ظریف: توافق محرمانه‌ای با 1+5 نداریم

ایسنا: مارتین وکر و آندراس روئش، خبرنگاران روزنامه "نویه سورشر" سوئیس در گفت‌وگوی اختصاصی با محمدجواد ظریف، وزیر امورخارجه ایران نظر وی را درباره توافقنامه هسته‌ای ایران جویا شدند. ظریف در پاسخ به این که "شما کارت دعوت شرکت در اجلاس ژنو 2 در مونتروی سوئیس را در جیب داشتید، اما بعد اتفاق دیگری رخ داد. آیا از آن اتفاق عصبانی نشدید؟" با تاکید بر این که "من از این وضع به هیچ عنوان ناراحت نشدم"، گفت: از همان ابتدا هم گفتیم که ما در صورتی در این نشست شرکت خواهیم کرد که محترمانه دعوت شویم. (بان کی مون) دبیرکل سازمان ملل با من تماس گرفت و من در آن تماس به او گفتم که ایران به طور سازنده شرکت خواهد کرد، اما در عین حال هیچ پیش شرطی را نمی پذیرد. البته من متاسفم که این دعوت خیلی دیر انجام شد. به علت دعوت دیرهنگام، من باید معاونم را به ژنو می فرستادم. چون در روز اجلاس باید به ترکمنستان می‌رفتم. می‌بینید که من به موقع برای افتتاحیه این اجلاس به مونترو دعوت نشده بودم. به نظرم اعتبار و جایگاه سازمان ملل با پس گرفتن دعوت از ایران برای شرکت در این نشست به خطر افتاد. من نه دعوت دبیرکل سازمان ملل و نه پس گرفتن بهانه‌جویانه آن را انتظار نداشتم. هیچ دلیلی وجود نداشت که ایران را مقصر و گناهکار وانمود کنند. وزیر امور خارجه ایران در پاسخ به این‌که " اما به نظر می‌رسد بان کی مون تحت فشار، مساله پیش شرط را برای ایران مطرح کرد" با بیان این‌که نمی داند بان چطور به این نتیجه رسید، گفت: چون در گفت‌وگوی ما هیچ نشانه‌ای از این ذهنیت مطرح نشد. ظریف در پاسخ به این‌که "جان کری، وزیر خارجه آمریکا در مونترو تاکید کرد که درها برای مشارکت ایران همچنان باز خواهد ماند. نظر شما چیست؟" گفت: ما به مشارکتی که شرط و شروط داشته باشد، نیازی نداریم. وی در پاسخ به این‌که "گفت‌وگوهای بحران سوریه تا روز جمعه این هفته ادامه خواهد یافت. آیا این به نظرتان عجیب نیست؟" ضمن دادن پاسخ منفی ابراز امیدواری کرد که گفت‌وگوهای مستقیم بین طرف‌های سوری آغاز شوند و افزود: چون چنان‌چه فرصت گفت‌وگوی مستقیم از بین برود، مایه تاسف است و این موضوعی است که طرف‌های سوری باید به ضرورت آن واقف باشند. وزیر امور خارجه در پاسخ به این ادعای خبرنگاران این روزنامه سوئیسی که "از یک طرف ایران، آینده سوریه را مساله‌ای می داند که تنها شهروندان سوری باید درباره‌اش تصمیم بگیرند، اما از طرف دیگر شاهدیم که نیروهای خارجی زیادی از جمله ایرانی‌ها در این کشور حضور دارند. آیا این یک تناقض در گفتار نیست؟" گفت: ما مناسبات تاریخی با کشورهای عضو سازمان ملل داریم. دولت ایران، دولتی است که با دیگر کشورها مناسبات منظم و معمول دارد که همکاری‌های نظامی نیز بخشی از این مناسبات به شمار می‌رود. ایران از آن گروه‌ها در سوریه که بمب و سلاح در اختیار سازمان‌های تروریستی قرار می دهند، حمایت نمی‌کند؛ آن هم سازمان‌هایی که سازمان ملل و آمریکا آنها را در فهرست سازمان‌های تروریستی قرار داده‌اند. این سازمان‌ها باید در برابر اعمالشان پاسخگو باشند. وزیر امور خارجه ایران افزود: متاسفانه قدرت‌های حامی این سازمان‌ها نیز حافظه کمی دارند. آنها باید بدانند که کسانی که از افراطیون حمایت می‌کنند، در نهایت، خودشان قربانی افراطی‌گری خواهند شد. به گزارش واحد مرکزی خبر، ظریف در پاسخ به این‌که "آیا فکر نمی‌کنید حزب‌الله لبنانِ که تحت حمایت شما است و زمانی به عنوان یک سازمان افراط‌ گر کوچک شناخته می‌شد نیز یکی از همین سازمان‌های تروریستی است؟" گفت: توضیح درباره این مساله، نیاز به بحث مفصل دارد. اما در هر صورت ما خواستار عقب نشینی تمامی نیروهای خارجی از خاک سوریه‌ایم و در این راه از نفوذ خود استفاده خواهیم کرد. وی در پاسخ به این‌که "آیا خروج نیروهای خارجی از خاک سوریه، مشمول نیروهای ایرانی نیز می‌شود؟" اظهار داشت: ایران، هیچ نیرویی در سوریه ندارد، بلکه تنها مشاورانی از ایران در این کشور حضور دارند. در واقع ما هیچ نیروی آماده به جنگی در آنجا نداریم. وزیر امور خارجه ایران در پاسخ به این‌که "آینده بشار اسد را چطور ارزیابی می کنید؟" خاطرنشان کرد: نمی‌توان در این لحظه به این سوال پاسخ داد. جنگ در سوریه اکنون سه سال به طول انجامیده است. ابتدا این‌طور تصور می‌شد که رئیس جمهور اسد ظرف دو ماه از قدرت خلع می‌شود. از آن زمان تاکنون عده‌ای پشت این توهم پنهان شده‌اند. اما به جای این‌که این افراد دست از این موضعِ به بن بست رسیده بردارند، آن را تعمیم هم می‌دهند. برای اپوزیسیون سوریه نیز همواره روشن بوده که آنها در موقعیتی نیستند که بتوانند اسد را از قدرت ساقط کنند. آنها حتی زمانی خود را به مداخله نظامی آمریکا امیدوار کرده بودند. اپوزیسیون و حامیان منطقه‌ای‌شان در سوریه این‌طور گمان می‌کردند که آمریکا تصمیم درستی را در حمله نظامی به سوریه گرفته است؛ در صورتی که ماموریت خنثی‌سازی تسلیحات شیمیایی سوریه نباید بهانه‌ای برای توسل به جنگ در این کشور تلقی شود. ظریف با اشاره به اینکه همه باید تلاش کنند به جنگ پایان دهند، اظهار داشت: خاتمه جنگ باید هدف نهایی باشد و در گام بعدی باید اوضاع مردم سوریه بهبود یابد. به همین منظور است که می‌توان یک فرآیند سیاسی را در پیش گرفت. اما چنانچه چنین روندی در دستور کار قرار نگیرد، جنگ سوریه بیش از اینها طول خواهد کشید. او در پاسخ به این‌که "وقتی اسد، نامزدی مجدد خود را در انتخابات آینده ریاست جمهوری در سوریه اعلام کند، فکر نمی‌کنید این اقدام مفیدی نخواهد بود"، گفت: این را سوری‌ها خود باید تصمیم بگیرند. هر کس که ادعا می‌کند ملت سوریه به دنبال حذف اسد است باید اجازه دهد وی در انتخابات شرکت کند. وزیر امور خارجه ایران در پاسخ به این‌که "تحت شرایط فعلی، برگزاری انتخاباتی دموکراتیک قابل تصور نیست. درست است؟" گفت: نه، اینطور نیست. چون مساله اصلی باید این باشد که چطور می‌توانیم تضمین دهیم انتخابات آزاد و منصفانه در این کشور برگزار می‌شود. در واقع وقتی چنین امکانی از همان ابتدا منتفی فرض شود، این ذهنیت هم به وجود می آید که عده‌ای از انتخاب مجدد اسد نگران هستند و این در حالی است که بیش از پنجاه درصد از سوری‌ها از انتخاب مجدد او به سمت رئیس‌جمهوری سوریه حمایت کرده‌اند. البته این، ارزیابی شخصی من نیست، بلکه منابع آمریکایی نیز چنین حمایتی را مورد تایید قرار داده‌ اند. ظریف در پاسخ به این‌که "از زمان خنثی‌سازی تسلیحات شیمیایی سوریه به نظر می‌رسد تنها موشک‌های حزب‌الله لبنان، تهدیدی جدی برای اسرائیل محسوب می‌شوند. نظر شما در این‌باره چیست؟" با بیان این‌که مشکل، سیاست تهاجمی مستمر رژیم صهیونیستی است که از سیاست خارجی عاری از بازخواست و غیر پاسخگوی این رژیم نشات می‌گیرد، گفت: به نظرم در طول این سال‌ها، طرح مساله اتمی ایران دقیقا ابر تیره‌ای را تشکیل داده بود تا به اسرائیل امکان دهد روی شهرک‌سازی و تهاجم مستمر علیه فلسطینیان سرپوش بگذارد و آنها را توجیه کند. اما این بهانه مدتی است از اسرائیلی‌ها گرفته شده است. چون دیگر (مثل قبل) به مساله اتمی ایران پرداخته نمی شود. وی با بیان این‌که "ما هرگز این برداشت را نداشتیم که یک تهدید جدی نظامی در انتظارمان است"، افزود: ما این مساله را حتی با آمریکایی‌ها نیز در میان گذاشتیم. وزیر امور خارجه ایران سپس این سوال را مطرح کرد که "به راستی ماموریت‌های خشونت‌طلبانه در کشورهایی نظیر ویتنام، عراق و افغانستان تاکنون چه دستاوردی در برداشته‌اند؟" و افزود: موارد معدودی وجود دارد که در آنها استفاده از زور و توسل به خشونت در نهایت به نفع ملت آمریکا یا حتی امنیت جهانی تمام شده است. ظریف در پاسخ به این‌که "رئیس جمهور روحانی، توافقنامه موقتی بر سر موضوع اتمی کشورش را تسلیم شدن قدرت‌های بزرگ در مقابل اراده ملت ایران توصیف کرده است. آیا این توافقنامه را واقعا به مثابه یک پیروزی برای تهران می‌پندارید؟" گفت: این پیروزی، برد عقل‌گرایی بود. من فکر می‌کنم همه طرف‌ها در این توافق، برنده بودند. در طول یک دهه اخیر، غرب همواره در امید واهی بسر می‌برد؛ این‌که غنی سازی اورانیوم ایران به صفر درصد برسد و توانمندی ایران برای غنی سازی اورانیوم نیز از بین برود. اما اکنون آمریکا - البته خیلی دیر- به این بینش دست یافته است که این ذهنیت، دیگر جواب نمی‌دهد. حتی رئیس جمهور اوباما نیز به صراحت در اظهارات خود گفته است که غنی سازی صفر درصد در ایران، آرزویش بوده است. اما می‌بینید که او نتوانست این آرزو را به عمل تبدیل کند. در مقابل رئیس‌جمهور ایران به روشی دیگر نظر خود را اعلام کرد؛ این‌که آمریکا تاکنون در عالم خیال بسر می‌برده است و اکنون باید واقعیت را بپذیرد و این واقعیت یعنی انجام غنی‌سازی اورانیوم در ایران. وزیر امور خارجه ایران در پاسخ به این‌که "یکی از رخدادهای تلخ این توافقنامه، افشای این مساله است که یک ضمیمه محرمانه به پیوست این توافقنامه وجود داشته است. به نظر شما آیا این ضمیمه به اعتبار این توافقنامه آسیب نمی‌رساند؟" تاکید کرد که "ما هیچ توافقنامه محرمانه‌ای با هم نداشته‌ایم" و افزود: برنامه اقدام مشترک ایران با گروه 1+5 در 24 نوامبر سال گذشته، مشتمل بر چهار صفحه مکتوب به سرانجام رسید. ظریف در پاسخ به این‌که "یعنی شما وجود یک پیوست سی صفحه‌ای محرمانه را برای این توافقنامه انکار می‌کنید؟" گفت: برای اجرایی کردن این برنامه اقدام مشترک ما مذاکرات بیشتری داشتیم. نتیجه این مذاکرات، توافق شفاهی و غیرمکتوب بود و این توافق، یک توافق محرمانه نیز نبود. وی با اعلام این‌که یک توافق شفاهی انتشار عمومی ندارد، افزود: توافق ما اشتراکی بود. جزئیات این توافق در خصوص اقدامات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و یافتن راه‌هایی برای انتقال منابع مالی مسدود‌ شده ایران است. اینکه آمریکا متعهد شده بود این سند را منتشر نکند، ولی متاسفانه آنها چکیده‌ای از این توافق را منتشر کردند و بعد یک تفسیر اشتباه یک‌جانبه از مضامین این توافق به وجود آمد. من در چنین بازی‌هایی شرکت نمی‌کنم. وزیر امور خارجه ایران در پاسخ به این‌که "این مثالی که شما مطرح کردید از فقدان اعتماد متقابل حکایت دارد. به نظر شما اگر ظرف مهلت توافق‌شده شش‌ماهه هیچ توافقی در خصوص دستیابی به یک راه‌حل مشخص و نهایی حاصل نشود، در آن صورت چه رخ خواهد داد و فکر نمی‌کنید این وضع برای ایران خیلی ناخوشایند خواهد بود، چون ایران از تحریم‌ها خلاص نمی‌شود؟" گفت: باید به این مساله از منظر دیگری نگریست. ما تحریم‌ها را پشت سرگذاشتیم. ما اکنون معامله‌ای را انجام دادیم که اجرایی شده است. با این حال خیلی‌ها تلاش می‌کنند از اجرای این توافق جلوگیری کنند. ما امیدواریم تمامی طرف‌ها از فرصت اجرای این روند استفاده کنند. البته اگر این توافق، پایان مثبتی هم نداشته باشد، دنیا که به آخر نرسیده است. در آن صورت آمریکایی‌ها این‌طور فکر می‌کنند که اعمال تحریم‌های بیشتر علیه ایران، مفید خواهد بود. واضح است که تحریم‌های بیشتر، فعالیت سانتریفوژهای بیشتری نیز به دنبال خواهند داشت. صرف نظر از غرض ورزی به ملت ایران، تحریم‌ها به توسعه پایدار تاسیسات غنی‌سازی اورانیوم ما منتهی شده‌اند. شما می‌دانید که تحریم‌ها نتوانستند مانع نصب نوزده هزار دستگاه سانتریفیوژ ما شوند. ظریف در پاسخ به این‌که "منظور شما این است که ایران در واکنش به تحریم‌های جدید آمریکا از ادامه توافق خودداری می‌کند و به تولید سانتریفیوژها سرعت می‌بخشد؟" تصریح کرد: در آن صورت انصراف ایران دیگر معنایی ندارد؛ چون آمریکا با تحریم‌های ضد ایرانی‌اش، توافقنامه را نقض کرده است و دیگر همه چیز از بین خواهد رفت. اوباما قول داده است هرگونه تلاش کنگره آمریکا برای اعمال تحریم‌های جدید علیه ایران را وتو کند. اگر من با پارلمان کشورم مشکل دارم، این مشکل من است. بنابراین مشکل کنگره، مشکل دولت آمریکا است، نه ما. این روزنامه سوئیسی در ادامه به نقل از یک اندیشکده آمریکایی گفت: برای جلوگیری از تولید مواد هسته‌ای شکافت‌پذیر و تبدیل آنها به یک بمب اتمی در طول مدت شش ماه اعتبار این توافقنامه، ایران باید شمار دستگاه‌های سانتریفیوژ خود را تا 4 هزار سانتریفیوژ کاهش دهد و این یعنی از ظرفیت فعلی فعالیت تاسیسات حاوی سانتریفیوژ خود به میزان یک پنجم بکاهد. آیا ایران حاضر به اعمال چنین محدودیتهایی خواهد بود؟ ظریف در پاسخ گفت: این‌ها همان افرادی هستند که سال‌ها به دنبال اجرایی شدن گزینه "غنی سازی صفر درصد" بودند. به نظرم این موسسه باید بار دیگر به کتاب‌ها مراجعه کند؛ ضمن این‌که ما در رسانه‌ها درباره تعداد سانتریفیوژها مذاکره‌ای نداشته ایم. وزیر امور خارجه ایران در پاسخ به این‌که " تعداد سانتریفیوژها تعیین‌کننده است، چون اگر به دنبال اهداف صلح‌آمیز باشید به تولید سوخت هسته‌ای در این حجم نیازی ندارید. این‌طور نیست؟" گفت: ما برای تامین سوخت راکتور اتمی‌مان در بوشهر باید ظرفیت (غنی سازی) خود را نیز افزایش دهیم. وی در پاسخ به این‌که "با این حساب ایران باید شمار دستگاه‌های سانتریفیوژ خود را به چهار برابر افزایش دهد. درست است؟" گفت: بله، اما ما حاضریم در یک چارچوب خردمندانه اطمینان دهیم که برنامه اتمی ایران، صرفا اهداف صلح‌آمیز را تعقیب می‌کند. در این مسیر، هیچ‌کس نباید به ما دستور دهد. به گزارش واحد مرکزی خبر،ظریف در پاسخ به این‌ ادعا که "از قرار معلوم آزمایش‌های اتمی ممنوعه در تاسیسات نظامی «پارچین» انجام شده است و چنان‌که می دانید تاکنون توافقی در خصوص بازدید از این تاسیسات نظامی حاصل نشده است. درست است؟" با یادآوری این‌که آژانس تاکنون دو بار در سال 2005 میلادی از پارچین بازدید کرده است، گفت: ما از بازرسان سوال کردیم که آیا آن‌ها خواستار بازدید از بخش‌های دیگری از این تاسیسات هستند یا خیر که آن‌ها به این سوال پاسخ منفی دادند. با این همه ما موافق شفافیت کامل هستیم. وی در پاسخ به این‌که "پس چرا آژانس، درخواست جدیدی را برای بازرسانش مطرح کرده و متقابلا ایران هم حاضر به اجابت آن نشده است؟"، گفت: یک چنین استعلامی وجود دارد. چون برخی کشورهای عضو آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، اطلاعاتی را مطرح کردند که حالا آژانس باید آنها را پیگیری کند. من نمی‌گویم که ما در ارتباط با چنین مسائلی برای مذاکره آمادگی نداریم، اما من مخالف این بازی بی‌پایانم که در آن این مسائل، مدام مطرح شوند. وزیر امور خارجه ایران در پاسخ به این‌که "با توجه به این‌که شما نیمی از زندگی دوران جوانی خود را در آمریکا سپری کرده‌اید، آیا در این کشور، چیزی وجود داشته است که شما دلتنگش باشید؟"، گفت: طبیعی است که هر کس، دلش برای دوران تحصیلش تنگ می‌شود؛ آن‌هم دورانی که به انسان، امکان فراگیری، لذت از زندگی و سفر می‌دهد. من لذت از این دوران را بار دیگر در مدت شش سال تجربه کردم و آن هم زمانی بود که دیگر از فضای دیپلماتیک خارج شده بودم و حالا که دوباره از دوران بازنشستگی‌ام رجعت کرده‌ام، برای همه چیز از جمله دوران تحصیل، دورانی که در بازنشستگی به سر می بردم و حتی زمانی که سفیر ایران در سازمان ملل بودم، دلتنگ شده‌ام. ظریف در حالی‌که لبخندی بر لب داشت، ادامه داد: من از دوران زندگی‌ام در آمریکا هیچ خاطره بدی ندارم. فقط زمانی که در تهران، بحران گروگانگیری (دیپلمات‌های آمریکایی) در سال 1979 تا 1981 رخ داد به علت هویت "خاورمیانه‌ای" که داشتیم در آمریکا به ما چپ چپ نگاه می‌کردند. وزیر امور خارجه ایران در پاسخ به آخرین سوال این روزنامه مبنی بر این‌که "شما دوست دارید سبک آمریکایی را در زندگی‌تان در پیش گیرید؟" گفت: خیر. من از سبک زندگی ایرانی خوشم می‌آید. زیرا حتی در آمریکا هم رفتار ما اسلامی و ایرانی بود.