مدرک به پایگاه اجتماعی افراد تبدیل شده است/ باید علم را به فناوری تبدیل کنیم/ فضای آموزش عالی کشور نیاز به بازنگری دارد

سرویس اجتماعی «فردا»؛ دانش گرایی نه مدرک گرایی. این موضوع یکی از آسیب‌های مراکز علمی کشور از جمله دانشگاه‌هاست که امروزه به عنوان یک اپیدمی علمی در کشور از آن سخن به میان می‌آید. البته این مساله معضلی است که به سبب بروکراسی دانشگاهی و علمی بروز کرده است. به هرجهت مدرک یکی از شاخصه‌هایی است که تعیین می‌کند افراد چقدر صلاحیت علمی دارند اما مدرک‌محوری در دانشگاه‌ها کمی از دانش‌محوری سبقت گرفته و اینجاست که زنگ خطر برای مراکز علمی به صدا درآمده است. اینکه چه سازوکاری باید طرح‌ریزی شود تا ضمن اخذ مدارک و طی مدارج آموزشی دانشجویان و دانش‌آموزان صلاحیت علمی لازم را داشته باشند، موضوعی است که رادیو گفتگو در گفت وگو با چهار تن از استادان و دست‌اندرکاران علمی کشور بدان پرداخته است. گودرزی: مدرک به پایگاه اجتماعی افراد تبدیل شده است دکتر مسعود شفیعی رئیس جمعیت ایرانی پیش برد ارتباط صنعت و دانشگاه، دکتر ابراهیم معظمی گودرزی مدیر کل فرهنگی آمار ایران و عضو کار گروه شاخص فرهنگی شورای عالی انقلاب فرهنگی در خصوص اینکه چه زمانی باید علم گرایی و تخصص گرایی نهادینه شود سخن گفتند. ابراهیم معظمی گودرزی گفت : مدرک به پایگاه اجتماعی افراد تبدیل شده است و طبیعتا مدرک گرایی روی تخصص گرایی اثر گذاشته است و این موضوع را باید در فقدان مسئله محوری در سیاست‌های خودمان دنبال کنیم. مسعود شفیعی در ادامه گفت: مقوله ارتباط صنعت و دانشگاه مسئله قابل توجهی است و کشورهایی توانستند در زمینه‌های علمی پیشرفت کنند که ارتباط بین صنعت و دانشگاه در آنها خوب بوده است . البته مدرک خوب است ولی اتفاقی که در جامعه افتاده این است که صنعت انتظاری از فارغ التحصیلان دانشگاه دارد و این فارغ التحصیلان نمی توانند در صنعت کار کنند. ابراهیم معظمی گودرزی نیز خاطر نشان کرد : آمار در فارغ التحصیلان رشته کشاورزی نشان داده که فقط ۱۸ درصد این افراد در حیطه رشته خود فعالیت می‌کنند. ضعف عمده ما در صنعت و مشکل سرمایه گذاری است که اگر این بخش آسیب ببیند بخش فارغ التحصیلانی که می‌خواهند استخدام شوند با مشکل روبرو می کند. شفیعی: باید علم را به فناوری تبدیل کنیم مسعود شفیعی نیز تصریح کرد: عدم تناسب ظرفیت دانشگاهی با مشاغل در بسیاری از رشته‌ها باعث این شده تا بازار کار اشباع شود. انتظاری که صنعت از فارغ التحصیلان دانشگاه دارد، درست نیست و بعد از فارغ التحصیلی باید به آنها مهارت لارم را یاد بدهیم . کشور ما کشوری در حال توسعه است و نیازی به کارشناس و کارشناس ارشد نداریم و نیاز ما بیشتر نیروی کاردان و تکنسین است به این علت که صنعت و کارخانجات ما بیشتر وارداتی است و نیروی مهندس ما یک نیروی خدماتی و نگهداری است. وی در ادامه بیان کرد: اتفاقی که باید در کشور رخ دهد این است که علم را به فناوری تبدیل کنیم و زمانی که اینکار را انجام دادیم می توانیم از نیروی کارشناس استفاده کنیم. در حال حاضر باید دانشگاه‌های ما نیروی تکنسین و کاردان تربیت کنند که ما به آن نیاز داریم . ابراهیم معظمی گودرزی در ادامه اظهار داشت: معضل جامعه ما در حال حاضر عنوان فردگرایی است که پیامدهای آن این است که فرد بدون مشورت مثلا در حوزه انتخاب رشته تصمیم می گیرد. ما در فضای آموزشی نیز مشاوره‌های خوبی نداریم و فقط در حد دلسوزی معلمین است و باید امر مشاوره را در سطح مدارس نهادینه کنیم تا بتوانیم حداقل هدایت شغلی را در همان مقاطع انجام دهیم. مسعود شفیعی در سخنان پایانی تاکید کرد : تا زمانی که کنکور وجود داشته باشد این مشکلات وجود دارد و افراد به جای اینکه تخصص و مهارت را بیاموزند باید مهارت تست زنی و حفظ کردن و سرعت عمل را بیاموزند. نکته دیگر این است که در دانشگاه ها در کنار آموزش باید به امر پژوهش نیز پرداخته شود و حتی این کار در مدارس نیز باید انجام شود تا قدرت فکر کردن و علاقه به موضوع خاص را افزایش دهند. عشایری: دانشجویان با پرداخت پول می‌توانند حتی مقاله ISI چاپ کنند در بخش دیگر نیز این برنامه، دکتر حسن عشایری استاد دانشگاه و آسیب شناس، دکتر محمد زاهدی اصل استاد دانشگاه علامه طباطبایی و استاد مدد کاری اجتماعی پیرامون نظام آموزش عالی کشور ، مدرک گرا یا تخصص گرا سخن گفتند. حسن عشایری گفت : مدرک گرایی یکی از آسیب‌های آموزش عالی کشور ماست. در بخش مقالات دانشجویان با پرداخت پول می توانند حتی مقاله ISI چاپ کنند و خود نظام آموزشی ما این افراد را به این سمت هدایت می کند و در حقیقت ما از دانشجویان خود کارگر علمی برای خارج از کشور تولید می کنیم. محمد زاهدی اصل در ادامه اظهار داشت : مسئله مدرک گرایی در جامعه ریشه ای است و جامعه ما از دیر زمان به مدرک ارزش داده و به جای اینکه ما به کارکرد و توانمندی اشخاص بها بدهیم صرفا به مدرک و جایگاه آنان بها داده‌ایم. مسائلی از قبیل حقوق بالاتر و جایگاه اجتماعی بالا نیز به این موضوع دامن زده است که جامعه به طرف مدرک گرایی پیش رود. حسن عشایری نیز خاطرنشان کرد: هدف از مدرک و دانشگاه این بود که علم بومی و به فرهنگ تبدیل شود. هدف از آموزش باید تعریف شود و جامعه به طرف ارتباط سالم برود و بعد به طرف حل مسائل دیگر برویم . توانایی روح دانشگاهی را آموزش و تربیت کند و پژوهش و آموزش و خدمات باید با هم حرکت کند . البته تجربه و مدرک باید هر دو باهم باشد. زاهدی: فضای آموزش عالی کشور نیاز به بازنگری دارد محمد زاهدی اصل در ادامه تاکید کرد: تحصیلات عالی به عنوان ابزار نگریسته می شود و تبدیل به یک هدف شده است و اشخاص به دنبال مدرک هستند تا از آن برای ارتقای کیفیت زندگی خود استفاده کنند و فضای آموزش عالی کشور نیاز به بازنگری دارد تا بتوانیم افرادی را تربیت کنیم که اثر گذار در جامعه باشند. حسن عشایری در ادامه بحث تصریح کرد: البته بخشی از کار مدیریتی است که در چند سطح باید تغییراتی ایجاد شود و در کار فقط معیار نباید مدرک باشد. در دانشگاه‌ها برای مصاحبه تعداد مقالات را می‌شمارند ولی باید کارها و تجربه آنان نیز مورد ارزیابی قرار گیرد و بهتر است، تجدید نظری در اصول کارکرد آموزش عالی شود و سطح ارزشیابی دانشجو تغییر کند و بینش ما نیز باید تغییر کند و مدرک جایگاه اصلی خود را پیدا کند. محمد زاهدی اصل در سخنان پایانی گفت: جوانان عملکرد علمی کشور را می بینند و اگر با این رویه پیش رود از این عملکرد باعث پدیده مدرک‌گرایی می‌شود. دروس کارآموزی و دفتر ارتباط با صنعت در دانشگاه‌ها حالت ظاهری دارد و اثر و کارایی چندانی ندارد و باید دست به دست هم دهیم تا این مشکلات را حل کنیم.