بازنده‌های توافق‌ هسته ای از دید اشپیگل

فارس: هفته‌نامه آلمانی «اشپیگل» در گزارشی درمورد توافقنامه ژنو درباره برنامه هسته‌ای ایران نوشت که ایران به غرب این امکان را داد که جهان را تغییر دهد و بازندگان توافق ژنو، اسرائیل و عربستان هستند. این هفته‌نامه آلمانی نوشت که به ندرت چنین توافقنامه‌ای می‌تواند تا این حد در سطح جهانی واکنش به دنبال داشته باشد این توافق تا حدی مهم بود که واکنش‌های روسای جمهور آمریکا و روسیه را به دنبال داشت. چرا که این تفاهم 6 ماهه می‌تواند راهکاری برای حل برخی مشکلات با استفاده از دیپلماسی باشد. با این حال در عربستان و اسرائیل واکنش‌ها کاملا متفاوت بود و «عبدالله العسکر» رئیس کمیته امور خارجی شورا در عربستان، «بنیامین نتانیاهو» نخست وزیر اسرائیل مهمترین افرادی بودند که به این تفاهم‌نامه واکنش دادند. ایران در جایگاهی جهانی با گذشت یک هفته از توافق ژنو می توان شاهد پیامدهای آن در سطح جهانی بود که آن آرامش در منطقه است. این تفاهمنامه باعث می‌شود تا جایگاه ایران در سطح جهانی ارتقا یابد اما همزمان باعث می‌شود که برای 2 طرف از شرکای غرب مشکلاتی به وجود آید؛ عربستان و اسرائیل. خاندان سلطنتی عربستان همیشه تلاش کرده‌اند تا خود را حافظان مقدس‌ترین مکان‌ها در اسلام نشان دهند و همین باعث شد تا ادعا کنند که رهبری اسلام سنتی را برعهده دارند. این در حالی است که همسایگان عربستان از زمان تاسیس در سال 1932 دیدی توام با بی‌اعتمادی به آن داشته‌اند. با این حال این کشور همیشه رابطه خوبی با شریک راهبردی خود آمریکا داشتند و در این زمینه «بندر بن سلطان» شاهزاده سعودی نقش مهمی داشته است. وی به مدت 22 سال در سمت سفیر عربستان در آمریکا، پس از همتای اسرائیلی خود نقش مهمترین دیپلمات را ایفا کرده است. همچنین رابطه خوب وی با «رونالد ریگان» رئیس‌جمهور پیشین آمریکا و همسرش و پس از آن با «بیل‌کلینتون»، «جرج بوش» دیگر روسای‌جمهور آمریکا نمونه‌ای از نفوذ وی است. همین باعث شد که حاکمان سعودی در همکاری نزدیک با کاخ‌سفید به عنوان عاملی برای ثبات در خاورمیانه تلقی شوند. وزش باد تغییر در منطقه از زمانی که انقلاب در کشورهای عربی شروع شد، بحران برای دولت‌های منطقه آغاز شد و ریاض از اینکه دولت آمریکا در اوایل سال 2011، کاری برای جلوگیری از سرنگونی «حسنی مبارک» دیکتاتور مخلوع مصر نکرد، از آمریکا ناراضی بود. از طرفی «بشار اسد» رئیس جمهور سوریه و دولت متبوعش نیز که از هم‌پیمانان نزدیک ایران و حزب‌الله لبنان هستند، مشکلی برای ریاض به شمار می‌آیند و عربستان از آمریکا انتقاد می‌کنند که چرا اقدام نظامی علیه دولت سوریه را اجرایی نکرد. همین باعث شده تا شکاف میان خانواده سعودی و کاخ سفید بیشتر شود. همه اینها در کنار اینکه آمریکای خسته از جنگ دیگر نمی‌خواهد به خاورمیانه به عنوان منطقه‌ای حساس تکیه کند، (به دوری عربستان از آمریکا دامن می‌زند.) این چیزی است که شاهزاده بندر بن‌سلطان نیز متوجه آن شده بود. توافقی که به سود 2 طرف است چند هفته پیش وقتی که اخباری درباره توافق احتمالی درباره برنامه هسته‌ای ایران منتشر شد، عربستانی‌ها همه تلاششان را کردند تا از دستیابی به آن جلوگیری کنند. اما تلاش‌های آنها سودی نداشت چرا که شورای امنیت سازمان ملل متحد و آلمان می‌خواستند تا در این زمینه همکاری کنند و آمریکا هم بعد از 34 سال که با ایران هیچ رابطه دیپلماتیکی نداشت، متوجه شد که رابطه با تهران می‌تواند برای وی در خاورمیانه بهتر باشد. بنابر گزارش اشپیگل این توافقنامه به ایران این امکان را می‌دهد که به قدرتی سازنده تبدیل شود که بحران‌ها را بار دیگر خنثی کند. اشپیگل در بخش دیگری از این گزارش نوشت که سعودی‌ها بازنده این تغییر تاریخی هستند. چرا که امکان دارد که غرب (از این به بعد) در انتقاد از دولت ریاض صراحت بیشتری به خرج ‌دهد. این موضوع از این جهت اهمیت دارد که عربستان فعلا در گسترش اسلام وهابی در منطقه هیچ مانعی ندارد و بر خلاف ایران به شدت تبلیغ عمومی دیگر ادیان را ممنوع کرده است. ضمن اینکه وقتی که حاکمان سعودی با شبکه تروریستی القاعده در خاک خود مبارزه کردند، هرگز خشونت را در ورای مرزهای خود انکار نکردند. این موضوع زمانی روشن می‌شود که بدانیم بنابر اسناد «ویکی‌لیکس»، در سال 2009 «هیلاری کلینتون» وزیر خارجه وقت آمریکا عربستان را «پایگاه مورد انتقاد اقتصادی» برای ایجاد تروریسم خواند. در ناآرامی‌های سوریه نیز خاندان سعودی از کمک به معارضان دولت این کشور فروگذار نکرد. آیا عربستان می‌کوشد تا به قدرتی هسته‌ای تبدیل شود؟ نگرانی از منزوی شدن در منطقه باعث شده تا ریاض به ماجراجویی‌های خطرناکی دست بزند از جمله اینکه بنابر اخباری که منابع اطلاعاتی به آنها دسترسی دارند، عربستان با کمک پاکستان تلاش می‌کند تا بمب هسته‌ای بسازد. البته سعودی‌ها در دهه 1990 میلادی تلاش کردند تا بمب هسته‌ای بسازند. اسرائیل یک شق دیگر ماجرا رویکردها در اسرائیل درباره برنامه هسته‌ای ایران و به تبع آن توافق ژنو متفاوت است. نتانیاهو و شماری از سران این رژیم موضع‌گیری‌های تندی می‌گیرند. «شیمون پرز» رئیس اسرائیل محتاطانه به این توافق خوش‌بین است. این در حالی است که بسیاری از اسرائیلی‌ها دیدگاه‌های افراط گرایانه نتانیاهو مبنی بر چشم‌پوشی کامل ایران از برنامه هسته‌ای خود را غیر واقعی می‌دانند و عقیده‌ای به اینکه ایران تهدید مستقیمی برای آنهاست، ندارند. اشپیگل در انتهای این گزارش نوشت که با وجود همه فراز و نشیب‌ها همچنان امید غالب است و صحبت‌های «ویلیام هیگ» وزیر خارجه انگلیس که به اسرائیل در زمینه خرابکاری در پیشبرد توافق ژنو هشدار داد، شاهد آن است.