احیا دریاچه‌ارومیه با19راهکار

نوع راهکار

دستگاه مجری

وضعیت فعلی

وضعیت قابل انتظار

بازگشایی مسیرآبراهه‌های ورودی و تالاب‌های جنوبی به دریاچه و تسهیل در انتقال آب

وزارت نیرو

در حال حاضر، اکثر آبراهه های ورودی دریاچه مسدود است

کلیه آبراهه های ورودی که امکان بازگشایی آن وجود دارد، شناسایی و این اقدام انجام شود.

ساماندهی چاه‌های حوضه آبریز دریاچه ارومیه و نصب کنتور هوشمند

وزارت جهاد کشاورزی- وزارت نیرو

نظارت دقیق و کاملی به چاه های موجود در منطقه اعمال نمی شود. تعداد این چاهها اعم از مجاز و غیرمجاز تا بیش از 72 هزار حلقه، تخمین زده می شود که سطح زیر کشت منطقه را مشروب می کند.

همه چاه هایی که در حوضه آبریز دریاچه قرار دارند، شناسایی شود و با همکاری وزارتخانه های درگیر در این موضوع، برای همه آنها کنتور هوشمند نصب شود و تعرفه های آب بر اساس میزان مصرف در الگوی استاندارد و بالاتر از الگوی استاندارد، اخذ شود

تعیین تکلیف چاه‌های فاقد پروانه

وزارت جهاد کشاورزی- استانداریها- وزارت نیرو

هنوز تعداد واقعی چاه های غیرمجاز شناسایی نشده است. برخی از 17 هزار و برخی تا 50 هزار حلقه چاه نیمه عمیق و عمیق را در حوضه آبریز این دریاچه عنوان کرده اند

تمام چاه های فاقد پروانه، شناسایی شود. به آنهایی که امکان صدور پروانه وجود دارد، پروانه داده شود، سایر چاه ها، پلمب و بهره برداری از آن، متوقف شود.

جلوگیری از برداشت غیرمجاز از آب‌های سطحی

وزارت جهاد کشاورزی- استانداریها- وزارت نیرو

میزان دقیق برداشتهای غیرمجاز از این آبها مشخص نیست. همچنین کسانی که این آبها را استفاده می کنند، مشخص نشده اند

شناسایی میزان و افراد بهره بردار از آبهای سطحی که به صورت غیرمجاز استفاده می شود. جلوگیری از برداشت غیرمجاز این آبها

حذف دایک‌های ایجاد شده برای مهار پیشروی دریاچه در ورودی مسیل ها

وزارت نیرو

به دلیل نگرانی از پیشروی آب شور دریاچه در مبدا مسیلها، تعدادی مانع (دایک) ایجاد شده که به دلیل کاهش سطح آب، عملا این دایکها مانع از انتقال آب مسیلها به دریاچه شده اند

با توجه به راهکارهای مطالعاتی و علمی، تعدادی از دایکها قابل حذف است که حذف آنها باعث سهولت انتقال آب مسیلها در دریاچه می شود

انتقال پساب تصفیه‌خانه‌های حوضه آبریز به دریاچه

وزارت نیرو

بیشتر شهرهای حوضه آبریز ارومیه، دارای تصفیه خانه فاضلاب هستند. تبریز اولین تصفیه خانه را در ایران دارد ولی تاکنون برای استفاده از پساب این تصفیه خانه ها به ارومیه، فکری نشده است

پس از اجرای این طرح، حتی پساب تصفیه خانه های حوضه آبریز نیز به دریاچه وارد و از هدررفت آنها جلوگیری شود

جلوگیری از توسعه سطح اراضی کشاورزی با استفاده از ساز و کارهای تشویقی و تنبیهی مناسب

وزارت جهاد کشاورزی- بانکهای عامل- وزارت صنعت، معدن و تجارت

ارزش محصولات کشاورزی تولید شده در حوضه آبریز ارومیه، سالانه 650 میلیون دلار است. همین جذابیت، باعث شده است بسیاری از اراضی زیر کشت برود و با افزایش سطوح کشت در این حوضه و البته به دلیل الگوی اشتباه مصرف آب و کشاورزی، میزان اتلاف آب در این حوضه بسیار زیاد است

بدون اینکه سطح درآمد کشاورزان منطقه کم شود، با ارائه تسهیلات مناسب، الگوهای مناسب دیگری برای اشتغال زایی در منطقه به وجود آید. همچنین با پیش بینی راهکارهای تنبیهی، از کاشت اراضی که به صورت غیرمجاز زیر کشت برده می شود، جلوگیری شود.

مدیریت نهادهای کشاورزی و عدم واگذاری این نهادها به بهره‌برداران غیرمجاز منابع آب

وزارت جهاد کشاورزی- وزارت نیرو

بهره برداران غیرمجاز منابع آب در حوضه آبریز ارومیه (مانند چاه های نیمه عمیق و عمیق فاقد پروانه) باعث کاهش سطح آبهای زیرزمینی و در نتیجه سطح آب دریاچه ارومیه شده اند.

جلوگیری از تصدی نهادهایی که به دلیل ارتباطات غیرقانونی، از بهره برداران غیرمجاز منابع آب، حمایت می کنند و نظارت کامل و دقیق بخش دولتی بر نهادهای کشاورزی برای جلوگیری از سواستفاده

آیش‌بندی کشت‌های یک ساله با اعمال محدودیت منابع آب و تدوین الگوی کشت مناسب مناطق

وزارت جهاد کشاورزی- وزارت علوم، تحقیقات و فناوری

در حال حاضر، بیشتر سطح کشت منطقه به محصولات یکساله اختصاص دارد. میزان این سطوح نیز به صورت کامل مشخص نیست.

توسعه باغداری بر اساس الگوهای مناسب و همچنین ارائه تسهیلات مناسب به کشاورزان برای به روز رسانی تجهیزات انتقال آب و همچنین برگزاری دوره های کاربردی برای کشاورزان منطقه تا با تغییر الگوی کشت، از لحاظ اقتصادی، متضرر نشوند

عملیات آبخیزداری با تاکید بر آبخوان داری جهت تغذیه سفره‌های آب زیرزمینی حاشیه دریاچه، با حفظ حقابه زیست محیطی رودخانه‌ها تا ورودی به دریاچه

سازمان محیط زیست، وزارت جهاد کشاورزی- سازمان منابع طبیعی، وزارت نیرو

در حال حاضر، نظارت دقیق و قابل توجهی بر سفره های آب زیرزمینی منطقه اعمال نمی شود. همچنین حقابه دریاچه به دلیل گسترش کشت و الگوی نامناسب کشاورزی، داده نمی شود.

سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور با همکاری سازمان محیط زیست به راهکار مشترک و منطقی برای جلوگیری از کاهش سطح آبهای زیرزمینی برسد.

توقف کلیه طرح‌های سدسازی در دست مطالعه و اجرایی و طرح‌های شبکه‌های آبیاری و آبرسانی پایین دست در حوضه آبریز دریاچه ارومیه

وزارت نیرو- سازمان محیط زیست

پیش بینی می شود در حوزه آبریز ارومیه بیش از 40 سد در حال بهره برداری باشند، همچنین نزدیک به 60 سد دیگر در مرحله مطالعاتی اولیه قرار دارد

با نظارت سازمان محیط زیست، وزارت نیرو تمامی پروژه های سدسازی را متوقف کند.

اجرای برنامه‌های آگاه‌سازی و اطلاع‌رسانی عمومی درباره وضعیت دریاچه و نقش مردم و جوامع محلی در احیای دریاچه ارومیه

سازمان محیط زیست- وزارت جهاد کشاورزی- وزارت نیرو- وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی (رسانه ها)، صدا و سیما

الگوی نامناسب کشاورزی در منطقه، به علت ناآگاهی از تبعات خشک شدن دریاچه ارومیه است. با وجود فعالیت کنشگران محیط زیستی، هنوز بسیاری از ذینفعان در منطقه، از تبعات بحران در این دریاچه، آگاه نیستند

تمامی مردم ایران، به خصوص منطقه حوضه آبریز ارومیه، به این آگاهی و باور رسیده باشند که از بین بردن یک قطره از آب این دریاچه پیش رفتن به سوی فاجعه ای زیست محیطی است که زندگی مردم سه استان را به شدت تهدید می کند.

استقرار سیستم تصمیم یار حوضه آبخیز دریاچه ارومیه بر اساس برنامه مدیریت ریسک خشکسالی حوضه

سازمان محیط زیست- وزارت جهاد کشاورزی- وزارت نیرو

در حال حاضر، ارجحیت الگوی مصرف آب در منطقه، با مصارف کشاورزی است

با استقرار این سیستم، ریسک خشکسالی حوضه دریاچه کنترل و به حداقل خواهد رسید

انتقال آب به جزایر و تالاب‌های حاشیه دریاچه ارومیه از سد حسنلو

وزارت نیرو

این سد در حال حاضر یکی از دلایل کاهش سطح آب دریاچه ارومیه شمرده می شود

با مدیریت انتقال آب، انتظار می رود میزان تاثیر سد حسنلو و ماملو در کاهش سطح آب دریاچه ارومیه به حداقل برسد

مطالعه و بررسی اثرات احداث جاده میانگذر شهید کلانتری بر کاهش تراز آب دریاچه ارومیه

سازمان محیط زیست- وزارت نیرو

برخی معتقدند احدااث این جاده باعث دو تکه شدن دریاچه و در نتیجه خشک شدن زودتر آن شده است

با اجرای راهکارهایی مانند دریچه های انتقال آب در زیر این جاده، یا برچیدن بخشی از آن، از تاثیر این جاده بر خشک شدن ارومیه، کاسته شود

تهیه سیستم نقشه‌های کاداستر زراعی و باغی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه

سازمان ثبت اسناد- وزارت جهاد کشاورزی- سازمان محیط زیست

در حال حاضر، به دلیل عدم وجود نظارت دقیق، تعداد مزارع و سطح زیر منطقه مشخص نیست

با همکاری سازمان ثبت اسناد، نسبت به تنظیم دقیق نقشه های مزارع و باغات اقدام شود تا از گسترش آنها جلوگیری به عمل آید

تامین اعتبار مورد نیاز و تسریع در انتقال‌ طرح انتقال آب از رودخانه زاب به حوضه آبریز دریاچه ارومیه

هیئت دولت- وزارت نیرو- سازمان محیط زیست

هنوز آب این رودخانه از کشور خارج می شود و به عراق سرازیر می شود

با انتقال آب این رودخانه، بخشی از حقابه مورد نیاز ارومیه، تامین خواهد شد.

مطالعه طرح انتقال آب دریای خزر به دریاچه

وزارت نیرو- سازمان محیط زیست

هنوز هیچ مرحله ای از این طرح انجام نشده است

با اتمام مطالعه می توان به پاسخ این پرسش دست یافت: آیا انتقال آب از خزر به ارومیه، باعث افزایش بحران می شود یا راهکاری است که می توان به آن، به طور جدی اندیشید.

مطالعه برای استخراج و بهره‌برداری نمک و اجرای طرح‌های صنعتی در راستای نجات دریاچه

وزارت نیرو- وزارت صنعت، معدن و تجارت- سازمان محیط زیست، بانکهای عامل

در حال حاضر، نمک دریاچه به صورت خام، برداشت و به کارخانجات تصفیه در سایر استانها، تحویل می شود. همچنین میزان شوری ارومیه به دلیل کاهش سطح آب، به بالاترین سطح رسیده است

با این مطالعه امکان سنجی استخراج و بهره برداری نمک به وسیله به وجود آوردن شهرکهای صنعتی در اطراف دریاچه با کمک تسهیلات بانکهای عامل انجام می گیرد و بدیل خوبی برای کشاورزی منطقه و اشتغالزایی است.