پوتین پنجه در پنجه غرب انداخت/ «اوکراین» صحنه قدرت‌نمایی مستقیم آمریکا و روسیه

سرويس سياس «فردا»؛ اوضاع كشور اوكراين پس از تحولات اين كشور و سقوط دولت يانوكويچ بحراني تر شده است. خطر تجزيه اوكراين را تهديد مي‌كند و روسيه نيز تصميم به مداخله نظامي در اوكراين گرفته است و بر اساس اخبار منتشره نيروهاي خود را در شبه جزيره كريمه گسيل داشته است. اين اقدام روسيه با واكنش تند مقامات اتحاديه اروپا و آمريكا مواجه شده است. درواقع بحران اوكراين كه يك بحران داخلي تلقي مي‌شد با اقدام روسيه به طور واقعي به يك بحران بين‌المللي تبديل شده است. بعد از آنکه پارلمان روسیه مجوز اعزام نیروی نظامی به شبه جزیره «کریمه» در اوکراین را صادر کرد، «باراک اوباما» رئیس جمهوری آمریکا در تماس تلفنی با همتای روسی خود «ولادیمیر پوتین» درباره منزوی شدن در عرصه بین المللی هشدار داد. کاخ سفید در بیانیه ای اعلام کرد «اوباما در گفت وگوی تلفنی 90 دقیقه ای از پوتین خواست نیروهای نظامی خود را از منطقه کریمه اوکراین خارج کند. اوباما گفت در صورتی که روسیه به نقض قوانین بین المللی ادامه دهد، با انزاوی سیاسی و اقتصادی در عرصه بین المللی مواجه خواهد شد.» در مقابل، کاخ کرملین در بیانیه ای اعلام کرد پوتین به اوباما گفت: «روسیه به حفظ منافع خود و امنیت روسی تبارها در اوکراین پایبند است». این بیانیه افزود «رئیس جمهور روسیه تأکید کرد درصورتی که خشونت به شکل گسترده مناطق شرقی اوکراین و در کریمه را فرا بگیرد روسیه به حق خود در حمایت از منافعش و روسی تبارهای انجا عمل می کند.» در طول تاريخ نيز اين شبه جزيره مورد مناقشه روسها و ديگر حكومت هاي وقت بوده است. يكي از اين نبردهاي مهم ،‌نبرد كريمه است كه به جنگهای اکتبر ۱۸۵۳ تا فوریه ۱۸۵۶ گفته می‌شود که میان امپراتوری روسیه تزاری از یک سو و فرانسه، انگلیس، پادشاهی ساردینیا و امپراتوری عثمانی از سوی دیگر رخ داد.نیکلای اول تزار روسیه که به «مرد بیمار اروپا» شهرت یافته بود بدون توجه به سیاست‌های بریتانیا و فرانسه نسبت به امپراتوری عثمانی به ناوگان خود دستور داد تا ناوگان دریایی عثمانی را در دریای سیاه نابود کند، آنگاه او ایالت‌های رومانیایی امپراتوری عثمانی را تصرف کرد. ناپلئون سوم امپراتور فرانسه و دولت ملکه ویکتوریا بریتانیا با سلطان عثمانی همدردی کرده و برای نخستین بار از گذشته‌های بسیار دور در یک جنگ علیه کشور ثالث با یکدیگر متحد شدند و ناوگان دریایی خود را برای کمک به سلطان عثمانی به دریای سیاه اعزام کردند. حال به نظر مي‌رسد كه تاريخ به نوع ديگري در حال تكرار است؛ چراكه روسيه اينك با غرب بر سر اين شبه جزيره درگير شده است. البته هر گاه به وقايع مهم تاريخ روسيه نظري مي‌اندازيم، نامي از اين شبه جزيره نيز به چشم مي‌خورد و از اين نظر اهميت كريمه براي روسيه را مي توان بيش از پيش متوجه شد. پوتين كه براي احياي قدرت روس‌ها در نظام بين‌الملل تلاش مي‌كند اينك غرب را پشت دروازه‌هاي كشور خود مي‌بيند و از اين رو سعي دارد كه با سياست‌هاي مختلف نسبت به پيشروي آن جلوگيري كند. روسيه يكبار توانست با سياست مشت آهنين ناآرامي‌هاي گرجستان را به نفع خود به پايان برساند اما اوكراين وضعيت متفاوت تري از گرجستان دارد و از اين باب به نظر مي‌رسد كه روسيه بايد موارد بسياري را در اين زمينه بسنجد. اوكراين كشور بي‌ثباتي است و مردم آن با توجه به سياستهاي غرب نوع جديدي از شيوه تغيير دولت‌ها را فرا گرفتند كه البته در كوتاه مدت براي آنها مسرت بخش است اما در بلند مدت اثرات سوئي براي اين كشور به همراه خواهد داشت. پس از انقلاب نارجي اوكراين دچار يك دوقطبي كه منشا خارجي دارد، شده است. آمريكايي‌ها دو بار با موفقيت توانسته اند كه دولت وابسته به روسيه در اين كشور را سرنگون كنند و به نظر مي‌رسد كه در آينده نيز بتوانند با حربه‌هاي سياسي موفق به اين كار شوند. روسيه بايد در اين زمينه بيشتر بسنجد كه چقدر اقدام نظامي در اوكراين براي اين كشور داراي اهميت است و چقدر اين كشور مي‌تواند از اين مساله بهره برداري كند. گفته مي‌شود كه تيموشنكو ، رهبر مخالفان اوكراين قرار است كه دوشنبه پيش رو به مسكو سفر كند. اين سفر مي تواند براي آينده اين كشور بسيار حائز اهميت باشد. اما به هر جهت بي ثباتي در اوكراين مورد قبول روسها نيست و هرگاه اوكراين بي ثبات مي شود روسيه نيز با نگراني و احساس خطر نسبت به اين مسائل برخورد مي كند. به نظر مي‌رسد كه روسها از اين مساله بسيار خشمگين هستند و درصدد آن هستند كه جلوي اين بي‌ثباتي را كه به يك رويه در اين كشور تبديل شده به نفع خود بگيرند اما در اين زمينه ممكن است تهديدات آمريكا و مذاكرات ديپلماتيك موجب بازدارنگي روسيه از اين امر شود. البته در اين ميان نبايد از خواست مردم كريمه كه اكثرا روسي الاصل هستند، غافل بود. روسيه با همين بهانه نظر به شبه جزيره كريمه دارد. البته مساله اقدام نظامي مي‌تواند تنها يكي از راهكارهاي روسيه براي مديريت بحران در اوكراين باشد. تا به اينجا هر يك از طرفين بر روي منافع خود پافشاري كرده ‌اند و پوتين نيز غربي ها را به اقدامات جنایتکارانه ناسیونالیست‌های افراطی در اوکراین که قدرت را در کی یف بدست گرفته اند، جلب كرده است. همين پشتيباني سبب شد كه سربازان روسي بدون حتی شلیک یک گلوله توانستند کنترل منطقه استراتژیک کریمه را در دست بگیرند. روسيه در دو محور اوكراين و سوريه با غرب درگير شده است و از اين رو دامنه مناقشات غرب با اين كشور گسترده تر شده است و اين موضوع مي‌تواند آينده معادلات بين الملل را دستخوش تغييرات جدي قرار دهد.