ریاض چگونه علیه دوحه شورش کرد؟

فارس: اختلاف به اندازه‌ای در میان ۶ عضو شورای همکاری خلیج فارس ریشه دوانده که تعدادی علیه قطر شوریده‌اند و می‌خواهند با بایکوت کردن دوحه، آن را وادار به تسلیم درباره سیاست‌ها و خواسته‌هایشان کنند. صبر عربستان سعودی بالاخره لبریز شد و سعودی‌ها هشدار خود به قطر را عملی کردند. در اولین اقدام که بسیار غیر منتظره و دور از ذهن بود، عربستان، امارات و بحرین سفرای خود را از قطر فرا خواندند آنهم به بهانه «دخالت دوحه در امور داخلی خود». ظاهرا پخش سخنرانی تند «یوسف القرضاوی»، روحانی اهل سنت که از حامیان سرسخت اخوان المسلمین به شمار می‌آید، از تلویزیون دولتی قطر، محرک نهایی این اقدام بوده است اما ریشه این اختلافات عمیق‌تر از این حرف‌هاست. موضوعی که به اختلافات اعضای شورای همکاری خلیج فارس دامن زده، تلاش قطر برای در پیش گرفتن سیاستی متفاوت از سایر اعضاست. به عنوان مثال در جریان آنچه توسط رسانه‌های غربی بهار عربی نام گرفت، قطر در شرایطی که سایر کشورهای عربی نگران ثبات خود بودند، به حامی انقلاب‌های عربی تبدیل شده بود. در حال حاضر نیز سیاست قطر در حمایت از اخوان المسلمین در مصر آتش خشم عربستان، امارات و بحرین را تند کرده است. این سه کشور همچنین درک کرده‌اند، دوحه تمایل ندارد از مسلح کردن گروه جبهه النصره در سوریه دست بردارد. این در حالی است که عربستان کمک‌های مالی و تسلیحاتی خود را روانه جبهه اسلامی و نیز ارتش آزاد می‌کند و اصرار دارد، قطر نیز سیاست‌های خود را در قبال هر دو این گروه‌ها با رویکرد ریاض که در واقع، همان رویکرد شورای همکاری خلیج فارس به شمار می‌آید، همساز و همطراز سازد. به بیان دیگر، عربستان می‌‌خواهد قطر را که اخیرا با سیاست‌های شورای همکاری خلیج فارس همراه نیست، رام کند و در مسیر سیاست‌های این نهاد منطقه‌ای که تحت امر ریاض است، سوق دهد. در واقع، قطر می‌خواهد خود را از تبعیت عربستان خارج کند ولی عربستان می‌خواهد مانع بلندپروازی‌ و نقش‌آفرینی قطر در منطقه و جهان شود. عربستان می‌خواهد حرف اول و آخر را در شورای همکاری خلیج فارس بزند اما قطر این امر را برنمی‌تابد. به نظر می‌رسد قطر می‌خواهد با اتکا به ثروت خود که عامل قدرت است و نیز با تکیه بر عامل قدرت هویتی از طریق پیوندزدن خود با اخوان در مقابل هژمونی عربستان ایستادگی کند. اخوان المسلمین یک جریان ریشه‌دار منطقه‌ای است که توان بالایی در بسیج نیروها دارد که اکنون به واسطه یک دوره کوتاه مدت حکومت بر مصر علاوه بر نهضت بودن، تجربه نهاد بودن را نیز در چنته دارد. در همین راستا بود که منابع نزدیک به امیر قطر فاش کردند عربستان در پیامی به امیر قطر هشدار داده، در صورتی که دوحه سیاست‌های خود را در قبال اخوان المسلمین ادامه دهد، ریاض راه‌های ارتباط خود را با این کشور قطع خواهد کرد که در نهایت نیز چنین شد. البته عربستان، امارات و بحرین به همین حد نیز اکتفا نکردند و قصد دارند تحریم‌های کاملی علیه قطر اعمال کنند. روزنامه «القبس» کویت فاش کرده، این سه کشور تلاش می‌کنند تا دوحه در هیچ نشست یا کنفرانسی که مربوط به کشورهای شورای همکاری خلیج فارس باشد، مشارکت نداشته باشد. عربستان، امارات و بحرین نیز در اقدامی دیگر قصد دارند از پرواز هواپیماهای قطری در حریم هوایی خود جلوگیری کنند که در صورت بروز آن قطر دچار خسارت‌های مالی فراوانی خواهد شد. در مقابل این اقدامات، قطر روز به روز در مواضع خود مستحکم‌تر می‌شود، همچنان که هیئت وزیران این کشور تاسف و تعجب شدید خود را از این تصمیم اعلام و تاکید کرده است که قطر اقدام مشابهی را انجام نخواهد داد. همچنین یک منبع نزدیک به حکومت قطر اعلام کرده است که دوحه هیچگاه تحت فشار سه کشور عربستان، امارات و بحرین سیاست‌های خارجی خود را تغییر نخواهد داد و افزوده است که این مسئله مربوط به مبانی اساسی سیاست خارجی قطر است و بهای آن هر چیزی که باشد قطر از سیاست خود دست برنمی‌دارد. این منبع افزوده است که قطر از میزبانی اعضای اخوان المسلمین به ویژه یوسف القرضاوی دست بر نخواهد داشت. این موضوع به وضوح نشان از اختلاف عمیق میان اعضا شورای همکاری خلیج فارس دارد به ویژه اینکه در رابطه با همین موضوع نیز کویت و عمان از پیوستن به سه کشور عربستان، امارات و بحرین خودداری کردند؛ موضوعی که به وضوح عمق دودستگی ایجاد شده در این شورای 6 عضوی را نشان می‌دهد‌.