تهيه‌زغال‌بادرختان‌زاگرس!
باز هم يك معضل زيست‌محيطي و منطقه‌اي گريبان زاگرس را گرفته است. خبرگزاري‌ها نقل مي‌كنند كه اكنون به غير از، از بين رفتن مراتع جنگلي در منطقه زاگرس، زباله‌ها هم در جنگل‌هاي آن تلنبار شده‌اند.به نوشته خبرگزاري نسيم،«يك‌ماه است كه زباله‌هاي پنج روستاي اين بخش در كنار روستاي حاجي‌آباد تخليه مي‌شوند و بر اثر آن علاوه بر نارضايتي مردم،محيط‌زيست و منابع طبيعي نيز به خطر افتاده است.اين اتفاق در حالي رخ داده است كه منابع طبيعي كوه‌هاي زاگرس جنوبي سفيدپوش شده و عاري از هر نوع زباله است.مكاني كه اين روزها محل تجمع زباله‌ها شده با توجه به تابلوي نصب‌شده منابع طبيعي،حتي چراي دام نيز در آن ممنوع است.»هومان خاكپور،كارشناس منابع طبيعي و ديده‌بان طبيعت بختياري در گفت‌وگو با تهران امروز،درباره بحث مديريت زباله‌ها مي‌گويد: «بحث مديريت زباله در سكونت‌گاه‌هاي شهري با شهرداري‌هاست و در مناطق روستايي ما با دهياري‌هاست كه زير نظر وزارت كشور فعاليت مي‌كنند.يعني در اصل وزارت كشور و شهرداري‌ها متولي ساماندهي زباله‌هاي روستايي و شهري هستند.در هر منطقه و روستايي كميته‌اي تشكيل شده است تحت عنوان كميته مكان يابي دفن زباله‌هاي روستايي يا شهري كه جهت هركدام از شهرها يا چند تا روستايي كه كنار هم هستند با توجه به شرايط پوشش گياهي،فاصله منابع آب پايين دست،شيب زمين مناطقي جهت دفن بهداشتي زباله مشخص شود.دهياري‌ها هم موظف هستند كه زباله‌هاي روستايي را جمع‌آوري كنند و در محل‌هاي دفن اصول بهداشتي دفن زباله را رعايت كنند.اما متاسفانه حقيقت اين است كه در مناطق روستايي محلي براي دفن زباله نداريم و رهاسازي زباله توسط شهرداري‌ها و دهياري‌ها داريم.حتي از سوي سازمان‌هاي متولي هم مانند:سازمان محيط‌زيست،سازمان جنگل‌ها و وزارت بهداشت هيچ گونه نظارتي صورت نمي‌گيرد و متاسفانه همين محل‌هايي هم كه مشخص شده است تبديل شده‌اند به كانون‌هاي رهايي زباله كه اگر در محل منابع آب و خاك ريخته شوند باعث آلودگي مي‌شوند و تنوع جانوري و زيستي را به خطر مي‌اندازند.» معضلات منطقه زاگرس جنوبي هومان خاكپور در ادامه مي‌گويد: «يكي از موضوعات ديگري كه منطقه زاگرس را تهديد مي‌كند بحث استفاده از چوب‌هاي هيزمي در منطقه زاگرس و زغال‌سازي است كه متاسفانه در سال‌هاي اخير به يكي از تهديدهاي خيلي جدي منطقه تبديل شده است،بخصوص بعد از هدفمندي يارانه‌ها و اينكه قيمت حامل‌هاي انرژي و سوخت بالا رفته است.»از سويي ديگر،«نرخ بيكاري كه در روستاها در سال‌هاي اخير افزايش پيدا كرده و با تعطيلي برخي از كارخانه‌ها و صنايع اينكه كارگران روستايي به روستاها برگشته‌اند،نيروي كار ارزان موجود است و حامل‌هاي انرژي هم قيمت شان بالا رفته است و متاسفانه تمايل مردم براي استفاده از سوخت‌هاي هيزمي و همچين توليد زغال و قاچاق زغال به خارج از مناطق جنگلي بخصوص به فلات مركزي،شدت پيدا كرده است.» اين ديده‌بان طبيعت بختياري تاكيد مي‌كند: «اتفاقي كه در حال حاضر به وقوع پيوسته است به‌طور مستقيم با مسائل اجتماعي و اقتصادي ارتباط دارد و متاسفانه اثرش را دارد روي جنگل‌ها مي‌گذارد.خيلي از مناطق زاگرس هستند كه متاسفانه با توجه به افزايش قيمتي هم كه در بحث زغال داريم،توليد و قاچاق زغال به خارج از ارض‌هاي جنگلي به شدت بالا رفته است و علاوه بر اينكه مصارف خود روستاهاي داخل منطقه تامين مي‌شود،خارج از مناطق جنگلي هم اين زغال‌ها در حال قاچاق است،چون به عنوان يك منبع درآمد خوب مطرح شده است.»هومان بختياري درباره قاچاق چوب در منطقه زاگرس مي‌گويد: «با توجه به بضاعت ناچيزي كه سازمان جنگل‌ها يا سازمان حفاظت محيط‌زيست در بحث جلوگيري يا برخورد با پديده قاچاق چوب و زغال در منطقه زاگرس دارند به‌رغم تلاشي كه دارد صورت مي‌گيرد ولي كمتر از 10درصد از حجم كالاي قاچاقي كه از منطقه خارج مي‌شود،توقيف مي‌شود و متاسفانه به عنوان يكي از تهديدهاي جدي به شمار مي‌آيد.» قاچاق زغال در زاگرس هومان خاكپور،فعال محيط‌زيست تاكيد مي‌كند: «حتي بسياري از خودروهايي كه اكنون متوقف مي‌شود،بخصوص در بخش‌هايي كه نيروي انتظامي همكاري با سازمان جنگل‌ها و سازمان حفاظت از محيط‌زيست را انجام مي‌دهد،خودروهايي است كه داراي يخچال هستند و حمل‌كننده مواد خوراكي بايد باشند، متاسفانه رو آورده‌اند به اينكه قاچاق زغال مي‌كنند به خاطر اينكه در يك فضاي كاملا بسته است كه از چشم‌ها دور است.حتي بسياري از خودروهاي سواري صندلي‌شان را برداشته‌اند و اقدام به قاچاق زغال به خارج از مناطق جنگلي مي‌كنند.» مردم بومي مقصر آسيب به زاگرس نيستند عده‌اي از مسئولان،مردم بومي را عامل اصلي ضربه‌زدن به محيط‌زيست مي‌دانند.اما در اين زمينه رئيس هيات مديره توسعه پايدار و محيط‌زيست گفته است: «بزرگ‌ترين متخصصان حفاظت از محيط‌زيست عشاير هستند.محمدتقي فرور در كنفرانس ملي مخاطرات محيط‌زيست زاگرس افزوده است: متاسفانه امروزه ديدگاهي كه در حفاظت از محيط‌زيست به وجود آمده اين است كه جوامع بومي را مخرب و دشمن محيط‌زيست مي‌دانند.وي اضافه كرد: اين در حاليست كه دامداران 10 تا 12 هزار سال است كه در طبيعت زندگي مي‌كنند و به نوعي متخصص جنگل‌ها هستند و مي‌دانند چطور رفتار كنند كه محيط اطرافشان زنده بماند.پروفسور فرور با بيان اينكه بايد بدانيم حفاظت از محيط‌زيست چيست تا بتوان در اين راستا كار كرد ادامه داد: حفاظت از محيط‌زيست سه بعد دارد كه شامل نگهداشت براي ابد،بهره‌برداري پايدار و احياي و بازسازي است و مي‌توان حفاظت را بهره‌برداري پايدار ناميد.رئيس هيات مديره توسعه پايدار و محيط‌زيست تصريح كرد: در سياست‌هايي كه براي حفظ محيط‌زيست به كار برده مي‌شود به مواردي چون طرح تعادل دام و مرتع بر مي‌خورديم كه اين ديدگاه غلط است.وي اظهار كرد: انسان امروز طي 50 سال اخير با دولتي كردن عرصه‌هاي طبيعي آنها را روز زوال داشته و روزبه‌روز اين نابودي‌ها در حال افزايش هستند.فرور تصريح كرد: طرح ملي شدن اراضي سياست دولت آمريكا براي حذف توليدكنندگان خود و صاحبان اصلي اين قاره يعني سرخپوستان بوده است.رئيس هيات مديره توسعه پايدار و محيط‌زيست افزود: براي حفاظت از محيط‌زيست بايد از متخصصين استفاده كرد كه در اين بين بزرگ‌ترين متخصصان، جوامع بومي و عشاير هستند اين افراد جزو پاسدارترين اقشار جامعه بوده و بايد از اين ظرفيت و پتانسيل استفاده شود.وي با اشاره به اينكه حفظ طبيعت با اسلحه سيم خاردار به وجود نمي‌آيد بيان كرد: «تا زماني كه اين ديدگاه عوض نشود و در حفاظت از طبيعت فرهنگسازي صورت نگيرد الگوهاي توسعه درست نخواهد شد.»هومان خاكپور،ديده‌بان طبيعت بختياري،درباره اين ديدگاه آيا مردمان بومي به طبيعت زاگرس آسيب وارد مي‌كنند يا خير؟به تهران امروز،مي‌گويد: «در پاره‌اي مواقع صحبت‌هاي برخي از متخصصين به خاطر اينكه خيلي آشنايي ندارند به اتفاقاتي كه در جوامع محلي رخ مي‌دهد شكل عوام فريبانه مي‌گيرد.حقيقت اين است كه مشكل ما فقط اين نيست كه بگوييم: مردم گناهي ندارند،به خاطر مشكلاتشان مجبورند جنگل را قطع كنند.حقيقت اين است كه درست است بخشي از اين موضوع به دليل نياز است،اما بخشي از آن هم به دليل سودجويي است كه در مناطق اتفاق افتاده است.يعني اينكه به هرحال تخريبي كه در منطقه زاگرس داريم همه‌اش براساس نياز نيست و بخشي از آن به دليل دست اندازي به اراضي ملي و دولتي است.»خاكپور،درباره اينكه آيا برخورد قهري با افراد در اين منطقه نتيجه بخش است،مي گويد: «اينكه بعضي‌ها مدعي مي‌شوند بايد برخورد قهري و برخورد پليسي را مقداري حذف كرد،سودمند نيست.من به عنوان ديده‌بان اين بخش و تجربه كاري و برخورد با پرونده‌هاي مختلف معتقدم ضمن اينكه مشاركت مردم را مي‌خواهيم،برخورد سخت هم به‌طور جدي مورد لزوم است.برخورد سخت بايد در كنار فعاليت‌هاي آموزشي براي جلب مشاركت باشد.اگر آن محدوديت‌ها نباشد تن دادن مردم به طرح‌هاي توسعه‌اي و احياي جنگل كم مي‌شود.يكي از طرح‌هاي جايگزين كه سازمان جنگل‌ها و بسياري از متخصصان حوزه زاگرس مدنظر دارند،جايگزيني كشت گياهان دارويي و خوراكي به جاي زارعت يكساله گندم و جو در زير درختان جنگلي است كه هم زادآوري در جنگل‌هاي زاگرس را تضمين كند و هم درآمدزايي براي مردم روستا داشته باشد.ولي تا وقتي كه آن قوه قهريه و محدوديت و ممنوعيت مردم براي عدم ورود براي كشت يكساله به اشكوب جنگل نباشد،تمايل و رغبت مردم به اين كار پايين مي‌آيد و شاهد هستيم سازمان جنگل‌ها پنج سال است در حال تلاش است و هنوز توفيقاتي به دست نياورده است.» منبع: تهران امروز