طوفان نوروزی یا رکود نوروزی سینماها؟

سرویس فرهنگی «فردا» : با معرفی هشت گزینه احتمالی مناسب برای اکران نوروز 93 و نگاهی به سوابق این فیلم‌ها و فضای غالب طنز و کمدی، این تحلیل به ذهن می‌آید که آیا اکران همزمان فیلم‌هایی که هر یک به تنهایی گیشه مناسبی خواهند داشت، منطقی است و با رونق بخشیدن به سینماها باعث چرخش مثبت اقتصاد سینمای ایران می‌شود یا برعکس این همزمانی به ضرر گیشه این آثار تمام شده و به فروش یکدیگر لطمه می‌زنند؟ اکران نوروز همواره از چالش‌های بزرگ سینمای ایران محسوب می‌شود. اکرانی که می‌تواند سرنوشت یک سال این سینما را مشخص کند یا حداقل شروعی تأثیرگذار با دورنمایی از یک سال پربرکت برای سینما باشد. به همین واسطه همواره تعیین تکلیف برای اکران نوروز مهم و تحلیل آنچه سال‌های گذشته بر اکران این مقطع گذشته، می‌تواند راهگشای زمان حال باشد تا اشتباه‌های گذشته را تکرار نکنیم یا به راهکاری هوشمندانه برسیم. در سال‌های گذشته اعلام فهرستی از آثاری که مناسب اکران نوروز تشخیص داده شدند آنهم از سوی شورای صنفی نمایش، عواقب خاص خود را داشت که بیش از هر چیز به قیم‌مآبی عمل کردن این شورا بازمی‌گردد. بدون آنکه این نقدها تأثیری در این روند داشته باشد، امسال هم فهرستی هشت فیلمی از آثار مناسب اکران نوروز 93 از سوی این شورا اعلام شده که تکرار همان شیوه است البته با نقص‌های فاحش که در صورت عدم توجه می‌تواند عواقب نامناسبی برای سال آینده سینمای ایران داشته باشد. در سال‌های گذشته بنا به نیاز و ویژگی‌های تعریف‌شده ایام تعطیلات نوروز که ایجاب می‌کند خانواده‌ها در کنار هم به گردش و تفریح و از جمله سینما بروند، فیلم‌هایی مناسب برای جمع خانواده‌ها، گزینه‌های اصلی اکران بودند. طبعاً گرایش به فضای طنز و کمدی در راستای پاسخگویی به همین نیاز در تعدادی از این فیلم‌ها وجود داشت البته با رویکردهای مختلف؛ گاه سخیف و گاه آبرومند. همچنین معمولاً در این ایام بذل توجه خاصی به فیلم‌های برگزیده و مورد توجه جشنواره فجر سال قبل وجود داشته است. آثاری که با داغ بودن تنور اخبار جشنواره‌ای هنوز نام‌آشنا و برای پیگیران سینما مهم بودند. به این ترتیب استفاده از این اعتبار برای تبلیغ و جلب مخاطب هم رویکرد هوشمندانه‌ای بود. در نهایت تلاش می‌شد در اکران نوروز به ترکیبی مناسب از نیازهای مخاطب این ایام پاسخ داده شود که البته حضور یک یا چند فیلم رئال یا تلخ هم در جهت ایجاد تنوع و برقراری تنوع در گونه‌های فیلم‌های اکران شده، تا حدی قابل توجیه بود. امسال اما وقتی به هشت گزینه‌ای که برای اکران نوروز 93 در نظر گرفته شده، نگاهی می‌اندازیم بیش از هر چیز ذوق‌زدگی در توجه به گونه طنز و کمدی به چشم می‌آید. در واقع قرار گرفتن فیلم‌هایی که یا ذاتاً کمدی هستند یا رگه‌های طنز در آنها به شدت بارز است، کفه ترازو را به سمت این گونه سنگین می‌کند آنهم به شکلی غیر هوشمندانه. چراکه هر یک از این فیلم‌ها صرفنظر از سلیقه شخصی، گزینه‌هایی هستند که به واسطه ویژگی‌های بالقوه موجود، پیش‌بینی می‌شود که بتوانند مخاطبان بسیاری را به سالن‌های سینما بکشانند. طبعاً تصمیم هوشمندانه می‌توانست این باشد که با توزیع این فیلم‌ها در طول اکران سال 93 و مقاطع مختلف، چرخشی متعادل و یکسان به چرخه اقتصادی سینما وارد شود و مهمتر از آن با این راهکار فصل‌های کم‌رونق و یا مرده را زنده و احیا کرد. اما هیچکدام از این اتفاق‌ها نیفتاد و فیلم‌هایی که نام سازندگان و بازیگرانشان از زمان جشنواره برای مخاطبان کنجکاوی‌برانگیز بودند، همه در یک سبد قرار گرفتند. اما یادمان نرود که همیشه هم قرار دادن همه تخم مرغ‌ها در یک سبد منجر به سالم ماندن و حفظ آنها نمی‌شود بلکه ممکن است با کوچترین آسیب و ضربه همگی آسیب ببینند که در آن صورت این آسیب فقط به فیلم‌ها وارد نشده بلکه به اکران سال 93 و کلیت سینمای ایران وارد شده است. اکران همزمان فیلم‌هایی که چه بسا هر یک به شکل مجزا بتوانند رونق را به سالن‌های سینما بازگردانند، موجب رقابت پوچ و نابرابری می‌شود که در نهایت به ضرر سینمای ایران تمام خواهد شد. چراکه این آثار می‌توانند وجوه مثبت هم را پوشش داده و یکدیگر را خنثی کنند و در نهایت فضای یکدست و کسل‌کننده‌ای ایجاد شود که دیگر جوابگوی سلیقه مخاطبان مختلف نخواهد بود. امسال فیلم‌های «طبقه حساس» کمال تبریزی، «خط ویژه» مصطفی کیایی، «چ» ابراهیم حاتمی‌کیا، «آذر، شهدخت، پرویز و دیگران» بهروز افخمی، «فرشته‌ها با هم می‌آیند» حامد محمدی، «آرایش غلیظ» حمید نعمت‌الله و «زندگی مشترک آقای محمودی و بانو» سیدروح‌الله حجازی گزینه‌های اکران نوروز هستند. علاوه بر اینکه «معراجی‌ها» مسعود ده‌نمکی مدتی است به اکران سینماها درآمده است. فیلم ده‌نمکی بی‌نیاز از هر گونه تحلیلی است و سابقه اکران نوروزی آثار قبلی فیلمساز و روشن بودن مولفه‌هایی که با دست گذاشتن بر سطحی‌ترین نیاز مخاطب با ادعای طنز و شوخی‌های انتقادی او را به سالن سینما می‌کشاند، دورنمای فیلم و گیشه آن را مشخص می‌کند. از میان هفت گزینه اشاره شده، فیلم تبریزی یک کمدی خاص از نگاه فیلمسازی است که نام وی را در کنار دو قطب تعیین‌کننده کمدی؛ رضا عطاران و پیمان قاسمخانی ثبت کرده و سیمرغ جشنواره را برای عطاران به همراه داشته است. فیلمی که ورای کیفیت، توأمان هم جذابیت کمدی هم اعتبار جشنواره‌ای دارد. فیلم کیایی هم با تکیه بر سابقه فیلمساز، فضای طنز، شوخی‌های انتقادی که به فضای روز جامعه ارجاع می‌دهد، حضور بازیگران خوش‌نام و سیمرغ مشترک بهترین فیلم از نگاه مردم در جشنواره فجر، امتیازهای بالقوه فراوانی برای دستیابی به یک گیشه مناسب و چه بسا رکورددار دارد. فیلم حاتمی‌کیا با تکیه بر سابقه فیلمساز، محوریت مقطعی کوتاه از زندگی شهید چمران و کنجکاوی برانگیز بودن این شخصیت معاصر و تأثیرگذار، دریافت 6 سیمرغ از جشنواره فجر از جمله سیمرغ ویژه نگاه ملی، حاشیه‌های فیلم و البته نقل قول‌های روزانه حاتمی‌کیا، اثری متفاوت در این هشت گزینه است که می‌تواند جوابگوی تنوع گونه و سلیقه مخاطب باشد. فیلم افخمی نیز امتیازهای بالقوه‌ای دارد که در رأس آنها طنز خاص و ویژه حاکم بر کار است که در مرز فضای رئال و کمدی محض حرکت می‌کند و البته کیفیت آن قابل بحث است. دریافت دو سیمرغ تأثیرگذار از جشنواره فجر که جایزه بهترین فیلمنامه در صدر آن قرار می‌گیرد، حضور بازیگرانی خوش‌نام و البته کنجکاوی برانگیز همچون مهدی فخیم‌زاده که سالهاست در فیلم کارگردان دیگری حضور نداشته و نهایتاً وجهه افخمی که می‌تواند با هر فیلم مخاطب خود را غافلگیر کند، ویژگی‌های دیگر این اثر هستند. فیلم اول محمدی هم با تکیه بر اعتبار نام تهیه‌کننده خوش فکر سینما؛ منوچهر محمدی، سابقه خوش کارگردان در نگارش فیلمنامه‌های متفاوت همچون «طلا و مس» و «حوض نقاشی» در کنار زاویه نگاه گرم و واقعی که به زندگی یک طلبه جوان و همسرش دارد، می‌تواند از گزینه‌هایی باشد که تنوع گونه به اکران نوروز می‌بخشند. فیلم نعمت‌الله نیز ورای کیفیت به شدت متکی است بر سابقه خوش فیلمساز در «بی‌پولی» و «بوتیک» و مجموعه «وضعیت سفید» و حضور بازیگران چهره که البته مواجهه با خود اثر تجربه به شدت متفاوتی خواهد بود. جنس طنز فیلم نیز خاص و ویژه نعمت‌الله و همکار فیلمنامه‌نویس‌اش؛ هادی مقدم‌دوست است که برای مخاطب آْشنا و همراهی برانگیز است. نهایتاً فیلم حجازی این فهرست را به پایان می‌رساند که اثری کنجکاوی برانگیز است بخصوص با سابقه خوب فیلمساز در فیلم «زندگی خصوصی آقا و خانم میم»، حاشیه‌های فیلم که در جشنواره سال قبل به نمایش درنیامد و البته حضور بازیگرانی کنجکاوی برانگیز همچون هنگامه قاضیانی، حمید فرخ‌نژاد، ترانه علیدوستی و پیمان قاسمخانی در کنار هم. این فیلم از گزینه‌هایی است که حضورش می‌تواند تعادل را در گونه فیلم‌های اکران نوروز 93 برقرار کند بخصوص که به مسائل درونی در خصوص روابط زوج‌ها و نسل‌ها می‌پردازد. با این مرور کوتاه، آنچه بیش از هر چیز به چشم می‌آید بذل توجه بی‌رویه به کمدی و طنز در انتخاب فیلم‌ها و ذوق‌زدگی در قرار دادن اکثر فیلم‌های این گونه در کنار هم برای یک شروع طوفانی در نوروز 93 است. اما این طوفان تنها روی صفحات کاغذ و با حساب دو دو تا چهار تا است و در عمل می‌تواند موجب رکود و ضربه زدن به فروش بالقوه این فیلم‌ها باشد که چه بسا با اکران در زمانی مناسب بتوانند طوفان را به شکل واقعی در طول سال به سینماها بیاورند. منبع: خبرآنلاین