از معاشقه شاه با بازیگر فرانسوی تا قمار اشرف در سفر خارجی/ عصبانیت نمایندگان پارلمان سوئیس از رفتار شاه + تصاویر و اسناد

سرویس سیاسی «فردا»؛ مینو صمیمی كه سالها منشی سفیر ایران در سوئیس و بعد از آن مدتی منشی فرح همسر شاه بود، در كتاب، خاطرات خود مستندی از ولخرجیها و حیف و میلهای شاه و درباریان او ارائه می دهد. صمیمی نویسنده كتاب «پشت پرده تخت طاووس» (متولد آذر 1325) دختر «صادق صمیمی» (رئیس اسبق موزه ایران باستان) در این كتاب پس از نقل مجمل زندگینامه‌ی خود ـ از دوران نوجوانی تا پایان تحصیلات عالی در سوئیس و بازگشت به ایران ـ ابتدا به شرح دوره‌ای می‌پردازد كه متعاقب استخدام در وزارت خارجه به عنوان منشی سفارت ایران در سوئیس بكار مشغول بوده است. وی طی شش سال خدمت در سفارت ایران (از 1346 تا 1352) به سبب تسلط كامل به سه زبان فرانسه، آلمانی و انگلیسی، نقش مهمی در رتق و فتق امور مربوط به سفرهای متعدد شاه و فرح به كشور سوئیس داشته است؛ و مسائل گوناگونی از آنچه طی این سفرها رخ می‌داده در كتابش آورده كه هر یك به سهم خود برای آگاهی به حقایق اوضاع دربار از اهمیت خاصی برخوردار است. نویسنده در سال 1352 به دعوت فرح به ایران باز می‌گردد و سرپرستی دبیرخانه و دفتر روابط عمومی «سازمان ملی حمایت از كودكان» را (كه زیر نظر فرح اداره می‌شد) به عهده می‌گیرد،‌ تا آنگاه كه در سال 1355 مستقیماً وارد تشكیلات دفتر مخصوص فرح می‌شود و به عنوان منشی مخصوص او در امور بین‌المللی بكار می‌پردازد. نام كتاب خاطرات وی به خوبی گویای محتوای آن است. صمیمی در كتاب خود مسائل متفاوتی را از زندگی خاندان پهلوی بیان می كند. مطالبی كه اگر در زمان حكومت این خاندان در ایران منتشر می شد، مصادف بود با فاجعه ای برای رژیم طاغوت، هرچند انتشار این مساله پس از انقلاب اسلامی نیز نمی تواند بر روی این مسائل سرپوش بگذارد و درواقع همین موارد و فسادی كه برای مردم ایران محرز شده بود یكی از علل سقوط رژیم پهلوی در ایران است. در ادامه به نقل از مركز اسناد انقلاب اسلامي به گوشه ای از خاطرات منشی فرح از خاندان پهلوی اشاره می شود: اشرف ، رئیس قمارباز كمیسیون حقوق بشر شاهزاده اشرف پهلوی سمت نمایندگی رژیم شاه در كمیسیون حقوق بشر سازمان ملل متحد را نیز برعهده داشت . گفتنی است كه او هربار برای شركت در این كمیسیون عازم نیویورك می شد سر راه خود در جنوب فرانسه هم توقف می‌كرد تا ابتدا همراه معشوقه جدیدش در كازینوها به قمارهای چند میلیون پاوندی بپردازد و آنگاه آماده حضور در كمیسیون حقوق بشر سازمان ملل متحد می‌شد .

در دوران پهلوی مصرف انواع مواد مخدر، از تریاك تا هروئین و حشیش در ایران رایج گردید. برخی از درباریان به ویژه اشرف، خواهر دو قلوی شاه، نقش مهمی در واردات این مواد به كشور داشت. درصد فراوان قاچاق این مواد، صرف هرزگی ها و قماربازی های اشرف و سایر درباریان در ایران و خارج از ایران می شد.

بدنامی خاندان سلطنتی در سوئیس در سالهای اولیه دهه 1970 كه ثروت خانوادة شاه به چند برابر نسبت به گذشته افزایش یافته بود، سلسله پهلوی عصر طلائی خود را می‌گذراند. در ژانویه 1972 بنای جدیدی در محوطه پشت ویلای «سوورتا» در سن موریتس به عنوان ورزشگاه اختصاصی شاه و ملكه ساخته شد، كه در آن بهترین و مدرن‌ترین وسایل ورزشی وجود داشت. ولی علی‌رغم آن همه مخارج سرسام‌آور شاه در سوئیس، هر سال كه می‌گذشت ناخرسندی مردم سوئیس از سفرهای شاه به كشورشان بیشتر نمودار می‌شد.

شاه و خانواده در سنت موریتس، سوئیس، فوریه 6، 1969

گرچه روزنامه‌های چاپ ایران به خاطر سانسور بسیار شدید هیچ مطلبی راجع به ولخرجیهای شاه و دربار منتشر نمی‌كردند، لیكن روزنامه‌های سوئیس همواره مقالات مشروح انتقادی راجع به اعمال افراطی و اسراف‌كاریهای خانوادة پهلوی به چاپ می‌رساندند. و به خصوص اوج این مقالات در زمانی بود كه شاه در اكتبر 1971 جشنهای ویژه سالگرد 2500 سال شاهنشاهی ایران را در تخت جمشید برگزار كرد. چرا دولت سوئیس باید نماینده ای برای شركت یك نمایش مسخره بفرستد؟ به دستور شاه در این جشنها 62 چادر در یك محوطه لم‌یزرع برافراشته شد و درون هر كدام را نیز با پرده‌های مخمل بنفش، چلچراغهای برنز مطلا، و میز سنگ مرمر صورتی، تزیین كردند تا مورد استفادة مدعوین قرار گیرد. برای تأسیسات مورد نظر جشنهای 2500 سال شاهنشاهی از یك سال قبل كاروان كامیونها وسایل موردنیاز را به محل برگزاری آن حمل كردند. و چون همة سران كشورها به جشن دعوت شده بودند، برای پذیرایی از آنها: 165 سرآشپز و پیشخدمت و گارسن را مستقیماً‌ از رستوران «ماكسیم» پاریس با هواپیما به ایران آوردند، و 2500 بطری شراب درجة یك نیز به فرانسه سفارش دادند كه قیمت هر بطر آن سر به یكصد دلار می‌زد. سوئیس در پاسخ به دعوت شاه از سران كشورها برای شركت در جشنهای 2500 ساله شاهنشاهی، فقط به اعزام یك عضو بازنشسته شورای حكومت فدرال اكتفا كرد. ولی همین اقدام دولت سوئیس نیز بحثهای بسیار تندی را در پارلمان برانگیخت.

نمایندگان پارلمان سوئیس كه اصولاً با اعزام هر نوع نماینده‌ای به جشنهای تخت جمشید مخالف بودند، از دولت می‌پرسیدند: چرا سوئیس باید نماینده‌ای برای شركت در یك نمایش مسخره بفرستد؟ و یا: اگر سوئیس در جشن شاه شركت نكند، چه چیزی از دست می‌دهد؟... آنها به خصوص تأكید می‌كردند: وقتی مردم ایران از فقر رنج می‌برند، نماینده سوئیس نباید در جشنی حضور یابد كه خوراك شاه و میهمانان ثروتمندش را خاویار تشكیل می‌دهد. رئیس پارلمان سوئیس نیز ضمن بحث، در جواب نماینده دولتش كه ایران را كشوری ثروتمند توصیف می‌كرد، مثالی آورد كه هنوز در خاطرم مانده است. او گفت: «یك عرب بدوی در صحرائی بی‌آب و علف در جستجوی تكه نانی بود تا سد جوع كند. موقعی كه دیگر كاملاً ناامید شده بود، یك مرتبه چشمش به كیسه‌ای در زیر یك بوته خار افتاد و مشتاقانه دوید و آن را برداشت و گشود. ولی چون در كیسه چیزی جز چند رشته مروارید قیمتی نیافت، همه را به دور افكند. چرا كه مروارید قیمتی در صحرا هرگز نمی‌توانست درد شكم گرسنه‌اش را تسكین دهد». وزارت خارجة ایران با آگاهی از بدنامی خانوادة سلطنتی در سوئیس، به من مأموریت داده بود هر مقاله و گزارشی در مطبوعات سوئیس راجع به ایران و سفرهای شاه به سوئیس انتشار می‌یابد، همه را به فارسی ترجمه كنم تا از سوی سفارتخانه برای اطلاع مقامات وزارتخانه به تهران ارسال شود و البته در جهت هر چه بیشتر كاستن از درج مقالات ناخوشایند راجع به شاه نیز وزارت خارجة ایران همه ساله قبل از كریسمس هدایای گرانقیمتی از قبیل: فرشهای ابریشمی، مقادیر معتنابه خاویار، و قوطی سیگارهای طلا یا نقره با آرم دربار شاهنشاهی، به سفارتخانه می‌فرستاد تا از طریق من به روزنامه‌نگاران سوئیسی داده شود. ولی گفتنی است كه مطبوعات سوئیس علی‌رغم دریافت هدایای ارزشمند، نه تنها دست از رویة خود برنمی‌داشتند، كه حتی بر دامنة انتقاد از اعمال شاه و درباریان می‌افزودند. ولخرجی های شاه و انتقاد شدید رسانه های سوئیسی سفیر وقت ایران در سوئیس یك بار برای تهیه پمادی جهت مداوای خارش دست شاه،هواپیمایی را در بست به لندن فرستاد تا ده حلقه از پماد مورد نظر را برای شاه بیاورد، زیرا پمادی با نام مورد دستور شاه در سوئیس وجود نداشت. بلكه مشابه آن با نامی دیگر موجود بود اما سفیر معتقد بود امر شاه باید همان طور كه هست اجرا شود. ولخرجیهای شاه و اطرافیان در سوئیس تا بدان حد بود كه بارها مورد اعتراض مطبوعات سوئیسی و اروپایی قرار گرفته بود اما سفیر می كوشید با اهدای هدایای گران قیمت به روزنامه نگاران صدای آنها را خاموش كند اما برخی پول می گرفتند و در عین حال به انتقادات خود شدت می دادند. این اعتراضات منجر به تظاهرات دانشجویی علیه حضور شاه در سوئیس می شد. عیاشی های شاه در سوئیس شاه در مسافرتش به سوئیس از همان فرودگاه از فرح جدا می‌شد و به دنبال عیاشی خود می‌رفت. در یكی از این مسافرتها شاه «از فرودگاه مستقیماً عازم محل اقامت یكی از ستارگان معروف شد و تمام ساعات بعدازظهر را در جوار او گذراند.»

در ویلای مجلل شاه، اتاق شاه از همسرش به دستور شاه جدا شد تا وی بتواند با صرف پولهای گزاف، چهره های مشهور سینمایی غرب و ... را دعوت كند كه از آن جمله می توان به بریژت باردو (هنرپیشه مشهور فرانسوی) اشاره كرد.