مواجهه دولت روحانی با میراث احمدی نژاد/ نحوه‌ اصلاح طرح هدفمند‌ی‌ یارانه‌ها باید چگونه باشد؟

مهدی تقوی-استاد دانشگاه علامه طباطبایی: تقریبا تمامی دولت های پس از انقلاب در تصمیم گیری های کلان اقتصادی خود در یک موضوع اتفاق نظر داشتند و آن هم حذف سوبسید هایی بود که به صورت ناعادلانه در جامعه توزیع شده بود. بالاخره انتظار ها به سر آمد و آقای احمدی نژاد که رکوردار ثبت اتفاق های خارق العاده بود جسارت کرد و قانون هدفمندی یارانه ها را به مجلس فرستاد و پس از مهر تایید قوه مقننه این قانون لازم الجرا شد. قانونی که هر اندازه از زمان اجرای آن سپری شد با مشکلات بیشتری روبرو شد به طوریکه در حال حاضر اصالت آن به طور کامل زیر سوال رفته است چرا که اساسا قانون هدفمندی یارانه ها به مرحله اجرا در آمد تا بتواند قیمت ها را واقعی کند اما آیا به راستی چنین اتفاقی افتاد؟ در حال حاضر شاهد این هستیم که نه تنها قیمت ها واقعی نشده بلکه مسیر اصلی اجرای هدفمندی یارانه ها تا حد زیادی منحرف شده است. شاید همین موضوع سبب شده تا دولت یازدهم در نخستین سال روی کار آمدن خود خیلی سریع دست به کار شده و با بهره گیری از تیم اقتصادی دانشگاهی و اجرایی تلاش دارد تا نقایص هدفمندی یارانه ها را به اصطلاح بر طرف کند.سوالی که در اینجا پیش می آید این است که آیا اساس چنین اتفاقی میتواند در واقعیت عملیاتی شود یا خیر؟ برای پاسخ به این پرسش با یک توضیح یک سطری میتوان گفت در اینکه هدفمندی یارانه ها اصالتا یک نیاز اقتصاد ایران است تردیدی وجود ندارد اما نحوه اصلاح آن چگونه باید باشد. به طور شخصی گمان من بر این است که به جز خود شخص آقای احمدی نژاد که این قانون را به مرحله اجرا در آورد فردی نمی تواند آن چیزی که اجرایی شده را ادامه دهد. از این زاویه گام نخست دولت یازدهم با یک مشکل بزرگ روبرو است که هدفمندی یارانه ها بیش از آنکه واقعی شدن قیمت ها باشد بیشتر پرداخت پول نقد به جامعه است. بر این اساس دولت یازدهم وقتی بخواهد این موضوع را اصلاح کند با مشکلات زیادی روبرو است چرا که بسیاری به دریافت یارانه نقدی عادت کرده اند. هر چند اعلام شده که در سری جدید اصلاح پرداخت یارانه نقدی باید خانوارها دوباره ثبت نام کنند و در صورتیکه از تمکن مالی برخوردار باشند باید سه برابر آن جریمه پرداخت کنند. با وجود از این دست مشکلات پیش روی ادامه هدفمندی یارانه ها قابل توجه است که دولت یازدهم در صورت تمایل برای اصلاح آن باید دقت نظر بیشتری صرف کند. هر چند گمان من بر این است که ادامه روند هدفمندی یارانه ها در شرایطی که دولت قصد دارد تورم را در سال آینده به زیر 25 درصد برساند یک اشتباه محسوب می شود. بر اساس تئوری های اقتصادی به نظرم اگر دولت هدفمندی یارانه ها را بخواهد در دستور کار قرار دهد قاعدتا یک بار تورمی ایجاد خواهد شد که طبیعی است. بنابراین نباید انتظار کاهش تورم را در چنین شرایطی داشت. اگرچه بسیاری از مردم چشم انتظار 44500 تومانی هستند که هر ماه به عنوان یارانه به حسابهای سرپرست خانوار ها واریز می شود اما حقیقت این است که همین گروه بیشتر از اینکه واریز پول به حساب هایشان مهم و حیاتی باشد کاهش تورم برای شان از اهمیت برخوردار است. بر این اساس پیشنهاد من این است که دولت یازدهم بار تورمی ادامه هدفمندی یارانه ها را بر خلاف دولت گذشته مورد تاکید اساسی قرار دهد. شیوه اجرای این طرح در گذشته کاملا غیر عادلانه بوده است و امروز متاسفانه شاهد تبعات منفی آن هستیم؛ بنابراین در یک جمع بندی کلی باید بگویم که دولت باید از این زاویه به ادامه هدفمندی یارانه ها توجه کند. اینکه در گذشته طرحی درست با پارامتر های اشتباه به مرحله اجرا درآمده و به دولت یازدهم به میراث رسیده است. دولت یازدهم باید تا حد ممکن کاری در مواجه با این میراث دولت دهم طوری برخورد کند که تبعات منفی آن به خصوص تورم را کاهش دهد.