سازمان ميراث فرهنگي جولانگاه سياست ورزي
روز چهارشنبه نهم بهمن ماه،يك عصرانه سياسي تكليف رئيس سازمان ميراث فرهنگي،گردشگري و صنايع‌دستي را مشخص كرد.عصرانه‌اي كه در آن استعفاي محمدعلي نجفي پذيرفته شد و مسعود سلطاني‌فر،به عنوان رئيس جديد سازمان توسط حسن روحاني،رئيس‌جمهور اعلام شد.پيش از اين مسعود سلطاني‌فر،خبر انتخابش به عنوان رئيس جديد سازمان را شايعه‌اي بيش نخوانده بود كه رسانه‌ها به‌دليل بازي‌هاي خبري اعلامش كرده بودند و او خودش را از اين موضوع بي‌خبر نشان داده بود.هنوز يك روز از خبر استعفاي دكتر نجفي و قبول آن نگذشته بود كه مهدي حجت،معاون ميراث فرهنگي و قائم‌مقام اين سازمان نيز رفت.مهدي حجت معمار ايراني و قائم‌مقام و معاون ميراث فرهنگي رياست سازمان ميراث فرهنگي، صنايع‌دستي و گردشگري (محمدعلي نجفي) است.او از روساي اسبق و بنيانگذاران سازمان ميراث فرهنگي بوده است و هميشه در سخنراني‌هاي خود عنوان مي‌كرد كه من حق پدري به گردن سازمان ميراث فرهنگي دارم.پنج‌شنبه دهم بهمن ماه،پس از موافقت رئيس‌جمهور با درخواست استعفاي محمدعلي نجفي از سازمان ميراث فرهنگي و منصوب شدن مسعود سلطاني‌فر به سمت رياست اين سازمان، مهدي حجت نيز بعد از ظهر پنج‌شنبه تمامي وسايل خود را از دفترش در سازمان ميراث فرهنگي جمع كرد و از اين سازمان رفت.او شهريور ماه به سازمان ميراث فرهنگي آمده بود.داستان ميراث فرهنگي تبديل به يك ماجراي غم‌انگيز سياسي شده است.انتصاب‌هايي كه رنگ و بوي سياسي دارد از افرادي كه در مجلس راي اعتماد نگرفته بودند و حالا در مظلوم‌ترين سازمان كشور كه با فرهنگ،هنر و ميراث ارتباط مستقيم دارد،برسر كار آمدند.محمدعلي نجفي،كه مديري خوشنام بود اما سابقه و تجربه ميراث فرهنگي را نداشت و حالا مسعود سلطاني‌فر كه علوم سياسي خوانده و بيشترين سابقه‌اش حضور به عنوان قائم‌مقام سازمان تربيت بدني است.سيداحمد طباطبايي،رئيس كميته ملي موزه‌هاي ايران و كارشناس ارشد ميراث فرهنگي،در مورد استعفاي محمدعلي نجفي و بر سركار آمدن مسعود سلطاني‌فر به عنوان رئيس سازمان ميراث فرهنگي به تهران امروز مي‌گويد: «سازمان ميراث فرهنگي در واقع يك سازمان فرهنگي است و كساني مي‌توانند سكان هدايتش را برعهده داشته باشند كه از جنس سازمان باشند،نه از جنس سازمان و تشكيلات اداري بلكه از جنس موضوع ميراث فرهنگي باشند.بالطبع موضوع ميراث فرهنگي امري است كه تا وقتي كسي در بوته امتحان قرار نگيرد،خودش را نمي‌تواند نشان دهد.به‌طور مثال مهندس بهشتي،مديري از جنس ميراث فرهنگي بودند اما قبلش در سينما و شهرداري مشغول كار بودند و وقتي برسركار آمدند نشان دادند كه مديري از جنس ميراث هستند.به هر صورت موضوعي مانند ميراث فرهنگي موضوعي هويتي و مربوط به همه ماست و بايد اميد داشت هركسي كه هدايت اين سازمان را برعهده مي‌گيرد در حفظ اهداف و حفظ هويت ميراث كشور كوشا باشد،قطعا اين كار و امر صورت نمي‌گيرد مگر آنكه نگاهش به اين حوزه نگاه ميراث فرهنگي باشد.» بايد نگاه به ميراث فرهنگي تغيير كند اين كارشناس ارشد ميراث فرهنگي تاكيد مي‌كند: ««هيچ‌گاه تغيير انسان‌ها تغيير اساسي نيست،چون تغيير اساسي را تغيير نگاه به‌وجود مي‌آورد.اميدواريم نگاه در ميراث فرهنگي،به سمت هويت و اصالت امر ميراث فرهنگي باشد.البته اين سازمان دو بخش ديگر گردشگري و صنايع‌دستي را هم دارد و بايد در هركدام از آنها نگاه مبتني و موافق در واقع خصلت‌هاي اين دو مورد را داشته باشد.بايد براي هر يك از اين حوزه‌ها شخصي متبحر و آشنا با اين امر را قرار بدهند.»طباطبايي،معتقد است: «متاسفانه موضوع ميراث فرهنگي اشكالي كه دارد اين است كه وقتي خطا در آن انجام مي‌شود قابل بازسازي نيست،يعني تفاوتش با امر گردشگري و ديگر امور در اين است كه در آنها خطا را مي‌شود جبران كرد اما در ميراث فرهنگي خسارت قابل جبران و بازسازي نيست.بايد تاكيد كرد اين رفت و آمد‌ها في‌النفسه مسئله‌اي نيست بلكه عدم تغيير در نگاه مي‌تواند مسئله‌ساز باشد.» استعفا به‌دليل كمبود منابع و مداخلات شايعه است ايرج نديمي،سخنگوي فراكسيون ميراث فرهنگي و گردشگري مجلس نهم درباره علت استعفاي دكتر محمدعلي نجفي،به تهران امروز،مي گويد: «شب ديدار دولت و مجلس از آقاي نجفي علت استعفايشان را پرسيدم و وي گفت: «من بارها تقاضاي استعفا داشته‌ام كه رئيس‌جمهور با آن موافقت نكرده‌اند،نهايتا تصميم‌گيري را به دكتر روحاني واگذار كرده‌ام و موضوع رفتن من صرفا به دليل سلامتي است.»نديمي،تاكيد مي‌كند كه از رئيس سازمان ميراث فرهنگي سابق پرسيده: «حتي شايعاتي وجود دارد مبني بر اينكه موضوع مداخلات و كمبود منابع مطرح است،يا در كارتان دخالت مي‌شود يا پول كم داريد؟!كه باز هم دكتر نجفي، تاكيد كرد كه اصلا اين موضوع صحت ندارد و ايرج نديمي،در پاسخ به اين سوال كه گزينه جديد سازمان يك انتخاب ميراثي نيست،چرا كه ايشان تجربه كافي در حوزه ميراث فرهنگي ندارند و بيشتر انتخابي سياسي است،مي گويد: «اتفاقا آقاي سلطاني‌فر از جمله كساني است كه براي ميراث فرهنگي يك فرصت است.ضمن اينكه دكتر نجفي،انساني فكور،برنامه ريز و انديشمند بودند،اما مسعود سلطاني‌فر،از ديدگاه عملي و اجرا با توجه به فعاليت‌هاي چندين ساله‌اش مي‌توانند در اين حوزه موفق باشند.همين طور ايشان به‌دليل حضورشان در استان‌هاي مختلف به عنوان استاندار مي‌توانند به حوزه‌هاي گردشگري به خوبي وارد شوند.»سخنگوي فراكسيون ميراث فرهنگي مجلس در مورد استفاده از كارشناسان در سازمان مي‌گويد: «اگر رئيس جديد سازمان بتوانند در كنار انجام كارهاي اجرايي،افرادي مانند معاونان فعلي را داشته باشند و از فكر مشاوران سازمان استفاده كنند،قطعا موفق هستند.»ايرج نديمي،حضور مسعود سلطاني‌فر را در سازمان ميراث فرهنگي يك لطف الهي مي‌داند.وي در مورد شايعات موجود كه در سازمان نمي‌شود كار كرد،منابع مالي وجود ندارد،دخالت‌ها زياد است،مي گويد: «دكتر نجفي،انسان راستگويي است و با ايشان ارتباط كاري داشته‌ام،و او دو كلمه كمبود منابع مالي و مداخلات را صريحا رد كرده‌اند و چون شخصا از ايشان سوال كرده‌ام در نتيجه وجود چنين موضوعاتي را منتفي مي‌دانم.» با انتخاب جديد روح جديد در سازمان دميده شود انوشيروان محسني‌بندپي،نماينده پيشين مجلس و از اعضاي فراكسيون ميراث فرهنگي و گردشگري مجلس شوراي اسلامي بوده است.او از كساني است كه خواستار تحقيق و تفحص از عملكرد حميد بقايي،رئيس سابق سازمان ميراث فرهنگي در دولت پيشين بود.بندپي،درباره اتفاقاتي كه در گذشته در سازمان افتاده است و رفت و آمدهاي پي‌در‌پي روسا به تهران امروز،مي گويد: «رفتن دكتر نجفي چون خيلي به سرعت بود شايد زياد ضربه‌اي به سازمان نزند،اما كسي كه جاي دكتر نجفي، آمده است چون تجربه كار اجرايي در استان گيلان و جاهاي ديگر داشته است و سابقه كار فرهنگي را هم داشته‌اند به تناسب ظرفيت‌هايي كه در مسعود سلطاني‌فر است،اين تغيير را برعكس تغييراتي كه در دولت دهم ايجاد شده بود،تغييراتي مثبت مي‌دانم.واقعيت اين است كه دكتر نجفي، به‌دليل كسالتي كه داشت،شايد نشد اين سمت را ادامه دهند.به هرحال حوزه ميراث فرهنگي مخصوصا گردشگري،انساني را مي‌طلبد كه اهل سفر باشد تا بتوانند عملياتي و اجرايي اهداف راهبردي را در اين بخش پيگيري كنند.»محسني‌بندپي،در مورد شايعاتي كه حول محور سازمان وجود دارد،مبني بر اينكه مداخلات در سازمان زياد است و همين طور كمبود منابع مالي در سازمان وجود دارد،مي‌گويد: «يك چاشني‌ها و انگيزه‌هايي به‌دليل كمبود منابع مالي وجود دارد،ولي در بخش گردشگري كارهاي اجرايي بيشتر از منابع مالي نياز است.اگر بتوانيم امنيت را در بخش سرمايه‌گذاري گردشگري ايجاد كنيم،رواديد اتباع خارجي را پيگيري كند،بسترسازي در بخش گردشگري مهم‌تر از وجود منابع مالي است.اميدواري در زمينه ميراث فرهنگي هنوز وجود دارد تا آن اتفاقات هشت سال گذشته فراموش شود و روح جديدي به سازمان بدمد.» نمي دانم چرا حجت رفت پدر ميراث فرهنگي كشور،از سازمان ميراث فرهنگي رفت.هنوز كسي از علت رفتن مهدي حجت يكي از مشاوران ارشد سازمان خبري ندارد.هنوز مشخص نيست اعتراض به انتخابي كه رنگ و بوي سياسي دارد،موجب رفتنش شده است يا اينكه او هم ديگر نمي‌تواند در سازمان به كارش ادامه دهد.رئيس جديد سازمان ميراث فرهنگي،صنايع‌دستي و گردشگري درباره رفتن قائم‌مقام اين سازمان به‌دنبال موافقت با استعفاي نجفي،گفت: به هر حال،هر كسي اختيار خود را دارد.من رفتن آقاي حجت را از طريق خبرها شنيده‌ام،اما اينكه چرا رفته‌اند را نمي‌دانم و بايد در روزهاي آينده اين موضوع را بررسي كنم.مسعود سلطاني‌فر در گفت‌وگو با خبرگزاري ايسنا،در پاسخ به اين پرسش كه براي سازماني كه ضعف ساختاري و اعتباري در سال‌ها داشته و گفته مي‌شود يكي از دلايل استعفاي آقاي نجفي نيز همين بوده است و با توجه به اينكه قائم‌مقام سازمان نيز سازمان را ترك كرد، چه برنامه‌اي دارد و آيا اين توان را در خود مي‌بيند كه سازمان را با همه مشكلاتش دوباره روي ريل برگرداند؟ گفت: ديروز حكمم را گرفتم و بايد اوضاع را بررسي كنم كه چطور است.وي اظهار كرد: من در جريان شرايط فعلي سازمان ميراث فرهنگي، صنايع‌دستي و گردشگري قرار دارم و ان‌شاءالله، توكل به خدا مي‌رويم تا مشكلات را حل كنيم. چنين عملكردي از دولت تدبير و اميد بعيد بود «چنين عملكردي از دولت «تدبير و اميد»بسيار بعيد بود.»اين گفته‌هاي رئيس پژوهشگاه سازمان ميراث فرهنگي، صنايع‌دستي و گردشگري درباره تغيير رئيس اين سازمان است. جليل گلشن،در گفت‌وگو با ايسنا اظهار كرد:اين انتظار وجود داشت كه فردي متخصص جايگزين آقاي نجفي در سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري شود كه دست كم با مسائل اين سازمان آشنايي داشته باشد، اما رفتار دولت در اين‌باره «تنگ‌نظرانه» و بسيار بعيد بود.او ادامه داد: پس از انتصاب آقاي نجفي به‌عنوان رئيس، شرايط سازمان مانند درختي بود كه شكوفه داده باشد؛ اما با تغييرات اخير، برف روي شكوفه‌ها نشسته و ديگر نمي‌توان انتظار داشت كه اين درخت، گل و ميوه بدهد. شيوه تغيير رئيس سازمان لاجرم در بدنه كارشناسي، سرخوردگي به‌وجود مي‌آورد و اين شرايط اصلا به‌صلاح نيست.وي اظهار كرد: متاسفانه در اين تغييرات،رفتار شايسته‌اي با كساني مانند دكتر حجت، قائم‌مقام و معاون ميراث فرهنگي نشد كه عمر، زندگي و فكر خود را براي ميراث فرهنگي گذاشته‌اند. در حالي كه مي‌شد به‌شكل ديگري عمل كرد تا كساني كه با شوق و اميد به سازمان آمده‌اند، دچار سرخوردگي نشوند و اميدي كه در نيروي انساني به‌وجود آمده است، كمتر از بين برود؛ اما اكنون شرايط نيروي كارشناسي سازمان ميراث فرهنگي كه بار اصلي كار بر دوش آنهاست، مقداري مشكل مي‌شود. اين باستان‌شناس همچنين بيان كرد: در سال‌هاي گذشته، اين اعتراض مطرح بود كه چرا روساي اين سازمان بدون توجه به نظر كارشناسان مي‌آيند و مي‌روند، اما حالا همان كار انجام شده است و از نظر اخلاقي نيز با افرادي مانند دكتر حجت كه عضو شوراي شهر تهران بود و براي آمدن به سازمان از سمتش استعفا كرد، رفتار خوبي نشد.گلشن در پاسخ به اين پرسش كه آيا اين انتظار وجود داشت كه با دكتر حجت براي انتخاب رئيس جديد مشورت شود يا اينكه از او به‌عنوان يك پتانسيل در سازمان، براي سمت مديريت استفاده شود؟ گفت: هر دو موضوع مطرح است؛ ما چنين پتانسيل‌هايي را در سازمان ميراث فرهنگي داريم، اما دولت «تدبير و اميد» به‌گونه‌اي برخورد كرد كه درست نبود و حالا كسي به‌عنوان رئيس سازمان منصوب شده كه شخص رئيس‌جمهور او را مي‌شناسد. او درباره شرايط خودش پس از تغيير رئيس سازمان نيز توضيح داد: «وضعيت من در اين سازمان از قبل مشخص بود، با توجه به اينكه شرايط لازم را نداشتم، از روز اول مشخص بود كه در آينده نزديك فرد ديگري جايگزين من مي‌شود. به همين دليل، اصلا نگران اين نيستم كه جايگاه من در اين سازمان چه مي‌شود، چون از ابتدا مي‌دانستم كه در اينجا نمي‌مانم.» ميراث فرهنگي جولانگاه عرصه بازي‌هاي سياسي شده است.عرصه كساني كه راي اعتماد نگرفته‌اند و حالا مي‌خواهند بدون اندكي تجربه در حوزه ميراث فرهنگي بيايند تا حافظ اهداف فرهنگي، هنري و ميراث كشور باشند.هشت سال ميراث فرهنگي رو به نابودي رفت همه منتظر بودند با آمدن دولت تدبير و اميد حال ميراث كشور هم بهتر شود،اما حالا حتي پدر ميراث كشور هم از سازمان رفته است و همه مي‌دانند كه اشتباهات در ميراث غيرقابل جبران است.