کاسبی شیرین دلالان از فروش اسکناس‌ نو

اقتصادپرس: در این روزها اگر سری با چهارراه استانبول بزنید، به‌طور قطع دلالانی را مشاهده می‌کنید که در گوشه گوشه پیاده‌ روها با اسکناس‌های نو ایستاده و آنها را جلوی رهگذران تکان می‌دهند. کافی است بفهمند که خریدار اسکناس نو هستید، آن موقع است که توسط چند نفر از این دلالان دوره می‌شوید؛ کسانی که برای فروش اسکناس‌هایشان گاه قیمت سایر همکارانشان را می‌شکنند. گزارش میدانی اقتصادپرس از این بازار از اعداد و ارقام جالبی در این بازار حکایت دارد. مرد جوانی که یک دسته اسکناس دارد، حاضر به معرفی خود نمی‌شود، اما به سوالات ما چنین پاسخ می‌دهد. وی در پاسخ به این سوال که روزانه چقدر درآمد از راه فروش اسکناس به‌دست می‌آورید؟ گفت: ما معمولا از ساعت 10 صبح خریداران به این محدوده می‌آیند و روزانه حداقل 100هزار تومان و در روزهای نزدیک عید حداکثر 500 هزار تومان درآمد داریم. وی افزود: هر بسته 100 تایی اسکناس 10 هزار تومانی را بین یک میلیون و 15 تا 20 هزار تومان، اسکناس 5 هزار تومانی را به قیمت 515تا 520 هزار تومان، اسکناس 2 هزار تومانی را به قیمت 210 تا 215 هزار تومان، اسکناس هزار تومانی را به قیمت 110 هزار تومان، اسکناس 500 تومانی را به قیمت 60 هزار تومان و اسکناس 200 تومانی را به نرخ 25 تا 30 هزار تومان می‌فروشیم. این فروشنده در مقابل این سوال که از کجا این اسکناس‌ها را تهیه می‌کنید؟ عنوان کرد: نمی‌توانم دقیق پاسخ دهم، اما باید گفت هر سال در اسفند ماه در برخی از شعب بانک‌ها اسکناس نو توزیع می‌شود و می‌توانیم میزان اسکناس مورد نیازمان برای آن سال و طول سال آینده را نیز تهیه کنیم. وی متذکر شد: بخشی از نیاز خود را از دلالان عمده تهیه می‌کنیم، اما عده‌ای از کارمندان بانک‌ها نیز در این راه به دلالان بزرگ و عمده‌فروشان کمک می‌کنند و سهم خود را می‌گیرند. * هر بسته اسکناس چند؟ پارسال بیش از 360 میلیارد ریال اسکناس نو در تهران و دو برابر آن در شهرستان‌ها با ترکیب‌های 500 تومانی، هزار تومانی و 2 هزارتومانی و 5 هزار تومانی برای روزهای پایانی سال از سوی شعب منتخب بانک‌های تجارت و ملی توزیع شد، اما این مساله سبب نشده تا بازار دلالان اسکناس از رونق بیافتد. یکی از نکات مهم در این بخش هزینه‌های گزاف برای چاپ اسکناس و توزیع آن است، اما متاسفانه در طول سال و هنگام مراجعه به بانک‌ها کمتر می‌توان در مبادلات تجاری شاهد رد و بدل شدن اسکناس‌های نو و تانخورده بود. البته در این میان برخی از شعب بانک‌های خصوصی از این قاعده مستثنی بوده و معمولا اسکناس‌های نو و دارای وضعیت ظاهری بهتر را در تبادلات بانکی به ویژه در دستگاه‌های عابر بانک مورد استفاده قرار می‌دهند. همان‌طور که ذکر شد، بازار دلالان در روزهای پایانی سال گرم‌تر از هر زمان دیگری می‌شود و با کمی دقت می‌توان به دور اسکناس‌های نو در دستان آنها مهر و مشخصات بانک مرکزی را به راحتی مشاهده کرد و باید پرسید چگونه بانک‌ها به این پولها دسترسی نداشته است، اما دلالان به راحتی می‌توانند این اسکناس‌ها را خرید و فروش کنند؟ * توزیع اسکناس نو در شعب منتخب بانک‌ها امسال بانک مرکزی برای رفع نیاز مردم در شب عید ار نیمه اسفند اقدام به توزیع اسکناس در شعب منتخب بانک‌ها در پایتخت می‌کند. مدیرکل نشر ریالی بانک مرکزی در این باره اظهار داشت: اسکناس نو به اندازه کافی از سوی بانک مرکزی تهیه و در اختیار شعب منتخب بانک‌ها قرار داده می‌شود، بنابراین مردم نگران توزیع اسکناس نو نباشند. بهزاد غیاثوند افزود: با توجه به بحث تامین اسکناس نو برای روزهای پایانی سال، تمهیدات لازم از سوی بانک مرکزی به اجرا گذاشته شده و این بانک هیچ مشکلی برای تامین اسکناس نو ندارد. وی تصریح کرد:‌ بازرسانان بانک مرکزی همواره در حال بازرسی از شعب منتخب بانک‌ها به منظور تامین اسکناس نو مورد نیاز مردم هستند. به گفته غیاثوند، مردم در صورت مشاهده هرگونه تخلف می‌توانند مراتب را به روابط‌عمومی بانک مرکزی گزارش داده تا در اسرع وقت بازرسان ما با مراجعه به شعبه مربوطه، اقدامات لازم را برای رسیدگی به نحوه تامین اسکناس نو مورد نیاز مردم به مرحله اجرا بگذارند. وی تاکید کرد: سقفی برای پرداخت اسکناس نو به مردم از سوی بانک مرکزی در نظر گرفته نشده، اما مردم بهتر است بر اساس نیاز واقعی خود اسکناس نو دریافت کنند تا در روزهای پایانی سال شاهد دریافت حجم بالای اسکناس نو توسط تعدادی معدود از شعب منتخب بانک‌ها نباشیم. * راهکار چیست؟ ایرانیان رسم دارند که برای عید اسکناس نو هدیه دهند و در نتیجه میزان تقاضا برای تهیه آن بالا می‌رود و سبب می‌شود تا بازارهای دلالی برای تامین تقاضاها تشکیل شود و در این میان سودهای کلانی در قالب مابه‌التفاوت غیراسکناس به جیب آنان سرازیر شود. برای حل این مشکل می‌توان راهکارهای مختلفی را پیشنهاد داد و به کار بست؛ مهم‌ترین روش این است که بانک مرکزی با تزریق کافی اسکناس‌های نو مانع ادامه فعالیت دلالان شود؛ البته با توجه به شائبه همکاری برخی از کارمندان در شعب بانک‌ها توصیه می‌شود بازرسان بانک مرکزی بر این کار نظارت دقیقی اعمال کنند. همان‌طور که ذکر شد، بانک مرکزی می‌تواند با افزایش سطح نظارت و برنامه‌ریزی‌های لازم، اسکناس مورد نیاز را از سوی شعب بانکها عرضه کند، زمانی که مردم این اطمینان را داشته باشند که به راحتی می‌توانند از بانک‌ها اسکناس نو دریافت کنند، به‌طور قطع سراغ دلالان نمی‌روند و خود به خود بازار آنها ازرونق می‌افتد. بانک‌ها اگر بتوانند برای هر متقاضی تعداد و میزان مشخصی اسکناس نو در نظر بگیرند، دیگر دلیلی برای تشکیل بازارهای دلالی وجود نخواهد داشت؛ چراکه بانک مرکزی می‌تواند بر اساس اسکناسهای منتشر شده نیاز متقاضیان بسیاری را پاسخگو باشد. یکی دیگر ازکارهایی که می‌توان برای از بین بردن این شغل کاذب ایجاد کرد، تغییر فرهنگ دادن هدیه به صورت نقدی است که با توجه به گسترش بانکداری الکترونیک و... می‌توان کارت‌های هدیه را با ظاهری زیبا جایگزین این شیوه کرد. تجربه نشان داده توزیع ناعادلانه اسکناس باعث ایجاد بازارهای دلالی شده و اگر بتوان دسترسی به اسکناس نو را برای همه سهل کرده و توازن میان عرضه و تقاضا را ایجاد کرد، دلیلی برای تشکیل بازارها سیاه و فعالیت دلالان وجود ندارد.