی موارد دیگری هم می‌توانند باعث بروز این پدیده شوند. برخی از عادات دهانی مانند مکیدن انگشت، خودکار یا استفاده از پستانک (سندرم شیشه شیر) می‌تواند تاثیرگذار باشد. تنفس از دهان نیز مورد دیگری است که به این روند کمک می‌کند.
شایع‌ترین دلیل تنفس از دهان داشتن لوزه سوم است که کودک به دلیل این که قادر به تنفس از راه بینی نیست، دهان همیشه باز مانده و چون در حال رشد است دهان فشار را متقبل می‌شود و علاوه بر شلوغی دندان‌ها اختلال رشدی تکاملی فکی پیدا می‌کند. بی‌نظمی دندانی از نوع ژنتیکی را در نژاد سیاه کمتر ملاحظه می‌کنیم زیرا تداخل ژنتیکی کمتر است، ولی در جامعه آمریکا با آن تداخل ژنتیکی بالا، بی‌نظمی دندانی هم بالاتر است. در کشور ما هر دو نوع ژنتیکی و محیطی دیده می‌شود.
بهترین زمان برای ارتودنسی کی است؟
بهترین زمان پیش از بیست سالگی است. قبل از ده سالگی ارتودنسی به صورت پیشگیری است و اقدامات هم بسیار ساده‌تر است. کودکان استخوان‌های نرم‌تری دارند و درمان به مراتب خیلی راحت‌تر از بزرگسالان است. بعد از ده سالگی، حوالی سن بلوغ، در دخترها کمی زودتر و در پسرها کمی دیرتر این کار انجام می‌شود. وقتی دندان نیش بالا در حال رویش است، بهترین زمان برای مراجعه است.
چگونه باید از نامنظمی دندان ها جلوگیری کرد؟
پدر و مادرها باید آگاه باشند و از دادن پستانک یا اشیایی که کودک تمایل به مکیدن آنها دارد خودداری کنند. برخی تصور می‌کنند دندان‌های شیری دندان‌های بی‌ارزشی هستند و به حفظ و نگهداری آنها نیازی نیست، اما از بین رفتن زود هنگام دندان‌های شیری می‌تواند در از بین رفتن دندان‌های دائم نقش داشته باشد. مصرف شکلات و شیرینی باید در کودکان محدود شود. دندان شیری حتما باید در زمان مناسب بیفتد.
آیا اختلالات فکی افراد هم می‌توانند با ارتودنسی درمان شود؟
برای این گروه از بیماران فقط درمان ارتودنسی کافی نیست. ارتودنسی برای کسانی که عمل جراحی فک دارند، نیز ضرورت پیدا می‌کند. برخی از بیماران اختلالات فکی دارند، دو فک بدرستی روی هم چفت نمی‌شوند و فک بالا جلوتر از پایینی و بر عکس است، این گروه از بیماران باید جراحی فک انجام دهند ولی پیش از آن لازم است ارتودنسی شوند. جراحی فک بدون ارتودنسی اشتباه است و تقریبا همه بیماران پیش از عمل جراحی فک به ارتودنسی نیاز دارند؛ البته کمی پیچیده‌تر از ارتودنسی کودکان است.
ارتودنسی در بزرگسالان چگونه است؟
ارتودنسی به صورت تئوریک در هر سنی قابل انجام است و هیچ‌گاه برای آن سن خاصی مشخص نکرده‌اند. این طور نیست که اگر کسی در سن بلوغ یا کودکی انجام ندهد، دیگر نمی‌تواند در دهه سوم زندگی این کار را بکند. تا هر سنی قابل انجام است ولی از دهه سوم به بعد استخوان محکم‌تر شده، جابه‌جا کردن دندان‌ها مشکل تر است و زمان نیز طولانی‌تر خواهد بود. برخی از ارتودنتیست‌ها ممکن است از قبول آن امتناع ورزند، اما به هر حال قابل انجام است و نتایج مطلوبی دارد.
اساس کار ارتودنسی چگونه است؟
یک تئوری وجود دارد که هر جا استخوان را تحت فشار قرار دهیم، تحلیل می‌رود و هر گاه آن را تحت کشش قرار دهیم، استخوان ساخته می‌شود. این فشار باید بسیار ملایم و از فشار خون کمتر باشد، تا باعث نکروز (مردن سلول‌ها) نشود. این فشار باید چند ماه یا سال ادامه یابد.
چند نوع ارتودنسی داریم؟
برخی با دستگاه‌های ثابت و برخی با دستگاه‌های متحرک انجام می‌شود. در سنین پایین به ارتودنسی متحرک و بیمارانی که در بزرگسالی مراجعه می‌کنند به ارتودنسی ثابت نیاز دارند. بعد از ارتودنسی ثابت هم برای حفاظت از ارتودنسی متحرک استفاده می‌شود تا دندان‌ها دوباره جابه‌جا نشوند.
آیا ممکن است شخصی با ارتودنسی مشکل پیدا کند؟
مهم‌ترین مشکلی که ممکن است ایجاد شود، وقتی است که بخواهیم مشکلات فکی را با ارتودنسی اصلاح کنیم یا پزشکانی که در این زمینه آموزش کافی ندیده و مبادرت به انجام چنین کاری می‌کنند ممکن است مشکلاتی جدی برای بیمار ایجاد کنند. مثلا با فشار غیرعادی که به دندان‌ها وارد می‌شود،تحلیل در دندان یا ریشه به وجود آید. هر درمانی ابتدا برای بیمار ممکن است مشکلاتی را پیش آورد. ارتودنسی به حافظت و بهداشت مناسب دهان و دندان نیازمند است. زیرا در این حالت و با وجود یک شیء اضافی در دهان آن هم به طور دائم، احتمال پوسیدگی بیشتر است. ولی معمولا بیماران به آن عادت می‌کنند و اختلالی در زندگی طبیعی به وجود نمی‌آید.
چه زمانی ارتودنسی خارج می‌شود؟
زمان آن متغیر است ولی اغلب ممکن است یک تا دو سال طول بکشد و وقتی پزشک از نتیجه کار مطمئن شود، آن را خارج می‌کند.
آیا جراحی فک در بزرگسالان مشکل است؟
جراحی به صورت سر پایی است، ولی متاسفانه بیشتر بیماران بزرگسال ما با آن مخالف هستند و فقط به ارتودنتیست مراجعه کرده و اقدامی انجام می‌دهند که غیرقابل جبران است.